Lisanssız İşe Alım Aracılığı Yasal mı? Ücretli İş Aracılığı İçin İzin Gereken Durumlar Nelerdir?

Geleneksel olarak, iş değiştirme ve şirketlerin işe alım faaliyetlerinde, ücretli işe yerleştirme hizmetleri izni alan insan kaynakları şirketlerinin acenteleri aracılığıyla işlemler gerçekleştirilirdi.

Buna karşılık, son zamanlarda özellikle IT sektöründe, Wantedly gibi şirketler ve bireyler arasında doğrudan eşleşmeyi sağlayan hizmetlere olan ilgi artmaktadır.

Bu nedenle, bir işletme olarak şirketler ve bireyler arasında doğrudan eşleşmeyi sağlayan bir hizmet sunarken, insan kaynakları şirketlerinin aldığı gibi bir ücretli işe yerleştirme hizmetleri iznine ihtiyaç olup olmadığını ve bu tür bir izin almadan hizmet sunmanın nasıl mümkün olacağını açıklıyoruz.

Ücretli İş Aracılığı İşletmesi Nedir?

Ücretli iş aracılığı işletmesi, iş arayanları iş verenlere tanıtarak, iş verenden aracılık ücreti alınan bir işletmeyi ifade eder.

Bu aracılık ücreti, ya “bildirim sistemli ücret” ya da “üst limitli ücret” şeklinde olabilir. İlk durumda, iş arayanın yıllık gelirinin en fazla %50’si, ikinci durumda ise ödenen ücretin (en fazla 6 aylık) %10.5’i, aracılık işletmesi tarafından ücret olarak alınabilir.

Günümüzde, bildirim sistemli ücret alan aracılık işletmeleri çoğunluktadır ve genellikle bu ücretler yıllık gelirin %30-40’ı civarındadır.

Ücretli Meslek Tanıtım İşletmesi İzni Gerektiği Durumlar

İş Güvencesi Yasası’nın (Japanese Employment Security Law) 4. maddesinin 1. fıkrasında, “meslek tanıtımı” iş arayan ve iş veren arasında bir istihdam ilişkisi kurulmasını sağlamak olarak tanımlanmıştır.

Bu tanımda “istihdam ilişkisi kurulması” ifadesi yer aldığından, hizmet sözleşmesi veya taahhüt sözleşmesi gibi istihdam ilişkisi dışında bir durumun oluşması durumunda “meslek tanıtımı” kapsamına girmez.

Ayrıca, “meslek tanıtımı” kapsamında “aracılık”, iş arayan ve iş veren arasında yer alarak, her iki taraf arasında bir istihdam ilişkisi kurulmasını kolaylaştırmak anlamına gelir.

Örneğin, geleneksel insan kaynakları işletmelerinde olduğu gibi, bir ajanın, iş arayanlara iş ilanı şirketinin işe alım şartlarını sunarak başvurmayı önerdiği ve mülakat ayarlaması yaptığı veya maaş koşulları gibi konularda müzakere ettiği hizmetler, tipik bir “aracılık” örneği olarak kabul edilir.

İş Güvencesi Yasası’na göre, ücretli meslek tanıtımı yapan kişilerin, Çalışma Bakanlığı’ndan (Japanese Ministry of Health, Labour and Welfare) Ücretli Meslek Tanıtım İşletmesi İzni alması gerekmektedir (İş Güvencesi Yasası’nın 30. maddesi 1. fıkrası).

Ayrıca, ücretsiz meslek tanıtımı yapan kişilerin de, bazı durumlar dışında, Çalışma Bakanlığı’ndan izin alması gerekmektedir (İş Güvencesi Yasası’nın 33. maddesi 1. fıkrası).

Ücretli Meslek Tanıtım İşletmesi İzni alınmadan, ücretli meslek tanıtımı yapan kişilere, 1 yıla kadar hapis cezası veya 1 milyon yen’e kadar para cezası verilebilir (İş Güvencesi Yasası’nın 64. maddesi).

Yani, iş arayanlara bireysel olarak meslek tanıtmak yerine, sadece iş ilanı veya iş arayan bilgilerini sağlamak ve iş başvurusunu kabul etmemek ve istihdam ilişkisinin kurulmasını sağlamamak durumunda “meslek tanıtımı” kapsamına girmez ve iş olarak yapılan durumlarda bile, Ücretli Meslek Tanıtım İşletmesi İzni gerekli değildir.

Not: İkame, görevlendirme, yarı yetkili, taahhüt gibi meslek tanıtımı dışındaki insan kaynakları kullanımı hakkında aşağıdaki makalede açıklama yapılmıştır.

İlgili Makale: İkame, Görevlendirme, Yarı Yetkili, Taahhüt, Sahte Taahhüt, İşçi Tedariği Arasındaki Fark ve Ayrım Nedir?[ja]

Ücretli İşe Yerleştirme İşletmesi İzni’nin Gerekli Olmadığı Durumlar

Wantedly’nin iş arayanlar ve iş ilanı veren şirketler arasında eşleştirme hizmeti sunarken, Ücretli İşe Yerleştirme İşletmesi İzni almak zorunda olmadığı belirtilmiştir.

Bunun nedeni olarak, belirli iş ilanlarına odaklanmak yerine, iş arayanın arama kriterlerine uyan tüm iş ilanlarını göstermesi ve iş arayanlarla iletişim kurmaması gibi faktörler gösterilebilir.

İş arayanlar ve iş ilanı verenler arasındaki eşleştirme konusunda, Japon Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı’nın Gri Alanları Ortadan Kaldırma Sistemi kullanılmaktadır. İş arayanın bir iş ilanını aradığında, kriterlere uyan tüm iş ilanlarını gösterir ve iş arayanlarla iletişim kurmazsa, gösterilen iş ilanlarının sıralamasını iş arayan bazında değiştirebilir ve bu durumun “işe yerleştirme” kapsamına girmediği yorumu, Japon Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı tarafından belirtilmiştir.

Referans (Japon Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı’nın açıklaması): Gri Alanları Ortadan Kaldırma Sistemi’nin Kullanımı | Japon Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı (Her iş arayan için iş ilanlarının görüntüleme sırasını kişiselleştiren hizmetler)[ja]

Bu şekilde, “işe yerleştirme” kapsamına girmeyen bir işletme söz konusu olduğunda, Ücretli İşe Yerleştirme İşletmesi İzni’ne ihtiyaç yoktur.

İş Tevdi İle İlgili Ücretli İş Bulma İşletme İzni

Yukarıda belirtildiği gibi, bir iş ilişkisinin kurulmasına aracılık etmediği sürece, Japon İstihdam Güvencesi Yasası’na göre iş bulma durumu söz konusu olmaz.

Dolayısıyla, bir iş ilişkisi değil, bir iş tevdi ilişkisinin kurulmasına aracılık ettiğinizde, ücretli iş bulma işletme izni almanız gerekmez.

Ancak, bir iş ilişkisinin kurulmasına aracılık edip etmediği, işin gerçek durumuna dayanarak gerçekten değerlendirilir. Bu nedenle, iş tevdi olarak adlandırılsa bile, gerçekte bir iş ilişkisi olduğu belirlenen durumlarda, ücretli iş bulma işletme izni gereklidir.

Ücretli İşe Yerleştirme İşletme İzni Alınmaması Durumunda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Wantedly gibi platformlarda, ücretli işe yerleştirme işletme izni almadan, işveren ve iş arayanların eşleştirme hizmetlerini ana iş olarak başlatmak isterseniz, nelere dikkat etmelisiniz? Belirli ifadelerin kullanılması veya belirli hizmetlerin sunulması, ücretli işe yerleştirme işletme izni almanız gerektiği anlamına gelebilir. Aşağıda, dikkat etmeniz gereken noktaları detaylı olarak açıklıyoruz.

Ücretli İşe Yerleştirme İşletme İzni Almadan Yapılmaması Gerekenler

İşlettiğiniz hizmetin web sitesinde aşağıdaki ifadeleri kullanmak veya aşağıdaki hizmetleri sunmak, “işe yerleştirme” olarak kabul edilebilir.

Öyleyse, ücretli işe yerleştirme işletme izni almadan, aşağıdaki eylemleri yapmamaya dikkat edin:

1. İş ilanları ve iş arayan bilgilerine, işletme sahibinin tanıtım veya reklam ifadeleri eklemesi veya iş ilanları ve iş arayan bilgilerini işletme sahibinin kararına göre kategorilere ayırması
2. İşveren ve iş arayanlar arasındaki görüşme programını düzenlemek gibi kolaylıklar sağlamak
3. İşletilen web sitesinde işveren ve iş arayanlar arasında iletişim kurulduğunda, iletişim içeriğini değiştirmek
4. İşletme sahibinin, iş ilanları ve iş arayan bilgilerini seçerek, belirli işverenlere ve iş arayanlara sunması

İş İlanı ve İş Arayan Bilgilerinin Oluşturulması

Yukarıdaki 1. maddeye göre, eşleştirme hizmeti olarak işletilen web sitesinde iş ilanları ve iş arayan bilgilerini yayınlarken, işletme sahibinin iş ilanları ve iş arayan bilgilerini oluşturması “işe yerleştirme” olarak kabul edilir ve ücretli işe yerleştirme işletme izni almanız gerekebilir.

Dolayısıyla, iş ilanlarının, işverenlerin kendi sorumlulukları altında kaydedilmesi gerekmektedir. İş arayanların bilgileri de aynı şekilde, iş arayanların kendileri tarafından kaydedilmelidir.

Ayrıca, iş ilanları ve iş arayan bilgilerini işveren veya iş arayanların kendileri tarafından kaydetmeleri durumunda bile, eşleştirme hizmeti işletmecisinin reklam ifadeleri veya çekici noktalar gibi yorumlar eklemesi “işe yerleştirme” olarak kabul edilebilir.

Dolayısıyla, ücretli işe yerleştirme işletme izni almayı planlamıyorsanız, kaydedilen iş ilanları ve iş arayan bilgilere eklemeler yapmamalısınız.

Özetlemek gerekirse, işveren ve iş arayanlar arasında, eşleştirme hizmeti işletmecisinin niyeti veya kararının dahil olduğu bir eylemin var olup olmadığı önemlidir. İşveren ve iş arayanlar tarafından kaydedilen bilgileri olduğu gibi web sitesinde yayınlamak, basit bilgi sağlama konusunda dikkatli olmak önemlidir.

İşveren ve İş Arayanların İletişimi

Yukarıdaki 3. maddeye göre, iş arayanların işverenlere sorgulama veya başvuru yapması gibi durumlarda, işveren ve iş arayanlar arasında iletişim kurulduğunda, iletişim içeriğini eşleştirme hizmeti işletmecisinin değiştirmesi “işe yerleştirme” olarak kabul edilir ve ücretli işe yerleştirme işletme izni almanız gerekebilir.

Örneğin,

• İşverenlere yönelik bir hizmet olarak, iş arayanlar için iletişim şablonları oluşturmak
• İş arayanların işverenlere başvurduğunda, başvuru metnini işverenin hoşuna gidecek şekilde düzeltmek gibi hizmetler sunmak

gibi durumlar, “işe yerleştirme” olarak kabul edilebilir.

Dolayısıyla, ücretli işe yerleştirme işletme izni almayı planlamıyorsanız, bu tür hizmetleri sunmamalısınız.

Yukarıdakilerden dolayı, web sitesi aracılığıyla işverenler ve iş arayanlar arasında iletişim kurulabilmesi için bir sistem kurulsa bile, her iki tarafın iletişim içeriğine müdahale etmeksizin, sadece iletişim aracı sağlamak, eşleştirme hizmeti işletmecisinin niyeti veya kararının dahil olmadığı anlamına gelir, bu nedenle İş Güvencesi Yasası’na göre bir sorun oluşmayacaktır.

Özet: İnsan Kaynakları Sorunlarıyla Karşılaşıyorsanız Bir Avukata Danışın

Aslen, Wantedly gibi iş ilanı şirketleri ve iş arayanların eşleştirme hizmetleri, öncelikle IT sektöründe kullanılmaya başlanmıştır, ancak son zamanlarda diğer sektörlere de genişlemiştir. Çalışma şekillerinin çeşitliliği ile birlikte, aynı tür hizmetlere olan talebin artması beklenmektedir.

Yine de, insan kaynaklarına yönelik taleplerde işçi koruması gerekliliği güçlü olduğu için, İş Güvencesi Yasası (Japon İş Güvencesi Yasası) ile sıkı kurallar belirlenmiştir. Bu nedenle, aynı tür hizmetleri sunmayı düşünüyorsanız, önceden hukuki sorunların olup olmadığını mutlaka kontrol etmeniz gerekmektedir.

Ayrıca, IT sektöründeki insan kaynakları işinde sahte taşeronluk da kolayca sorun haline gelebilir, bu yüzden bunu da kontrol etmek iyi olacaktır. IT sektöründeki sahte taşeronluk hakkında, aşağıdaki makalede açıklama yapılmıştır.

İlgili Makale: IT Sektöründe Sahte Taşeronluğun Belirlenme Kriterleri ve Çözüm Yolları Nelerdir[ja]

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Büromuz, Tokyo Borsası’nda listelenen şirketlerden girişimlere kadar çeşitli durumlar için sözleşme oluşturma ve inceleme hizmetleri sunmaktadır. Eğer sözleşme gibi konularda sorun yaşıyorsanız, lütfen aşağıdaki makaleye başvurunuz.

https://monolith.law/contractcreation[ja]