Liệu việc nói xấu công ty có được coi là phỉ báng danh dự không? Giải thích về các ví dụ thiệt hại và phương pháp đối phó

Việc liệu những lời chỉ trích công ty có được coi là phỉ báng danh dự hay không là một vấn đề nan giải mà nhiều doanh nghiệp phải đối mặt. Với sự phổ biến của mạng xã hội, mọi người có thể dễ dàng bày tỏ ý kiến của mình, dẫn đến sự gia tăng các bài đăng có khả năng làm tổn thương uy tín của công ty. Tuy nhiên, không phải tất cả những ý kiến phê bình đều trở thành vấn đề pháp lý.

Bài viết này sẽ giải thích rõ ràng các trường hợp mà lời chỉ trích công ty có thể được coi là phỉ báng danh dự, thông qua các ví dụ về thiệt hại đã xảy ra. Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ giới thiệu về các tội danh khác ngoài phỉ báng danh dự và cách xử lý đối với người đăng tải. Qua bài viết này, bạn có thể hiểu được phương pháp ứng xử thích hợp mà công ty nên áp dụng.

Công ty bị nói xấu có phải là vi phạm danh dự không?

Vi phạm danh dự không chỉ xảy ra với cá nhân mà còn có thể xảy ra với pháp nhân.

Điều 230 Bộ luật Hình sự (Vi phạm danh dự)

Người nào công khai chỉ ra sự thật và làm tổn hại danh dự của người khác, bất kể sự thật đó có hay không, sẽ bị phạt tù không quá ba năm hoặc bị giam giữ hoặc phạt tiền không quá năm trăm ngàn yên.

Tham khảo: e-Gov Tìm kiếm văn bản pháp luật｜Điều 230 Bộ luật Hình sự (Vi phạm danh dự)[ja]

Điều 230 Bộ luật Hình sự quy định nạn nhân của tội vi phạm danh dự là “người”, nhưng “người” ở đây được hiểu là bao gồm cả pháp nhân (Phán quyết của Tòa án Tối cao vào ngày 24 tháng 3 năm Taisho 15 (1926)). Điều này là bởi vì pháp nhân và các tổ chức khác cũng hoạt động trong xã hội và do đó, chúng cũng là những thực thể nhận được đánh giá xã hội.

Do đó, việc viết xấu về công ty trên các diễn đàn trực tuyến hoặc mạng xã hội có thể bị coi là vi phạm danh dự. Tuy nhiên, nếu thông tin về hành vi sai trái của pháp nhân có tính chất công cộng và lợi ích công, thì tính pháp lý của hành vi đó có thể bị phủ nhận.

【Vi phạm danh dự là gì】
Vi phạm danh dự là hành vi làm giảm đánh giá xã hội của người khác bằng cách chỉ ra sự thật cụ thể ở nơi công cộng, bất kể sự thật đó là đúng hay sai. Ví dụ, các phát ngôn hoặc bài đăng như “Anh X đã sử dụng không chính đáng quỹ công ty”, “Anh Y đã từng bị giam giữ trong nhà tù”, “Anh Z đang ngoại tình” đều có thể bị coi là vi phạm danh dự.

Chú thích 1: Chỉ ra một cách ngắn gọn

【Các yếu tố cần thiết để vi phạm danh dự】
Để kiện cáo vi phạm danh dự, cần phải đáp ứng đủ ba yếu tố sau đây.

Các trường hợp lăng mạ công ty được công nhận là phỉ báng danh dự

Hành vi làm tổn hại danh tiếng của doanh nghiệp hoặc đồng nghiệp đang được nhận diện như một hình thức sai phạm nghiêm trọng mới trong nội bộ. Đặc biệt, các bài đăng trên Internet phỉ báng công ty hoặc cá nhân có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng, do đó cần phải hết sức cẩn trọng.

Chúng tôi xin giới thiệu một phán quyết đáng chú ý liên quan đến phỉ báng danh dự trên Internet (Quyết định của Tòa án Tối cao ngày 15 tháng 3 năm Heisei 22 (2010)[ja]). Vụ việc bắt đầu từ việc áp dụng tội phỉ báng danh dự đối với một người đàn ông đã đăng tải những bình luận phỉ báng một công ty vận hành chuỗi cửa hàng mì Ramen.

Phán quyết sơ thẩm của Tòa án quận Tokyo

Theo quan điểm truyền thống, chỉ khi “những biểu hiện phỉ báng danh dự không phải là sự thật” được “tin là sự thật dựa trên tài liệu và cơ sở chắc chắn” thì mới có thể miễn tội phỉ báng danh dự.

Tuy nhiên, phán quyết sơ thẩm của Tòa án quận Tokyo đã đưa ra một tiêu chuẩn lỏng lẻo hơn đối với các bài đăng cá nhân trên mạng (Phán quyết của Tòa án quận Tokyo ngày 29 tháng 2 năm Heisei 20 (2008)). Cụ thể, trừ khi “biết rõ rằng thông tin không phải là sự thật nhưng vẫn đăng tải” hoặc “không thực hiện điều tra trong phạm vi có thể của cá nhân”, thì tội phỉ báng danh dự không được coi là đã thành lập, điều này đã tạo ra nhiều tranh cãi.

Lý do là việc phản bác trên Internet dễ dàng hơn và thông tin trên mạng thường được coi là không đáng tin cậy, do đó tiêu chuẩn nên được nới lỏng.

Phán quyết phúc thẩm của Tòa án cao cấp Tokyo

Tòa án cao cấp Tokyo đã bác bỏ phán quyết sơ thẩm của Tòa án quận Tokyo và chỉ ra rằng tiêu chuẩn để xác định tội phỉ báng danh dự thông qua biểu hiện trên Internet không thay đổi so với trước đây. Ngay cả khi có mục đích công ích liên quan đến sự thật về lợi ích công cộng, nhưng không có bằng chứng chứng minh nội dung đăng tải là sự thật, và không có lý do chính đáng nào được công nhận cho việc người đàn ông tin rằng nó là sự thật, do đó đã bị kết án có tội (Phán quyết của Tòa án cao cấp Tokyo ngày 30 tháng 1 năm Heisei 21 (2009)).

Dù chỉ là bài viết trên Internet, nhưng hành vi phỉ báng người khác mà không có tài liệu hay cơ sở chắc chắn vẫn bị xác định là tội phỉ báng danh dự và bị phạt 300.000 yên.

Quyết định của Tòa án Tối cao

Kết quả là, Tòa án Tối cao đã bác bỏ đơn kháng cáo này và phán quyết sơ thẩm đã được khẳng định.

1. Ngay cả trong trường hợp người sử dụng Internet cá nhân thực hiện hành vi biểu đạt, chỉ khi có lý do chính đáng dựa trên tài liệu, cơ sở chắc chắn để tin rằng sự kiện mà người hành động chỉ ra là sự thật, thì tội phỉ báng danh dự mới không được coi là đã thành lập, và không nên từ chối việc thành lập tội phạm dựa trên các điều kiện lỏng lẻo hơn.

Trích dẫn từ: Tòa án｜Tuyển tập án lệ của Tòa án Tối cao ‘Tóm tắt phán quyết'[ja]

Ngoài ra, thông tin trên Internet có thể được một lượng lớn người không xác định xem ngay lập tức, và thiệt hại do phỉ báng danh dự có thể trở nên nghiêm trọng, một khi danh dự đã bị tổn hại thì không dễ dàng khôi phục lại, và ngay cả khi đã phản bác thì cũng không chắc chắn danh dự sẽ được phục hồi.

Trường hợp nói xấu công ty không bị coi là phỉ báng danh dự

Dù đã đáp ứng các yêu cầu của hành vi phỉ báng danh dự, nhưng nếu việc nói xấu công ty thuộc về các trường hợp loại trừ tính pháp lý (chú thích 2), thì nó không bị coi là phỉ báng danh dự.

Chú thích 2: Chỉ những tình huống đặc biệt mà hành vi thường được coi là bất hợp pháp lại không bị coi là vi phạm pháp luật.

Các trường hợp loại trừ tính pháp lý bao gồm “tính công cộng của sự kiện”, “mục đích công ích” và “chứng minh sự thật”, cần phải đáp ứng đủ cả ba yếu tố này.

Nếu đáp ứng đủ cả ba yếu tố này, hành vi đó sẽ không bị coi là phỉ báng danh dự.

Các ví dụ cụ thể về trường hợp loại trừ tính pháp lý bao gồm việc tố cáo hành vi sai trái của doanh nghiệp hoặc chỉ trích chính trị gia. Tuy nhiên, những cuộc tấn công cá nhân đối với chính trị gia hoặc những lời vu khống không có cơ sở thì không được coi là trường hợp loại trừ tính pháp lý.

Có thể sa thải nhân viên nếu họ đăng tải lời phàn nàn về công ty trên mạng không?

Hình phạt nghiêm khắc nhất mà một doanh nghiệp có thể áp dụng đối với nhân viên là sa thải. Quyết định nặng nề này đòi hỏi phải có những lý do xác đáng tương xứng.

Để đánh giá tính chính đáng của việc sa thải, có một tiêu chuẩn được gọi là “lý thuyết lạm dụng quyền sa thải”, theo đó việc sa thải cần phải có “lý do hợp lý khách quan” và “tính phù hợp theo quan điểm xã hội”. Nếu không đáp ứng được những điều kiện này, việc sa thải có thể bị coi là không công bằng.

Đặc biệt, khi xem xét việc sa thải dựa trên các bài đăng trên mạng xã hội của nhân viên, cần phải cân nhắc cẩn thận nội dung cụ thể của bài đăng và những ảnh hưởng đã xảy ra. Đừng chỉ dựa trên phán đoán cảm tính, mà hãy phân tích tình hình từ một góc độ khách quan.

Bài viết liên quan: Biện pháp nào nếu nhân viên làm việc bán thời gian gây ra sự cố trên SNS? Có thể sa thải hay yêu cầu bồi thường thiệt hại không?[ja]

Tội danh có thể bị truy cứu ngoài danh dự bị xúc phạm do nói xấu công ty

Ngoài tội danh dự bị xúc phạm, việc đăng tải những lời nói xấu công ty còn có thể dẫn đến việc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Làm hại uy tín” hoặc “Cản trở hoạt động kinh doanh bằng thủ đoạn gian dối”.

Điều 233 Bộ luật Hình sự (Làm hại uy tín và cản trở hoạt động kinh doanh)

Người nào phát tán tin đồn giả mạo hoặc sử dụng thủ đoạn gian dối để làm hại uy tín của người khác hoặc cản trở hoạt động kinh doanh của họ sẽ bị phạt tù không quá ba năm hoặc phạt tiền không quá năm trăm nghìn yên.

Tham khảo: e-Gov pháp luật tìm kiếm｜「Điều 233 Bộ luật Hình sự (Làm hại uy tín và cản trở hoạt động kinh doanh)[ja]」

Tội Làm hại uy tín

Tội Làm hại uy tín là hành vi cố ý lan truyền thông tin giả mạo để làm tổn hại đến uy tín của người khác. “Uy tín” ở đây không chỉ bao gồm uy tín kinh tế mà còn bao gồm cả đánh giá về chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ. Để tội Làm hại uy tín được thiết lập, cần có yếu tố thông tin là giả mạo và có tính chất cố ý. Thông tin thật hoặc phát ngôn, đăng tải dựa trên sự hiểu lầm thiện chí không nằm trong phạm vi này, nhưng tùy từng trường hợp có thể bị truy cứu về tội danh khác như xúc phạm danh dự.

Ví dụ, trong trường hợp một phụ nữ bị truy cứu về tội Làm hại uy tín sau khi đăng tải đánh giá giả mạo thấp về thực phẩm chức năng, người phụ nữ này đã không bị khởi tố nhưng giám đốc công ty đã yêu cầu cô ta đăng tải đã bị phạt 200.000 yên. Trong một sự kiện khác, một người đã bị truy cứu về tội Làm hại uy tín sau khi cố tình cho vật lạ vào nước giải khát mua từ cửa hàng tiện lợi và báo cáo giả mạo với cảnh sát, uy tín xã hội về chất lượng sản phẩm cũng được coi là đối tượng của tội danh này.

Tội Cản trở hoạt động kinh doanh bằng thủ đoạn gian dối

Tội Cản trở hoạt động kinh doanh bằng thủ đoạn gian dối là hành vi sử dụng thủ đoạn gian dối để cản trở hoạt động kinh doanh của người khác. Để tội này được thiết lập, cần có ba yếu tố: “thủ đoạn gian dối”, “hoạt động kinh doanh” và “sự cản trở”. Thủ đoạn gian dối bao gồm hành vi lừa đảo hoặc lợi dụng sự nhầm lẫn của người khác, bao gồm cả việc lừa đảo trực tiếp hoặc can thiệp bất hợp pháp vào máy móc hoặc sản phẩm. Hoạt động kinh doanh bao gồm các hoạt động kinh doanh hoặc công việc liên tục, không chỉ giới hạn ở doanh nghiệp có mục đích lợi nhuận mà còn bao gồm cả hoạt động tình nguyện hoặc câu lạc bộ. Sự cản trở không chỉ là sự ngăn chặn trực tiếp đối với việc vận hành kinh doanh mà còn bao gồm cả việc tạo ra tình trạng có khả năng cản trở.

Ví dụ, hành vi đặt hàng giao hàng tận nơi giả mạo tại nhà hàng, buộc họ phải giao hàng không cần thiết, hoặc hành vi gọi điện thoại không nói gì cố ý làm phiền một cửa hàng mì ramen, hoặc hành vi trộn kim vào thực phẩm đang bán đều là những hành vi có thể bị truy cứu về tội Cản trở hoạt động kinh doanh bằng thủ đoạn gian dối. Ngoài ra, hành vi của nhân viên bán thời gian tại cửa hàng ăn uống công bố video về hành vi bỏ qua quản lý vệ sinh trên trang web chia sẻ video cũng tương tự như vậy.

Cả tội Làm hại uy tín và tội Cản trở hoạt động kinh doanh bằng thủ đoạn gian dối đều không phải là tội cần có đơn kiện của người bị hại (tội phạm cần có sự tố cáo của nạn nhân), tuy nhiên khả năng cảnh sát tiến hành điều tra hình sự là thấp và thực tế thì người bị hại thường mong muốn có sự tố cáo.

Phương pháp xử lý khi công ty bạn bị viết xấu trên mạng

Khi công ty bạn bị viết xấu trên mạng, việc phản ứng nhanh chóng và hiệu quả là điều cần thiết. Dưới đây, chúng tôi sẽ giải thích cụ thể các phương pháp xử lý khi bị nạn tin đồn thất thiệt, chia thành 4 bước sau đây.

1. Yêu cầu xóa bỏ bài viết có nội dung xấu
2. Xác định danh tính người đăng bài
3. Tư vấn với luật sư
4. Nộp đơn báo cáo sự việc/tố cáo lên cảnh sát

Sau đây, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết từng bước.

Yêu cầu xóa bài đăng có nội dung xúc phạm

Khi nội dung bôi nhọ danh dự được lan truyền trên mạng xã hội hoặc diễn đàn, việc cần ưu tiên hàng đầu là yêu cầu xóa bài đăng liên quan và ngăn chặn sự lan truyền. Các phương pháp chính để đạt được mục tiêu này bao gồm:

• Tiếp cận trực tiếp với người điều hành nền tảng
• Sử dụng hệ thống báo cáo chuyên dụng (ví dụ: “chức năng báo cáo” hoặc “mẫu liên hệ”)

Công ty có thể tự yêu cầu xóa bài đăng, nhưng việc ủy thác cho luật sư để thực hiện yêu cầu xóa bài đăng tạm thời có thể mang lại kết quả nhanh chóng và chắc chắn hơn.

Tuy nhiên, việc xóa hoàn toàn thông tin đã lan truyền rộng rãi không phải lúc nào cũng khả thi. Trong tình huống như vậy, việc sử dụng chiến lược các tuyên bố chính thức hoặc thông cáo báo chí để phản bác thông tin sai lệch và phát ngôn thông tin chính xác là điều mong đợi. Nếu bạn muốn biết thêm chi tiết về việc xóa bài đăng, vui lòng tham khảo bài viết dưới đây.

Bài viết liên quan: Làm thế nào để xóa những tweet tiêu cực trên Twitter?[ja]

Xác định danh tính người đăng bài

Để xử lý các bình luận tiêu cực trực tuyến, việc xác định danh tính người gửi thông tin là cần thiết. Việc xác định này thường được thực hiện thông qua hai bước yêu cầu tiết lộ thông tin. Đầu tiên, yêu cầu nhà điều hành trang web tiết lộ địa chỉ IP, sau đó yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ Internet cung cấp thông tin người đăng ký.

Khi thực hiện yêu cầu tiết lộ thông tin người gửi, cần phải cẩn trọng xác định xem bài đăng có phải là phỉ báng theo quy định pháp luật hay không. Điều này là do những bình luận chỉ đơn thuần là biểu đạt ý kiến hoặc thiếu cụ thể, hoặc những mô tả sự thật, có khả năng cao không được coi là phỉ báng.

Ngoài ra, nếu đã trôi qua thời gian dài kể từ khi bài đăng được đăng tải, hồ sơ của nhà cung cấp có thể đã bị xóa và việc xác định danh tính người gửi thông tin trở nên khó khăn. Cân nhắc những yếu tố này để đánh giá khả năng thực hiện và hiệu quả của yêu cầu tiết lộ thông tin.

Theo sửa đổi pháp luật vào tháng 10 năm Reiwa 4 (2022), quy trình tiết lộ thông tin người gửi đã được đơn giản hóa. Với hệ thống mới “Lệnh tiết lộ thông tin người gửi”, quy trình đã được tối ưu hóa và giảm bớt gánh nặng. Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, phương pháp truyền thống có thể phù hợp hơn, do đó việc lựa chọn phương án tối ưu dưới sự tư vấn của luật sư là điều khôn ngoan.

Nếu bạn muốn biết thêm thông tin chi tiết về yêu cầu tiết lộ thông tin người gửi, vui lòng tham khảo bài viết dưới đây.

Bài viết liên quan: Yêu cầu tiết lộ thông tin người gửi là gì? Luật sư giải thích về quy trình mới được thiết lập theo sửa đổi pháp luật và dòng chảy của nó[ja]

Tư vấn với luật sư

Việc bị phỉ báng trên Internet có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với nạn nhân, đồng thời việc xử lý những vấn đề này đòi hỏi kiến thức chuyên môn và hành động nhanh chóng. Nhiều nạn nhân cảm thấy bối rối không biết phải xử lý như thế nào. Để đối phó hiệu quả với vấn đề này, sự hỗ trợ của luật sư – những chuyên gia pháp lý – là điều không thể thiếu.

Luật sư có thể cung cấp sự hỗ trợ toàn diện từ việc đàm phán với người điều hành trang web hoặc nhà cung cấp dịch vụ, đến thủ tục tòa án bảo vệ chứng cứ, và thậm chí là phối hợp với cảnh sát hoặc viện kiểm sát. Đặc biệt trong các vụ việc phỉ báng trên Internet, nơi mà thời gian là yếu tố quan trọng, sự phán đoán nhanh chóng và chính xác của luật sư là chìa khóa để bảo vệ quyền lợi của nạn nhân.

Luật sư sẽ thực hiện các phản ứng phức tạp như thu thập chứng cứ hiệu quả, soạn thảo đơn kiện phù hợp, và tiến hành các thủ tục pháp lý một cách nhanh chóng, dựa trên kinh nghiệm và kiến thức của mình.

Nộp Đơn Báo Cáo Tội Phạm và Kết Tội tới Cảnh Sát

Khi bạn mong muốn đối phương phải chịu trách nhiệm hình sự, việc tố cáo lên cảnh sát là một biện pháp hiệu quả. Việc nộp đơn kết tội buộc cảnh sát phải chấp nhận nó theo nguyên tắc. Điều này khác với việc nộp đơn báo cáo tội phạm, vì nó làm tăng khả năng bắt đầu cuộc điều tra.

Khi đơn kết tội được chấp nhận, cảnh sát sẽ tiến hành điều tra và sau đó chuyển hồ sơ đến Viện Kiểm Sát. Tuy nhiên, quyết định khởi tố phụ thuộc vào Viện Kiểm Sát, do đó không phải lúc nào cũng dẫn đến việc truy tố.

Ngoài ra, tội phỉ báng danh dự là tội cần có đơn từ người bị hại, và chỉ có nạn nhân mới có quyền tố cáo. Việc tố cáo có giới hạn thời gian là 3 năm kể từ khi biết đến tội phạm, do đó cần chú ý vì nếu quá thời hạn này, bạn có thể không thể thực hiện các biện pháp pháp lý.

Tổng kết: Lời nói xấu công ty cũng có thể được coi là phỉ báng danh dự

Như một người đại diện doanh nghiệp, khi phải đối mặt với những lời nói xấu hoặc bôi nhọ công ty trên Internet, bạn cần phải hành động nhanh chóng và phù hợp. Lời nói xấu về công ty không chỉ có nguy cơ làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín và tín nhiệm của doanh nghiệp mà còn có thể được coi là hành vi phỉ báng danh dự.

Đặc biệt, những lời bôi nhọ không dựa trên sự thật hoặc xử lý không công bằng với đánh giá xã hội của công ty có thể trở thành đối tượng của các biện pháp pháp lý. Có những trường hợp trong quá khứ, bôi nhọ doanh nghiệp đã được công nhận là phỉ báng danh dự.

Tuy nhiên, việc bày tỏ sự thật hoặc phê bình có tính chất công cộng đôi khi lại là ngoại lệ, do đó cần phải đánh giá tình hình một cách cẩn trọng. Về phản ứng, bước đầu tiên là yêu cầu gỡ bỏ bài viết gây vấn đề và tiến hành xác định danh tính người đăng tải.

Đồng thời, chúng tôi khuyến nghị mạnh mẽ việc tham khảo ý kiến của luật sư. Luật sư có thể phân tích tình hình từ góc độ pháp lý và đề xuất các biện pháp xử lý tối ưu. Nếu cần, họ cũng có thể xem xét việc nộp đơn báo cáo với cảnh sát hoặc đệ trình đơn kiện.

Ngoài ra, đối với những bài viết nói xấu do chính nhân viên công ty đăng tải, cần phải xem xét việc xử lý kỷ luật phù hợp dựa trên quy định của nội quy lao động. Tuy nhiên, khi thực hiện các biện pháp kỷ luật như sa thải, việc tuân thủ pháp luật là cực kỳ quan trọng và cần thiết phải có sự tư vấn của luật sư.

Không chỉ có phỉ báng danh dự, mà còn có khả năng phạm vào các tội danh khác như cản trở hoạt động kinh doanh hay phỉ báng tín nhiệm, do đó việc nhận được lời khuyên tổng hợp là điều thông minh. Để bảo vệ uy tín doanh nghiệp và xử lý một cách thích hợp, chúng tôi khuyến nghị bạn nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia là luật sư.

Giới thiệu về các biện pháp của Văn phòng Luật sư

Văn phòng Luật sư Monolith là một tổ chức pháp lý có kinh nghiệm phong phú trong cả hai lĩnh vực IT, đặc biệt là Internet và luật pháp. Trong những năm gần đây, việc bỏ qua thông tin về tổn thất uy tín hoặc bôi nhọ lan truyền trên mạng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Văn phòng chúng tôi cung cấp các giải pháp để đối phó với tổn thất uy tín và quản lý các tình huống bùng phát. Chi tiết được trình bày trong các bài viết dưới đây.

Lĩnh vực hoạt động của Văn phòng Luật sư Monolith: Biện pháp đối phó với tổn thất uy tín của các công ty niêm yết[ja]