Μπορεί να αναγνωριστεί το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας σε μια ιδέα; Τα όρια μεταξύ έκφρασης και ιδέας

Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας αφορά την προστασία των έργων και, σύμφωνα με τον Ιαπωνικό Νόμο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας,

“εννοείται ως η δημιουργική έκφραση ιδεών ή συναισθημάτων που ανήκουν στον τομέα της λογοτεχνίας, της επιστήμης, των τεχνών ή της μουσικής”

Άρθρο 2, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Αυτό σημαίνει ότι οι ιδέες ή οι θεωρίες καθαυτές, ακόμη και αν διαθέτουν πρωτοτυπία ή νεωτερισμό, δεν αναγνωρίζονται ως έργα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ωστόσο, η διάκριση μεταξύ ιδέας και έκφρασης είναι δύσκολη και συχνά αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας. Εδώ θα αναλύσουμε πώς κρίνεται η σχέση μεταξύ ιδέας και πνευματικής ιδιοκτησίας στα γλωσσικά έργα.

Για το πώς κρίνεται η σχέση μεταξύ ιδέας και πνευματικής ιδιοκτησίας στα φωτογραφικά και τα εικαστικά έργα, μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο παρακάτω άρθρο.

https://monolith.law/corporate/idea-copyright-admit-case-law[ja]

Η Διάκριση μεταξύ Ιδέας και Έκφρασης

Σε διεθνές και βασικό επίπεδο, υπάρχει η έννοια της “Διάκρισης μεταξύ Ιδέας και Έκφρασης”.

Στον Νόμο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας, υπάρχει η αρχή που διαχωρίζει την ιδέα από την συγκεκριμένη έκφρασή της, προστατεύοντας μόνο την τελευταία. Αν μόνο η ιδέα είναι κοινή, δεν θεωρείται παραβίαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ο σκοπός αυτής της αρχής είναι να αποτρέψει την προστασία της ίδιας της ιδέας, καθώς αυτό θα εμπόδιζε την ελεύθερη δημιουργική έκφραση. Εάν επιτρέπαμε στον πρώτο που εκφράζει μια ιδέα να έχει το αποκλειστικό δικαίωμα πάνω σε αυτήν, τότε οι επόμενοι δημιουργοί δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την ίδια ιδέα για τις δικές τους εκφράσεις, κάτι που θα δυσκόλευε την παραγωγή νέων έργων. Αυτή η κατάσταση θα αντιβαίνει στον πρωταρχικό σκοπό του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας, ο οποίος είναι να “ενθαρρύνει τη δημιουργία νέων έργων μέσω της παροχής δίκαιης αμοιβής στους δημιουργούς και, κατ’ επέκταση, να προωθήσει την πολιτιστική ανάπτυξη”.

Τα όρια μεταξύ ιδέας και έκφρασης στα δικαστήρια

Εάν μπορούσαμε να διακρίνουμε σαφώς τα όρια μεταξύ ιδέας και έκφρασης, τότε το πεδίο προστασίας θα ήταν προφανές. Ωστόσο, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του τι αποτελεί ιδέα και τι αποτελεί συγκεκριμένη έκφραση είναι ασαφής και είναι δύσκολο να καθοριστεί μια σαφής οριακή γραμμή, καθώς και στα παρελθόντα δικαστικά παραδείγματα δεν έχει καθιερωθεί μια γενικά αποδεκτή πρότυπη βάση.

Εξετάζοντας παραδείγματα δικαστικών αποφάσεων όπου το ζήτημα της παραβίασης του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν το κύριο αντικείμενο διαφοράς, θα αναλύσουμε τα όρια μεταξύ ιδέας και έκφρασης.

Περίπτωση Επιστημονικού Άρθρου Μαθηματικών Επιστημών

Υπήρξε μια περίπτωση όπου διαφωνία προέκυψε σχετικά με το αν ένα επιστημονικό άρθρο μαθηματικών επιστημών, το οποίο δημοσιεύτηκε από έναν από τα μέλη μιας διεπιστημονικής ομάδας ερευνητών στον τομέα των εγκεφαλικών κυμάτων που καλύπτει την ιατρική, τα μαθηματικά και τη φυσική, είτε μόνο του είτε με κάποιους από τους συνεργάτες του, σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό, παραβίασε τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας του συνόλου των μελών της ομάδας ερευνητών.

Σε αυτή την περίπτωση, το δικαστήριο δεν αναγνώρισε παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Στα μαθηματικά, η διαδικασία αποκάλυψης μιας πρότασης αποτελεί την ίδια την ιδέα (αντίληψη) του έργου, και εφόσον η μορφή έκφρασης αυτής της διαδικασίας περιέχει δημιουργικότητα, μπορεί να υπάρξει ισχυρισμός για δικαιώματα βάσει του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, η διαδικασία αποκάλυψης μιας πρότασης και οι εξισώσεις που χρησιμοποιούνται για την εξήγησή της δεν αποτελούν έργα πνευματικής ιδιοκτησίας βάσει του νόμου.

Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Οσάκα, 25 Φεβρουαρίου 1994 (1994)

Στην απόφαση αναφέρεται:

Ο σκοπός της δημοσίευσης στον τομέα της επιστήμης είναι η μετάδοση των πρακτικών γνώσεων που περιέχει στο ευρύ κοινό και η παροχή ευκαιριών για περαιτέρω ανάπτυξη από άλλους επιστήμονες. Εάν αυτή η ανάπτυξη θεωρηθεί παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, τότε ο σκοπός δεν θα επιτευχθεί. Στον τομέα των μαθηματικών, αυτό θα σήμαινε ότι δεν θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε περαιτέρω τις ιδέες που εκφράζονται στα έργα, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης των εξισώσεων και της διαδικασίας αποκάλυψης των προτάσεων.

Έτσι, αυτή η απόφαση αποτελεί παράδειγμα όπου η διαδικασία αποκάλυψης μιας πρότασης και οι εξισώσεις σε ένα επιστημονικό άρθρο μαθηματικών επιστημών δεν θεωρούνται έργα πνευματικής ιδιοκτησίας.

https://monolith.law/corporate/copyright-infringement-relatedtothe-program[ja]

Το Περιστατικό του Εσάσι Τσουιβάρι: Πρωτόδικη και Εφετειακή Δίκη

Από την άλλη πλευρά, ένα περιστατικό όπου η απόφαση ανατράπηκε από το Εφετείο στο Ανώτατο Δικαστήριο είναι το Περιστατικό του Εσάσι Τσουιβάρι. Σε αυτή την υπόθεση, ο συγγραφέας ενός μη-μυθοπλαστικού έργου σχετικά με το Εσάσι Τσουιβάρι ισχυρίστηκε ότι η τηλεοπτική εκπομπή με τίτλο “Σε αναζήτηση των ριζών του Εσάσι Τσουιβάρι” αντέγραψε το δικό του βιβλίο και κατέθεσε αγωγή για αποζημίωση εναντίον της NHK και άλλων που παρήγαγαν και μετέδωσαν την εκπομπή.

Το ζήτημα που προέκυψε αφορούσε την περιγραφή στον πρόλογο του βιβλίου, όπου αναφερόταν ότι το Εθνικό Φεστιβάλ Εσάσι Τσουιβάρι αποτελεί την κορύφωση του έτους, ενώ στην πόλη Εσάσι είναι γενικά αποδεκτό ότι το πιο σημαντικό γεγονός είναι το καλοκαιρινό φεστιβάλ του ιερού Ουμπαγκαμι στα τέλη Αυγούστου και όχι το Εθνικό Φεστιβάλ Εσάσι Τσουιβάρι, παρόλο που αυτό είναι ένα σημαντικό ετήσιο γεγονός.

Ωστόσο, η αφήγηση στην τηλεοπτική εκπομπή,

“Τον Σεπτέμβριο, η Εσάσι ξανακερδίζει για μία φορά την ένταση του παρελθόντος. Διεξάγεται το Εθνικό Φεστιβάλ Εσάσι Τσουιβάρι. Κατά τη διάρκεια των τριών ημερών του φεστιβάλ, η πόλη ξαφνικά ζωντανεύει.”

κρίθηκε ότι αντιγράφει χωρίς άδεια το κείμενο του βιβλίου,

“Η Εσάσι, μόνο για δύο ημέρες τον Σεπτέμβριο, φτάνει ξαφνικά στην πιο λαμπρή κορύφωση του έτους, σαν ένα παραμύθι. Συγκεντρώνονται οι καλύτεροι του Τσουιβάρι από όλη την Ιαπωνία για το Εθνικό Φεστιβάλ Εσάσι Τσουιβάρι.”

και ο πρωτόδικος ισχυρίστηκε παραβίαση του δικαιώματος αναδημιουργίας.

Το Πρωτοδικείο του Τόκιο (απόφαση 30 Σεπτεμβρίου 1996), και το Εφετείο του Τόκιο (απόφαση 30 Μαρτίου 1999) αναγνώρισαν την ομοιότητα μεταξύ του προλόγου του βιβλίου και της αφήγησης της εκπομπής, και δέχτηκαν το αίτημα του πρωτόδικου,

δηλαδή, ότι η πιο σημαντική εκδήλωση στην Εσάσι είναι το καλοκαιρινό φεστιβάλ του ιερού Ουμπαγκαμι τον Αύγουστο, και αυτή είναι η γενικά αποδεκτή άποψη στην πόλη, ενώ η περιγραφή του Εθνικού Φεστιβάλ Εσάσι Τσουιβάρι ως της κορυφαίας εκδήλωσης του έτους αποτελεί μια ιδιαίτερη αντίληψη του συγγραφέα που έχει μια ιδιαίτερη πάθηση για το Εσάσι Τσουιβάρι. Η αφήγηση της εκπομπής περιγράφει τον πρόλογο του βιβλίου με την ίδια σειρά και περιεχόμενο, και παρά το γεγονός ότι η έκφραση για την πιο σημαντική εκδήλωση του έτους διαφέρει από τη γενικά αποδεκτή άποψη, είναι κοινή με τον πρόλογο, και επιπλέον, η εξωτερική μορφή της έκφρασης είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοια, καθιστώντας δυνατή την άμεση αντίληψη των ουσιαστικών χαρακτηριστικών της μορφής του προλόγου. Επομένως, η αφήγηση της εκπομπής αποτελεί αναδημιουργία του προλόγου του βιβλίου, και η παραγωγή και μετάδοση της εκπομπής παραβιάζει τα δικαιώματα αναδημιουργίας, μετάδοσης και προβολής του ονόματος του ενάγοντος στο έργο του.

έκριναν.

Το Περιστατικό Εσάσι Οικιμπούν: Αναίρεση

Σε αντίδραση, η NHK και άλλοι προσέφυγαν σε αναίρεση. Σε αυτό το στάδιο της δίκης, παρουσιάστηκε μια απόφαση που αποτελεί ακόμα το κριτήριο για παραβιάσεις του δικαιώματος διασκευής (πνευματικής ιδιοκτησίας).

Το Ανώτατο Δικαστήριο ορίζει την «διασκευή ενός έργου» ως εξής:

“Η εξάρτηση από ένα υπάρχον έργο και, ταυτόχρονα, η διατήρηση της ουσιαστικής ταυτότητας των εκφραστικών χαρακτηριστικών του, ενώ προστίθενται τροποποιήσεις, προσθήκες ή αλλαγές στην συγκεκριμένη έκφραση, δημιουργώντας έτσι ένα νέο έργο που εκφράζει δημιουργικά ιδέες ή συναισθήματα, το οποίο επιτρέπει στον αντιλαμβανόμενο να αντιληφθεί άμεσα τα ουσιαστικά εκφραστικά χαρακτηριστικά του αρχικού έργου.”

Συνεχίζοντας, το Δικαστήριο δήλωσε:

“Η δημιουργία ενός έργου που έχει ταυτότητα μόνο σε στοιχεία που δεν αποτελούν έκφραση από μόνα τους, όπως ιδέες, συναισθήματα, αντιλήψεις ή γεγονότα, ή σε μέρη που δεν έχουν εκφραστική δημιουργικότητα, δεν θεωρείται διασκευή του αρχικού έργου.”

Ανώτατο Δικαστήριο, 28 Ιουνίου 2001

Αρχικά, το Ανώτατο Δικαστήριο δήλωσε ότι:

“Το γεγονός ότι η πόλη Εσάσι κάποτε ακμάζει με την αλιεία του σαρδελιού και ότι η πολυσύχναστη ατμόσφαιρα της πόλης ήταν ‘ανύπαρκτη ακόμα και στο Εντο’, καθώς και το γεγονός ότι σήμερα η πόλη έχει χάσει αυτή την ένδοξη εικόνα λόγω της εξαφάνισης του σαρδελιού, αποτελούν γενικές γνώσεις και συνηθισμένα γεγονότα που αφορούν την παρουσίαση της πόλης Εσάσι και δεν αποτελούν μέρος της έκφρασης του έργου.”

Και συνέχισε λέγοντας:

“Ακόμη και αν η αντίληψη ότι η πόλη Εσάσι ζωντανεύει κατά τη διάρκεια του Εθνικού Φεστιβάλ Οικιμπούν τον Σεπτέμβριο διαφέρει από τη γενική άποψη των κατοίκων της πόλης και αποτελεί μια μοναδική αντίληψη ή ιδέα του δημιουργού, αυτή η αντίληψη καθαυτή δεν προστατεύεται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας, και δεν υπάρχει λόγος να απαγορεύεται η εκφραστική αναπαράσταση της ίδιας αντίληψης. Στην περίπτωση της αφήγησης, η πλευρά της τηλεοπτικής εκπομπής εκφράστηκε με βάση την ίδια αντίληψη, λέγοντας ότι στην πόλη Εσάσι τον Σεπτέμβριο διεξάγεται το Εθνικό Φεστιβάλ Οικιμπούν, όπου για μία φορά το χρόνο η πόλη ανακτά την παλιά της δόξα και γεμίζει με ζωντάνια, αλλά αυτό αποτελεί μόνο μια ταυτότητα σε μέρη που δεν είναι η έκφραση του έργου και οι συγκεκριμένες εκφράσεις των δύο είναι διαφορετικές.”

Ως εκ τούτου, η αφήγηση, παρόλο που βασίστηκε στο αρχικό έργο, δεν αποτελεί διασκευή του προλόγου, καθώς οι ταυτότητες που διατηρεί είναι σε μέρη που δεν αποτελούν έκφραση ή δεν έχουν εκφραστική δημιουργικότητα, και δεν είναι δυνατόν να αντιληφθεί κανείς άμεσα τα ουσιαστικά εκφραστικά χαρακτηριστικά του προλόγου από την αφήγηση.”

Με αυτή την απόφαση, το Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα του δημιουργού.

Η απόφαση αυτή παρουσιάζει μια συγκεκριμένη μεθοδολογία για την κρίση παραβιάσεων του δικαιώματος διασκευής και διασαφηνίζει ότι οι ιδέες δεν προστατεύονται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας.

Συνοπτικά

Ακόμη και αν υπάρχουν ομοιότητες σε μέρη που δεν αποτελούν έκφραση της ίδιας της ιδέας, δεν θεωρείται παραβίαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας εάν δεν μπορεί κανείς να αντιληφθεί άμεσα τα ουσιώδη χαρακτηριστικά.

Ωστόσο, η κρίση αυτού του ορίου είναι ιδιαίτερα δύσκολη, επομένως συμβουλευτείτε έναν έμπειρο δικηγόρο.