Disneyland ve USJ'de İzinsiz Çekim Yapmak Yasak mı? Hukuki Sorunları Açıklıyoruz

Son yıllarda, tema parklarında video çekimi yapma veya çekilen videoları YouTube, Twitter gibi platformlarda paylaşma eylemleri sıklıkla görülmektedir.

Peki, bu tür çekim eylemleri veya çekilen videoları internet üzerinde paylaşma eylemleri hangi durumlarda hukuki olarak sorun teşkil eder?

Ayrıca, hukuki olarak sorun teşkil etmese bile, tema parkları gibi yerlerin sözleşmelerinde çekim gibi eylemler yasaklanmış olabilir. Örneğin, 2022 Eylül’ünde (Gregorian takvimine göre), “Tokyo Disney Resort’tan Rica”[ja] başlıklı duyuruda ticari faaliyetlerin yasaklandığı eklenmiş ve bu konu gündem olmuştur. Tesisin kurallarını veya sözleşmelerini bilmeden izinsiz çekim yapmak, beklenmedik sorunlara yol açabilir.

Bu makalede, tema parklarında video çekimi ve paylaşımı hakkında olası sorunları ele alacağız.

Disneyland ve USJ’deki Video Çekimleri ve SNS Yayınları ile İlgili Olası Sorunlar

Disneyland gibi tema parklarında video çekimi yaparken, çekilebilecek çeşitli konular bulunmaktadır.

Örneğin, diğer ziyaretçiler, tema parkında bulunan karakterler, tema parkında çalan müzikler, tema parkında bulunan binalar gibi unsurlar düşünülebilir.

Bu tür çekimler, sadece kişisel eğlence amaçlı olduğunda, genellikle büyük bir sorun teşkil etmez.

Ancak, ticari amaçlar gibi özel kullanım amacını aşan çekimler veya internete yayınlar söz konusu olduğunda, telif hakkı ile ilgili sorunlar ortaya çıkabilir.

Ayrıca, başkalarının görünüşü veya görüntüsü çekim konusu olduğunda, portre hakları ile ilgili de dikkatli olunmalıdır.

Ek olarak, her tema parkında belirli kurallar belirlenmiştir ve video çekimleri veya SNS yayınları bu kurallarla ilgili sorunlara yol açabilir.

Bu nedenle, aşağıda, tema parkında video çekimleri ve SNS yayınlarının, telif hakkı, portre hakları ve kurallarla ilgili olarak hangi sorunları doğurabileceğini açıklıyoruz.

Tema Parkı İçindeki Video Çekimi ve SNS Yayınları ile İlgili Telif Hakları Sorunları

Tema parkı içinde gösteri veya geçit törenlerini çekip, video paylaşım sitelerine veya SNS’ye yayınladığınızda, telif hakları ile ilgili sorunlar ortaya çıkar.

Telif Hakkı Nedir

Telif hakkı, eserleri koruma hakkını ifade eder. Bu eserler arasında romanlar, resimler, müzikler, mimari yapılar gibi çeşitli türlerdeki eserler bulunmaktadır.

Ancak, her türlü eser otomatik olarak telif hakkı ile korunmamaktadır. Bir eserin telif hakkı ile korunabilmesi için, Japon Telif Hakkı Yasası’nın (Japanese Copyright Law) tanımına uygun olarak, belirli şartların karşılanması gerekmektedir.

Madde 2: Bu yasada belirtilen terimlerin anlamları, ilgili maddelerde belirtildiği gibidir.
Birinci madde: Eserler, düşünce veya duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edildiği ve edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanına ait olanları ifade eder.

Japon Telif Hakkı Yasası Madde 2, 1. Fıkra

Bu tanıma göre, bir eserin telif hakkı ile korunabilmesi için aşağıdaki dört şartın karşılanması gerekmektedir:

• Düşünce veya duyguların
• Yaratıcı bir şekilde (yaratıcılık)
• Ifade edilmiş olması ve
• Edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanına ait olması

Tematik parklarda gerçekleştirilen gösteri veya geçit törenlerinin çekilmesi durumunda, özellikle geçit töreninin dans koreografisi, müziği, Mickey Mouse gibi karakterler, arka plan binaları hakkında, bunların telif hakkı ile korunan bir eser olup olmadığı, ya da telif hakkı ihlali oluşturup oluşturmadığı konusunda bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.

Şovlar ve Geçit Törenlerine Telif Hakkı Tanınabilir mi?

Şovlar ve geçit törenleri, geçit töreninin dansları ve müzikleri ile oluşturulur.

Öncelikle, dans koreografisi hakkında, bir dans eseri olarak kabul edilip edilemeyeceği sorun olmaktadır.

Koreografi, insan hareketlerini içerdiği için, herkesin düşünebileceği türden sıradan ifade yöntemlerine kalabilir ve bir telif hakkı eserinin gerekliliği olan ‘yaratıcılık’ özelliğini karşılamayabilir.

Yine de, dansın içeriği, tema parkının atmosferine veya performansçının özelliklerine uygun olarak seyir zevki için düşünülmüşse, bir dans eseri olarak kabul edilebilir.

Ayrıca, şovlarda ve geçit törenlerinde kullanılan müzik hakkında, bir müzik eseri olarak kabul edilip edilemeyeceği sorun olmaktadır.

Müzik eserlerine, sadece melodi ve ritim değil, aynı zamanda şarkı sözleri de dahildir. Tema parkının konseptini oluşturan film müziği veya belirli bir etkinliğe uygun olarak özel olarak oluşturulan müzik genellikle bir müzik eseri olarak kabul edilir.

Bu telif hakkı eserlerini, sadece yansıma olmanın ötesinde, kişisel kullanım amacı olmaksızın izinsiz çekme eylemi, telif hakkının bir türü olan çoğaltma hakkını ihlal edebilir.

Ayrıca, çekilen videoları video paylaşım sitelerine veya sosyal medyaya gönderme eylemi, halka açık yayın hakkını ihlal edebilir.

Dans koreografisinin telif hakkı hakkında, aşağıdaki makaleye de bakınız.

İlgili Makale: Dans Koreografisi ‘Telif Hakkı Eseri’ midir? ~Örnek Kararları Açıklıyoruz~[ja]

Karakterlere Telif Hakkı Tanınır mı?

Tema parklardaki gösteri ve geçit törenlerinde, Mickey Mouse gibi karakterler gerçekten dans eder ve performanslarında vazgeçilmez bir varlık haline gelirler. Ancak, somut bir ifade içermeyen karakterin kendisi bir telif hakkı eseri olmadığına dikkat etmek gereklidir.

Örneğin, Mickey Mouse karakteri, neşeli, yüksek sesli, kulakları ve ağzı vurgulanmış bir fare olarak düşünülebilir.

Ancak, bunların hepsi karakterin soyut kavramlarını içerir ve düşünce veya duyguları ‘ifade eden’ bir şey değildir.

Yine de, gösteri veya geçit törenlerinde çekilen karakterler, kostüm veya illüstrasyon olarak somut bir şekilde ifade edilir ve sanat eseri olarak kabul edilebilir.

Bu nedenle, gösteri veya geçit törenlerinin çekilmesi ve yayınlanması, dans koreografisi ve müzikle aynı şekilde, çoğaltma hakkı ihlali veya halka açık yayın hakkı ihlali olabilir.

Karakterlerin telif hakları hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki makaleye de göz atabilirsiniz.

İlgili Makale: Karakterlere Telif Hakkı Yok mu? IP İşleri için Temel Bilgiler[ja]

Mimariye Telif Hakkı Tanınır mı?

Tematik parklarda inşa edilen binalar, mimari eserler olarak kabul edilebilir.

Ancak, bazı eylemler dışında, mimari eserler istisnai olarak serbestçe kullanılabilir.

Bu nedenle, bir gösteri veya geçit töreni sırasında arka plan olarak bulunan bir binayı fotoğraflama veya çekilen bir videoyu sosyal medyada paylaşma eylemleri, telif hakkı ihlali oluşturmaz.

Bina telif hakları hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki makaleye de göz atabilirsiniz.

İlgili Makale: Bina Görüntülerinin Kullanımı Yasal mı? Telif Hakkı ve Ticari Marka Hakkı Hakkında[ja]

Tema Parkı İçindeki Gösteri ve Geçit Törenlerinin Video Çekimlerinin Sorun Olduğu Bir Durum

Sorunun yaşandığı tema parkı, Chiba ilinin Urayasu şehrinde bulunan Tokyo Disney Resort’tur.

2007 yılında, Tokyo’nun Nerima bölgesindeki bir şirket çalışanı ve eşi ile Tokyo’nun Adachi bölgesindeki bir hemşire ve Urayasu’nun Fujimi bölgesinde işsiz olan iki kişi olmak üzere toplam dört kişi, Disney Resort’ta çekilen geçit töreni videolarını DVD’ye kopyalayıp izinsiz olarak internet üzerinden satışa sundukları için Japon Telif Hakkı Yasası’nın (Japanese Copyright Law) ihlal edildiği gerekçesiyle tutuklandılar.

Dört kişi, yüksek kaliteli bir video kamera ile çekim yapmış ve bu videoların kalitesi oldukça yüksekti. Resmi olarak satılan geçit töreni DVD’lerinden memnun olmayan bir hedef kitleye yönelik olarak bu DVD’ler satılmıştır.

Dört kişi, “Halloween 2006” adlı geçit töreni sırasında, tripod kurarak iyi bir görüş alanı elde etmiş ve video çekimlerini bu şekilde gerçekleştirmişlerdir.

Bu video çekimleri nedeniyle, diğer ziyaretçilerin geçit törenini izlemekte zorlandığı ve bu durumdan dolayı diğer ziyaretçilerin Tokyo Disney Resort’a dört kişiye yönelik şikayetlerde bulunduğu ve Tokyo Disney Resort’ın polise bildirimde bulunması sonucu suç ortaya çıkmıştır.

Bu şekilde, telif hakkı ihlalleri nedeniyle cezai sorumluluk gerektiren durumlar da olabilmekte ve telifli eserlerin kullanımında dikkatli olunması gerekmektedir.

Tema Parkı İçindeki Kişilerin Fotoğraflarının Çekilmesi Durumunda Portre Hakları

Portre hakkı, kişinin rızası olmadan görüntüsünün veya fotoğrafının çekilmesi ve yayınlanmasına karşı olan hakkını ifade eder.

Portre hakkının ihlal edilmesi durumunda, mağdur tarafından tazminat talep edilebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Portre hakkı ihlali olup olmadığının belirlenmesi, çeşitli faktörlerin kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini gerektirir.

Özellikle, çekilen kişinin belirlenebildiği bir video çekme veya kişiyi ana odak olarak çekme, SNS’ye gönderme ve belirsiz birçok kişinin görüntüleyebileceği durumlar gibi durumlar, portre hakkı ihlali olabilir.

Bu nedenle, diğer ziyaretçilerin yüzlerinin de net bir şekilde görülebildiği yerlerde fotoğraf çekme veya gizli çekim gibi sorunlara yol açabilecek çekimler yapmamalısınız.

Ayrıca, mozaik işlemi yaparak yayınlama gibi önlemler de düşünülmelidir.

Portre hakkı ihlali hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki makaleye de göz atabilirsiniz.

İlgili Makale: Portre Hakkı İhlali Durumunda Tazminat Talep Edebilme Kriterleri ve Süreci[ja]

Tema Parkı Sözleşmesi İlişkisi

Son yıllarda, tema parklarında çekilen videoların, kısa video uygulaması ‘TikTok’ gibi platformlarda yayınlanarak popüler olma durumları artarken, tema parklarındaki aşırı çekim eylemlerine yönelik şikayetler de artmaktadır.

Tema parklarındaki çekim eylemleri hakkında, çoğu zaman tema parkının belirlediği sözleşme ile kurallar belirlenmiştir.

Aşağıda, tema parkları arasında öne çıkan Tokyo Disney Resort ve Universal Studios Japan (USJ) ‘ın sözleşmelerini tanıtacağız.

Tokyo Disney Resort’un Şartları Hakkında

Tokyo Disney Resort, “Tokyo Disney Resort’tan Ricaatlar[ja]“ı yayınlayarak aşağıdaki eylemleri yasaklamıştır.

Aşağıdaki eylemler kabul edilmez.

(…)

・Ticari amaçlı çekimler

・Diğer ziyaretçilerin rahatsız olacağı çekimler ve halka açık yayınlar

(…)

・El boyutunda tutma aparatları dışında, monopod, tripod, selfie çubuğu gibi yardımcı ekipmanların kullanımı

(…)

・Kâr amaçlı faaliyetler (Şirketimizin izin verdiği durumlar hariç.)

(…)

・Tokyo Disneyland ve ilgili tesislerin işletilmesini engelleyecek her türlü eylem

Tokyo Disney Resort’tan Ricaatlar[ja]

Yukarıdaki düzenlemelerle ilgili olarak, ticari amaçlı olmayan video çekimleri, yani kişisel kullanım amaçlı video çekimleri, prensip olarak kabul edilebilir olarak düşünülebilir.

Ancak, diğer ziyaretçilerin rahatsız olacağı çekimler ve yayınlar, monopod, tripod, selfie çubuğu gibi yardımcı ekipmanların kullanımı ve Tokyo Disneyland ve ilgili tesislerin işletilmesini engelleyecek çekim yöntemleri, kişisel amaçlı video çekimleri olsa bile yasaklanmıştır ve dikkatli olunmalıdır.

Ayrıca, yukarıdaki düzenlemelerde, izinsiz kâr amaçlı faaliyetler yasaklanmıştır. Kâr amaçlı faaliyetler, ekonomik kazanç elde etmek için yapılan faaliyetleri ifade eder, bu nedenle YouTube’dan gelir elde etmeyi amaçlayan çekimler ve benzeri faaliyetler, bu kâr amaçlı faaliyetlere dahil olabilir.

Ayrıca, Disney Hotel’deki çekimler hakkında da, “【Resmi】Konaklama Şartları ve Kullanım Kuralları | Tokyo Disney Resort (tokyodisneyresort.jp)[ja]“da aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

Oda içinde veya tesis içinde izinsiz ticari amaçlı fotoğraf çekimi, video, DVD vb. her türlü cihazla çekim ve kayıt yapmayınız. Ayrıca, kişisel çekim ve kayıtlarınız olsa bile, izinsiz (ⅰ) ticari amaçlı internet yayını yapma eylemleri, (ⅱ) çeşitli SNS’leri kullanarak canlı yayın yapma eylemleri yapmayınız.

【Resmi】Konaklama Şartları ve Kullanım Kuralları | Tokyo Disney Resort (tokyodisneyresort.jp)[ja]

Bu nedenle, ticari amaçlı çekimler ve internete yayınlama gibi eylemler, kullanım şartlarına göre de yasaklanmıştır.

USJ’nin Şartları Hakkında

USJ, ‘Kurallar ve Görgü Kuralları | Universal Studios Japan | USJ[ja]‘ başlıklı bir belge yayınlamış ve tema parkı içindeki video çekimleri ile ilgili aşağıdaki gibi düzenlemeler yapmıştır.

Tüm misafirlerimizin parkı rahatça keyif alabilmesi için, çekimlerde bazı kısıtlamalar getirilmiştir.
・Kaza önleme amacıyla, atraksiyonlarda çekim yapılması
・Spoiler olabilecek, quiz içerikleri, cevaplar vb. çekimler
・Etkinlik etkisine veya eğlendiricinin güvenliğine zarar verebilecek yerlerde, flaş kullanılarak çekim yapılması
・Kamuoyuna açık olmayan alanların (inşaat veya yenileme alanları vb.) çekimi
・Telif hakkı ihlali olabilecek, ticari amaçlı çekimler
・Canlı yayın veya buna benzer çekimler
・Diğer misafirlere rahatsızlık verebilecek, belirsiz sayıda misafire hitap eden çekimler
Bunlar sadece birkaç örnektir. Diğer misafirlere rahatsızlık verebileceği düşünülen durumlarda, tesisin zarar görebileceği durumlarda, ekip veya eğlendiricinin güvenliğini öncelikli tutan durumlarda, ekip tarafından durdurulabilir.
Anlayışınız ve işbirliğiniz için teşekkür ederiz.

Kurallar ve Görgü Kuralları | Universal Studios Japan | USJ[ja]

USJ’nin düzenlemelerinde de, telif hakkı ihlali olabilecek ticari amaçlı çekimler ve diğer misafirlere rahatsızlık verebilecek çekimler yasaklanmıştır.

Ayrıca, video yayınlama konusunda aşağıdaki gibi düzenlemeler yapılmıştır.

Park içinde yasaklanan eylemler hakkında

・Kamuoyuna açık olmayan alanların (inşaat veya yenileme alanları vb.) çekimlerinin SNS vb. dahil olmak üzere yayınlanması

Kurallar ve Görgü Kuralları | Universal Studios Japan | USJ[ja]

Bu nedenle, özellikle kamuoyuna açık olmayan alanlar hakkında, çekilen videoların yayınlanması da yasaklanmıştır. Kamuoyuna açık olmayan alanlar dışında, şartlar üzerinde yayın yasağı konulmamıştır, ancak daha önce belirtildiği gibi, hukuki sorunlara yol açabileceği için, dikkatlice yayınlamak önemlidir.

Özet: Tema Parkı Hukuki Sorunları İçin Bir Avukata Danışın

Bu makalede, tema parklarında video çekme konusundaki sorunları ele aldık.

Tema parklarında video çekme ve SNS gibi platformlara rastgele gönderme eylemleri, duruma bağlı olarak tazminat sorumluluğu veya cezai sorumluluk doğurabilir.

Bu nedenle, telif hakkı veya portre haklarını ihlal etmediğinizden ve tema parkının belirlediği kuralları ihlal etmediğinizden emin olmak için dikkatli olmanız gerekmektedir.

Özel bir durum hakkında daha somut tavsiyeye ihtiyacı olanlar için, bir uzman avukata danışmanızı öneririz.

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler Hakkında Bilgi

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk bürosudur. Son yıllarda, internet üzerinde popüler olan YouTuber ve VTuber’ların danışmanlık işlerini sıklıkla üstlenmekteyiz. Kanal yönetimi ve sözleşme ile ilgili konularda hukuki kontrol ihtiyacı artmaktadır. Büromuzda, bu konuda uzman avukatlarımız önlem almaktadır.

Aşağıda detayları belirttik, lütfen referans alınız.

https://monolith.law/youtuberlaw[ja]