【2025 Yılı Güncel Versiyonu】Kripto Varlıkların (Sanal Para Birimleri) Hukuki Yorumu: Menkul Kıymetlerle İlgili Uygunluk ve İşletmelerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Kripto varlıklar (sanal para birimleri), çeşitlilikleri, kullanım ve işlem yöntemlerinin evrimi nedeniyle, hukuki yorumları sürekli değişmektedir. Özellikle, “kripto varlıkların menkul kıymetlere dahil olup olmadığı” sorunu önemli bir ilgi odağıdır.

Bu nedenle, bu makalede, kripto varlık işlemleri yapan işletmeleri hedef alarak, kripto varlıkların hukuki yorumunu ve özellikle menkul kıymetlerle olan ilişkisini açıklıyoruz.

Geleneksel Görüşler ve Yeni Akımlar Kripto Varlıklar (Sanal Para Birimleri) Hakkında

Bir zamanlar, Bitcoin ve Ethereum gibi parasal değer taşıyıcıları olarak işlev gören kripto varlıklar, genellikle ‘mal’ olarak kabul edilir ve değerli evraklar arasında yer almadığı görüşü yaygındı.

Fakat son yıllarda, sadece değer taşıyıcı olarak değil, aynı zamanda hizmet kullanım hakları, işletme karar hakları ve kar payı dağıtımı hakları gibi çeşitli işlevlere sahip kripto varlıklar piyasaya sürülmüştür. Bu çok fonksiyonlu kripto varlıklar, yatırım aracı olarak da bir yön taşımakta ve geleneksel ‘mal’ kategorisine sığdırılamayacak bir durum ortaya çıkmaktadır.

Ethereum’un Konsensüs Algoritması Değişikliği ve Japon Menkul Kıymetler Tartışması

Özellikle dikkat çeken, piyasa değeri açısından üst sıralarda yer alan kripto varlık Ethereum’un konsensüs algoritmasındaki değişikliktir (PoW’dan PoS’ye geçiş). Bu değişiklik, bazı çevrelerde Ethereum’un menkul kıymetlere dahil olabileceği ihtimalini artırabileceği yönünde tartışmaları beraberinde getirmiştir.

Konsensüs Algoritması Nedir?

Konsensüs algoritması, blok zincirinde işlemlerin doğrulanması ve yeni blokların eklenmesiyle ilgili olarak bir mutabakat oluşturmak için kullanılan bir mekanizmadır.

Konsensüs algoritmasını anlamak için, kripto varlıkların (sanal para birimi) işleyişini kavramak gereklidir.

Kripto varlıklarında, işlemlerin doğrulanması ve blok zincirinin güvenliğinin sağlanması için madencilik adı verilen bir süreç kullanılır. Konsensüs algoritması, blok zincirine blok eklerken uygulanan kurallar üzerinde bir mutabakat oluşturmak için kullanılan bir yöntemdir.

İlgili makale: Blok Zinciri Teknolojisi Hangi Anlamda Yeni Bir Teknolojidir?[ja]

Ethereum’un Konsensüs Algoritması Değişikliği

Ethereum, geleneksel olarak Bitcoin gibi diğer kripto paraların kullandığı PoW (Proof of Work – İş Kanıtı) adlı konsensüs algoritmasını benimsemişti.

Daha sonra Ethereum, 2022 Eylül’ünde (2022), konsensüs algoritmasını geleneksel PoW’dan PoS (Proof of Stake – Pay Kanıtı) sistemine değiştirdi.

• PoW (Proof of Work – İş Kanıtı): Hesaplama kaynaklarının rekabeti yoluyla mutabakat sağlanan yöntem. Bitcoin gibi kripto paralar tarafından kullanılır.
• PoS (Proof of Stake – Pay Kanıtı): Kripto varlık sahipliği miktarına göre blok üretme hakkının verildiği yöntem. Ethereum tarafından benimsenmiştir.

Ethereum’un PoS sistemine geçiş yapmasının ardında, PoW’un büyük enerji tüketimi sorununu çözme amacı yatmaktadır.

Amerikan Otoritelerinin Kripto Varlıklar (Sanal Para Birimleri) Hakkındaki En Güncel Görüşleri

Bu bölümde, Amerikan otoritelerinin kripto varlıklar (sanal para birimleri) hakkındaki görüşlerinin nasıl değiştiğini ele alacağız.

Ethereum Fiziki ETF’nin Çıkışı

Eylül 2022’de, Amerikan Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) Başkanı Gensler, PoS (Proof of Stake) kullanımı sergileyen kripto varlıklarının, değerli menkul kıymetler olarak kabul edilme ihtimalinin yüksek olduğunu ima eden bir görüş belirtti. Herhangi bir marka adından bahsetmemiş olsa da, bu açıklama Ethereum’un PoS’ye geçişinden hemen sonra yapıldığı için piyasanın dikkatini çekti.

Daha sonra, Mayıs 2024’te (Reiwa 6), Amerika Birleşik Devletleri’nde Ethereum fiziki ETF’si onaylandı. Bu durum, Amerikan düzenleyici otoritelerin Ethereum’u tam anlamıyla bir değerli menkul kıymet olarak görmediğini ima edebilir ve bu da ilerideki yorumlara etki edebilir.

Kripto Varlıkların Değerli Menkul Kıymet Olup Olmadığına Karar Verme: Howey Testi

Amerika Birleşik Devletleri’nde, kripto varlıkların değerli menkul kıymet olup olmadığına karar vermede genellikle Howey Testi kullanılır. Howey Testi, aşağıdaki dört unsura dayanarak değerlendirilir:

• Fon toplanıp toplanmadığı
• Yatırımcının beklentisi (karın başkalarının çabalarıyla elde edileceği konusunda makul bir beklenti olup olmadığı)
• Ortak girişim olup olmadığı
• Kar elde etme ihtimali

Yine de, Howey Testi kesin bir standart değildir ve bireysel durumlara göre değerlendirilir.

Japonya’daki Kripto Varlıkların Düzenlenmesi ve En Son Gelişmeler

Japonya’da kripto varlıklar, Ödeme Hizmetleri Kanunu kapsamında düzenlenmektedir; ancak, belirli kripto varlıkların menkul kıymet olarak kabul edilmesi durumunda, Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun düzenlemeleri de uygulanabilir hale gelir.

İlgili makale: Kripto Varlıkların Düzenlenmesi Nedir? Ödeme Hizmetleri Kanunu ve Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu İlişkisine Dair Açıklama[ja]

Japonya’da Kripto Varlıkların Yatırım Araçları Olarak Sınıflandırılması ve İlgili Düzenlemeler

Eğer kripto varlıklar yatırım araçları olarak kabul edilirse, Japonya’da bu varlıkların ihraç edilmesi sırasında yatırım araçları ihraç düzenlemelerine tabi olabilir. Özellikle, aşağıdaki gibi düzenlemelere tabi olunması mümkündür:

• Yatırım araçları ihraç bildirim formunun açıklanması (Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun 5. maddesi)
• Taraflara izahname dağıtımı (Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun 15. maddesinin 2. fıkrası)
• Yatırım araçları raporunun sunulması (Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun 24. maddesi)
• Üç aylık raporların sunulması (Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun 24. maddesinin 4’ün 7’si, Finansal Araçlar ve Borsa Yönetmelik Uygulama Yönetmeliği’nin 4. maddesinin 2’nin 10’unun 3. fıkrası)

Japonya’da İşlemlere İlişkin Düzenlemeler

Kripto varlıkların, değerli menkul kıymetler olarak kabul edildiği durumlarda, Japonya’daki değerli menkul kıymet işlemlerine ilişkin düzenlemelere tabi olabileceği düşünülmektedir. Özellikle, aşağıdaki gibi düzenlemelerin kapsamına girebileceği öngörülmektedir.

• İnsider ticareti düzenlemeleri (Japon Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu’nun 166. ve 167. maddeleri)
• Piyasa manipülasyonu düzenlemeleri (Japon Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu’nun 159. maddesi)
• Söylenti yayma düzenlemeleri (Japon Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu’nun 158. maddesi)
• Adına yapılan işlemlerin düzenlemeleri (Japon Finansal Enstrüman ve Borsa Kanunu’nun 159. maddesi)

Japonya’da Son Yıllarda Gerçekleşen Yasal Düzenlemelerin Trendleri

Kripto varlıklarla ilgili vergi konusunda, Reiwa 4 (2022) yılı vergi reformu ile şirketlerin sahip olduğu bazı kripto varlıkların değerleme yöntemlerinde gözden geçirmeler yapılmıştır. Bireylerin kripto varlıklarından elde ettikleri kazançlar için ise, halen genel olarak toplam gelir üzerinden vergilendirme uygulanmakta, ancak beyan edilen ayrık vergilendirmenin uygulanması da dahil olmak üzere vergi reformu tartışmaları devam etmektedir.

Referans: 国税庁｜Kripto Varlıkların Vergilendirilmesi Hakkında (Bilgi)[ja]

Finansal Enstrüman ve Borsa Yasası’nda yapılan değişiklikler kapsamında, Finansal Hizmetler Ajansı, kripto varlıkları “finansal ürün” olarak sınıflandırmayı ve içeriden öğrenenlerin işlemlerine yönelik düzenlemelerin getirilmesini değerlendirmektedir. Reiwa 7 (2025) Nisan ayında, Finansal Hizmetler Ajansı’ndan ilgili yasal düzenleme teklifi sunulmuştur.

Referans: 金融庁｜Kripto Varlıklarla İlgili Sistemlerin İncelenmesi (Reiwa 7 [2025] Nisan 10)[ja]

Ayrıca, Reiwa 5 (2023) Haziran ayında yürürlüğe giren Travel Rule (Kripto Varlıkların ve Elektronik Ödeme Araçlarının Transferi İle İlgili Bildirim Yükümlülüğü) uygulaması ve müşteri varlıklarının ayrı yönetiminin güçlendirilmesi gibi, kripto varlık değişim hizmeti sağlayıcılarına yönelik düzenlemeler de güçlendirilmiştir.

Özet: Kripto Varlıklarla İlgili Düzenlemeler Hakkında Avukata Danışın

Kripto varlıkların (sanal para birimleri) değerli menkul kıymetler olarak kabul edilip edilmediği konusunda net bir karar vermek, şu an itibarıyla bile zor bir durumdadır. Ancak, özellikle çok fonksiyonlu kripto varlıkların değerli menkul kıymetler olarak görülme ihtimalini inkar etmek mümkün değildir.

Kripto varlıkları işleyen işletmeler, her zaman en güncel yasal düzenlemeleri ve ulusal ve uluslararası gelişmeleri yakından takip etmeli ve ele aldıkları kripto varlıkların değerli menkul kıymetler olarak değerlendirilmesi durumunda bile buna uygun bir sistem kurmuş olmalıdırlar.

Kripto varlıkların yasal düzenlemeleri, gelecekte de değişmeye devam edeceği öngörülmektedir. Eğer herhangi bir konuda belirsizlikleriniz veya endişeleriniz varsa, uzman bilgisine sahip bir avukata danışmanızı öneririz.

Monolit Hukuk Bürosu Tarafından Sunulan Çözümler

Monolit Hukuk Bürosu, özellikle internet ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Günümüzde dikkat çeken kripto varlık ilişkili işletmeler, yüksek derecede uzmanlık gerektirir ve hukuki denetimler zorunludur. Firmamız, çeşitli Japon yasalarının düzenlemelerini göz önünde bulundurarak, zaten başlatılmış veya başlatılması planlanan işletmeler için hukuki riskleri analiz eder ve işleri durdurmadan yasal uygunluğu sağlamayı hedefler. Aşağıdaki makalede detayları bulabilirsiniz.

Monolit Hukuk Bürosu’nun Uzmanlık Alanları: Kripto Varlıklar & Blockchain[ja]