Web Scraping Nedir? Dikkat Çeken Veri Toplama Yönteminin Hukuki Sorunlarını Açıklıyoruz

Veri analizi ve AI teknolojisi ilerledikçe, “veri toplama” dikkat çekmektedir. Bu nedenle, “scraping” yoluyla veri toplama yöntemi ön plana çıkmaktadır. Scraping, şirketinizin yeterli veri birikimine sahip olmadığı durumlarda bile kolayca kullanılabilen bir yöntemdir. Ancak, kullanım şekline bağlı olarak rahatsız edici veya yasadışı bir eylem olma potansiyeli de vardır. Scraping’i kullanırken, scraping ile ilgili hukuki sorunları iyi anlamak önemlidir.

Bu nedenle, bu makalede, scraping kullanmayı düşünen işletmelere yönelik olarak, scraping ile ilgili hukuki sorunları açıklıyoruz.

Scraping Nedir?

Scraping, İngilizce’deki “sürtmek” veya “toplamak” anlamına gelen “Scraping” kelimesinden türetilmiş bir bilgisayar terimidir. Bu terim, belirli bir web sitesi veya programdan veri veya bilgi çıkarma, elde etme ve toplama teknolojisini ifade eder.

Web scraping, web crawler, web spider gibi isimlerle de anılır.

Son yıllarda, veri ve bilginin değerinin artmasıyla birlikte, scraping’i kullanarak veri ve bilgi çıkarma, elde etme ve toplama işlemlerini yapan şirketlerin sayısı da artmıştır.

Özellikle, öncelikle, scraping ile gerekli bilgilerin çıkarılması, elde edilmesi ve toplanması gerçekleştirilir.

Daha sonra, toplanan verilerin analizi gibi işlemler yapılır ve scraping’in amacına uygun olarak bir veritabanı oluşturulur.

Sonrasında, bu veritabanı müşterilere sunulur veya kendi işletmenizin işlerine yarar sağlamak için kullanılır.

Scraping’in Hukuki Olarak Sorun Teşkil Ettiği Durumlar

Scraping her zaman hukuki sorunlara yol açmaz, ancak belirli durumlarda hukuki sorunlar ortaya çıkabilir.

Aşağıda, hukuki sorunların ortaya çıkabileceği durumları ele alacağız.

Kullanım Şartlarını İhlal Eden Scraping Durumları

Bir web sitesini kullanırken, kullanıcıların site kullanım şartlarına uymaları gerekmektedir.

Kullanım şartlarında scraping’in yasaklandığı bir madde bulunuyorsa, kullanım şartlarını kabul eden kişilerin bu şartlara aykırı olarak scraping yapmaları mümkün değildir.

Kullanım şartlarını ihlal ederek scraping yapmak, borçları yerine getirmeme veya haksız eylem olarak kabul edilir ve web sitesinin işletmecisi tarafından tazminat talebi veya scraping’in durdurulması gibi hukuki sorumluluklarla karşılaşabilirsiniz.

https://monolith.law/corporate/web-terms-of-service-part1[ja]

https://monolith.law/corporate/web-terms-of-service-part2[ja]

Telif Hakkı Kanununu İhlal Eden Durumlar

Bir web sitesindeki belirli veri veya içeriklerin telif hakkı olabilir ve telif hakkı olan durumlarda, telif hakkı kanununun korumasını alır.

Bu nedenle, scraping yaparken telif hakkı kanununu ihlal etmemeye dikkat etmek gerekmektedir.

Telif Hakkı Nedir?

Telif hakkı, eserleri koruma hakkıdır.

Telif hakkı olan eserler, düşünce veya duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edildiği ve edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanına ait olan eserlerdir (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Fıkra 1, Madde 1).

Scraping Yapılan Veri veya İçeriklerin Telif Hakkının Olmadığı Durumlar

Bir web sitesindeki belirli veri veya içeriklerin telif hakkı olabilir ve telif hakkı olan durumlarda, telif hakkı kanununun korumasını alır. Ancak, sadece veri gibi durumlarda, telif hakkı kabul edilmez ve telif hakkı kanununun korumasını alamaz.

Bu nedenle, scraping kullanırken, hangi verilerin toplanacağını kontrol etmek ve bunların telif hakkı olup olmadığını değerlendirmek gerekmektedir.

Scraping Yapılan Veri veya İçeriklerin Telif Hakkının Olduğu Durumlar

Scraping yapılan veri veya içeriklerin telif hakkı olması durumunda, telif hakkı kanunu tarafından korunur.

Scraping yaparken, veri veya içeriği kopyalama işlemi söz konusu olduğunda, hak sahibinin izni olmadan devam ederseniz, hak sahibinin çoğaltma hakkını (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 21) ihlal etme riski vardır.

İlgili makale: İnternette resim taramak telif hakkı yasasını ihlal eder mi? Makine öğreniminin hukuki konularını açıklama[ja]

Ancak, Telif Hakkı Kanunu’nun 30.4 maddesi (düşünce veya duyguların ifadesini amaçlamayan kullanım) kapsamında olursanız, telif hakkı ihlali olmaz.

Ayrıca, Telif Hakkı Kanunu’nun 47.5 maddesi (bilgisayarla bilgi işlem ve sonuçlarının sağlanması ile ilgili hafif kullanım) kapsamında olursanız, telif hakkı ihlali olmaz.

Yüksek Erişim Nedeniyle Sunucuya Zarar Veren Durumlar

Scraping yapmak, web sitesine yüksek erişim sağlayabilir ve bu durum sunucunun çökmesine ve web sitesinin görüntülenememesine neden olabilir.

Bu durumda, hedef web sitesinin sunucusu çöktüğünde, web sitesini işleten şirketler işlerini yapamaz hale gelir ve bu durum sahtekarlıkla işleri engelleme suçu (Japon Ceza Kanunu Madde 233) veya elektronik bilgisayar hasarı ve işleri engelleme (Japon Ceza Kanunu Madde 234-2) ile suçlanabilir.

Kişisel Bilgi Koruma Kanununu İhlal Eden Durumlar

Scraping ile kişisel bilgilerin toplanması durumu söz konusu olabilir.

Kişisel bilgiler toplanırken, kullanım amacının kişiye açıklanması gerekmektedir. Ancak, belirli bir kişiye kullanım amacını açıklamak pratikte mümkün olmayabilir.

Bu nedenle, scraping yapılırken ve kişisel bilgiler toplanırken, gizlilik politikası veya kişisel bilgi koruma politikası gibi belgeleri yayınlamak ve kullanım amacını açıklamak gerekmektedir.

Kişinin ırkı, inancı, sosyal statüsü, tıbbi geçmişi, suç geçmişi gibi özel dikkat gerektiren kişisel bilgiler (hassas kişisel bilgiler) hakkında, sadece gizlilik politikası veya kişisel bilgi koruma politikasını yayınlamak yeterli olmayabilir ve kişinin rızası gerekmektedir, bu nedenle dikkatli olunmalıdır.

Ayrıca, scraping ile toplanan kişisel bilgilerin bir veritabanına dönüştürülerek üçüncü taraflara sağlanması durumu da söz konusu olabilir.

Ancak, üçüncü taraflara sağlanırken, genellikle önceden kişinin rızasını almak gerekmektedir (Kişisel Bilgi Koruma Kanunu Madde 27), bu nedenle bu konuda da dikkatli olunmalıdır.

https://monolith.law/corporate/checkpoint-privacy-policy[ja]

Gerçekte Sorun Olan Web Scraping Örnekleri

Web scraping’in gerçekten bir sorun haline geldiği örneklerden biri, 2010 yılının Mart ayında (2010) meydana gelen Okazaki Şehir Merkez Kütüphanesi olayıdır.

Bu olay, Okazaki Şehir Merkez Kütüphanesi’nin kitap arama sistemine erişim sorunu yaşanması ve erişim sorununun nedeninin web scraping olduğunun daha sonra anlaşılması sonucu, web scraping yapan bir erkeğin dolandırıcılıkla iş yürütme engelleme suçlamasıyla tutuklandığı bir olaydır.

Tutuklanan erkek, Okazaki Şehir Merkez Kütüphanesi’nin bir kullanıcısıydı ancak kütüphanenin kitap arama sisteminden memnun değildi ve bu sistem üzerinden erişim sağlayarak, sistemden veri çekme eylemini gerçekleştiriyordu.

Tutuklanan erkek, 20 gün boyunca gözaltında tutuldu ancak sonuç olarak, Okazaki Şehir Merkez Kütüphanesi’nin işleyişini engelleme niyetinin güçlü bir şekilde kabul edilemediği için, dava açılmadan serbest bırakıldı.

Bu olayda, dava açılmadan serbest bırakılma gibi nispeten hafif bir ceza uygulandı ancak web scraping’in içeriğine bağlı olarak, daha ağır cezaların uygulanabileceği olasılığı da bulunmaktadır, bu yüzden dikkatli olunması gerekmektedir.

Özet

Yukarıda, scraping kullanmayı düşünen işletme sahiplerine yönelik olarak, scraping ile ilgili hukuki sorunları açıkladık.

Scraping hakkında, kullanım şekline bağlı olarak, hukuki sorunların ortaya çıkıp çıkmayacağı belirlenir. Bu nedenle, iyi bir araştırma yapmadan, hafifçe scraping yapmak hukuki sorunlara yol açabilir, bu yüzden dikkatli olmanız gerekmektedir.

Scraping’in hukuki bir sorun oluşturup oluşturmayacağının belirlenmesi için uzman bilgisi gereklidir. Bu nedenle, scraping kullanmayı düşünen işletme sahiplerine, uzman bilgisi olan bir avukata danışmalarını öneririz.

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve internet hukuku olmak üzere hukukun çeşitli alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk bürosudur. Günümüzde, web scraping kullanımı giderek daha fazla dikkat çekmektedir ve bu konuda dikkatli olunması gerekmektedir. Hukuki denetim ihtiyacı giderek artmaktadır. Büromuz, çeşitli Japon yasalarının düzenlemelerini göz önünde bulundurarak, mevcut veya planlanan işletmelerin hukuki risklerini analiz eder ve işletmelerin faaliyetlerini mümkün olduğunca durdurmadan yasalara uygun hale getirme çabası içerisindedir. Ayrıntılar aşağıdaki makalede belirtilmiştir.

https://monolith.law/systemdevelopment[ja]