Ποιο είναι το νόμο όταν ένα έργο που εμπλέκει υπεργολάβους (επαναπροσλήψεις) αποτυγχάνει;

Τα έργα ανάπτυξης συστημάτων δεν περιορίζονται πάντα σε εμπορικές συναλλαγές μεταξύ μόνο δύο μερών, του χρήστη που αναθέτει την εργασία και του προμηθευτή που την αναλαμβάνει. Συχνά, λαμβάνεται υπόψη η προσθήκη περαιτέρω προσωπικού ή η ενσωμάτωση τεχνικών γνώσεων που δεν διαθέτει ο αρχικός προμηθευτής, μέσω της χρήσης υπεργολάβων (επαναπρομήθεια). Σε τέτοιες περιπτώσεις, εάν το έργο αντιμετωπίσει απρόσμενα εμπόδια, οι διαφωνίες μπορεί να μην περιορίζονται μόνο στις δύο αρχικές πλευρές, χρήστη και προμηθευτή. Όταν ένα έργο προχωρά βάσει μιας περίπλοκης σχέσης που περιλαμβάνει τρεις ή περισσότερους μερείς, πώς καθορίζεται η ευθύνη σε περίπτωση που το έργο σταματήσει απροσδόκητα; Στο παρόν άρθρο, θα αναλύσουμε τους κινδύνους που είναι ιδιαίτεροι στα έργα με υπεργολάβους (επαναπρομήθεια) και θα παρουσιάσουμε κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών.

Πώς η χρήση υπεργολαβίας (αναθέτουσας ανάθεσης) αλλάζει τα νομικά της ανάπτυξης συστημάτων

Οι διαφορές που εμπλέκουν περισσότερα από τρία μέρη μπορεί να εξελιχθούν σε περίπλοκες υποθέσεις. Ωστόσο, ακόμη και σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι σημαντικό να έχουμε γενικές γνώσεις για τη φύση των διαφορών μεταξύ χρηστών και προμηθευτών. Συνήθως, τα έργα ανάπτυξης συστημάτων προχωρούν με την αμοιβαία συνεργασία τεχνικών ειδικών, δηλαδή των προμηθευτών, και των χρηστών που διαθέτουν εκτεταμένες γνώσεις των εσωτερικών λειτουργιών. Κατά τη διάρκεια του μακροχρόνιου χρονοδιαγράμματος, απαιτείται στενή συνεργασία μεταξύ των μερών. Ένα καλό παράδειγμα που αποδεικνύει αυτό είναι η περίπτωση όπου ένα έργο διακόπτεται λόγω συνθηκών που αφορούν τον χρήστη. Αυτό το θέμα εξηγείται αναλυτικά στο παρακάτω άρθρο.

https://monolith.law/corporate/interrruption-of-system-development[ja]

Στο παραπάνω άρθρο, εξηγείται ότι ακόμη και αν ο χρήστης προτείνει τη διακοπή της ανάπτυξης του συστήματος, η νομική ευθύνη δεν μπορεί πάντα να αποδοθεί στον χρήστη. Δεν είναι πάντα εύκολο να καθοριστεί ποιος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τη διακοπή. Αν υπάρχει διαφωνία στην αντίληψη των δύο μερών, τότε ο υπεύθυνος για την αποδοχή της ευθύνης μπορεί εύκολα να αλλάξει, και η διαμάχη μπορεί να καταλήξει σε αδιέξοδο. Οι όροι όπως η «υποχρέωση συνεργασίας» του χρήστη και η «υποχρέωση διαχείρισης του έργου» του προμηθευτή έχουν χρησιμοποιηθεί συχνά σε αποφάσεις δικαστηρίων από παλαιότερες δίκες. Η βασική δομή των νομικών της ανάπτυξης συστημάτων, που παίρνει τη μορφή της «σύγκρουσης» αυτών των δύο υποχρεώσεων, γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη όταν εμπλέκεται η υπεργολαβία (αναθέτουσα ανάθεση).

Ποια είναι η εμβέλεια της ακύρωσης ενός συμβολαίου, όταν ένα πρότζεκτ αποτύχει και το συμβόλαιο ακυρωθεί;

Για παράδειγμα, αν για κάποιο λόγο ακυρωθεί ένα συμβόλαιο μεταξύ χρήστη και προμηθευτή, τότε το εύρος των επιπτώσεων γίνεται ζήτημα. Εάν το πρόβλημα περιορίζεται αποκλειστικά στις δύο πλευρές, τότε η ακύρωση του συμβολαίου θα σημαίνει απλώς την απαλλαγή των δύο μερών από τις αμοιβαίες υποχρεώσεις τους, δηλαδή την υποχρέωση για «επαναφορά στην αρχική κατάσταση». Ωστόσο, η άμεση ακύρωση της σχέσης μεταξύ του αναδόχου (υπεργολάβου) και του κύριου προμηθευτή μπορεί να προκαλέσει απρόβλεπτη ζημιά στον υπεργολάβο και μερικές φορές να φανεί άδικο. Παρ’ όλα αυτά, εάν ο υπεργολάβος και ο κύριος προμηθευτής παραμένουν δεσμευμένοι επ’ αόριστον, παρά το γεγονός ότι το πρότζεκτ που αποτελεί τη βάση της υπεργολαβίας έχει ήδη αποτύχει, αυτό επίσης μπορεί να θεωρηθεί άρρητο. Πώς λοιπόν θα πρέπει να διαχειριστούμε αυτό το ζήτημα;

Σημαντικές δικαστικές αποφάσεις σχετικά με το εύρος επιπτώσεων της ακύρωσης συμβάσεων

Μια σημαντική απόφαση που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για το εύρος των επιπτώσεων της ακύρωσης συμβάσεων μεταξύ χρηστών και προμηθευτών είναι αυτή του Πρωτοδικείου του Τόκιο της 24ης Δεκεμβρίου του 2012 (Heisei 24). Στην εν λόγω δίκη, τέθηκε υπό συζήτηση το εύρος των επιπτώσεων μιας συμφωνημένης ακύρωσης μεταξύ του χρήστη και του αρχικού προμηθευτή, και κρίθηκε ότι αυτή η ακύρωση επηρεάζει επίσης τη σχέση μεταξύ του αρχικού προμηθευτή και των υπεργολάβων (επαναπρομηθευτών).

Στην παρούσα δίκη, έχει γίνει δήλωση ακύρωσης για το τμήμα της υπεργολαβικής σύμβασης που αφορά την εν λόγω εργασία, αλλά όπως αναφέρεται στο προκαταρκτικό γεγονός (3)Γ, έχει συμφωνηθεί η ακύρωση του τμήματος της αρχικής σύμβασης που αφορά την ίδια εργασία στις 20 Απριλίου του 2009 (Heisei 21). Με βάση αυτή τη συμφωνημένη ακύρωση, το τμήμα της υπεργολαβικής σύμβασης που αφορά την εν λόγω εργασία θεωρείται ότι έχει τερματιστεί αυτοδικαίως, και έτσι η επακόλουθη δήλωση ακύρωσης από τον κατηγορούμενο δεν έχει νομική σημασία.

Πρωτοδικείο του Τόκιο, 25 Δεκεμβρίου 2012 (Heisei 24)

Η εν λόγω απόφαση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, λόγω της επίδρασης της συμφωνημένης ακύρωσης, η υπεργολαβική σύμβαση «θεωρείται ότι έχει τερματιστεί αυτοδικαίως». Εάν η εργασία που ανατέθηκε από τον χρήστη είναι τέτοια που δεν έχει νόημα να εκτελεστεί χωρίς την ανάθεση, λόγω της χαμηλής της γενικής χρησιμότητας, τότε η εγκυρότητα αυτού του συμπεράσματος μπορεί να θεωρηθεί ακόμα πιο ισχυρή. Ωστόσο, αν και η απόφαση αυτή καθόρισε ότι οι υπεργολάβοι (επαναπρομηθευτές) δεν μπορούν να διεκδικήσουν αμοιβή, εάν όλες οι περιπτώσεις συμφωνημένης ακύρωσης επιλύονται με αυτόν τον τρόπο, τότε μπορεί να υπάρχουν ζητήματα από την άποψη της δικαιοσύνης των δικαστηρίων. Επομένως, φαίνεται ότι τα κριτήρια για την αξιολόγηση τέτοιων περιπτώσεων δεν έχουν ακόμη καθιερωθεί πλήρως.

Η δυνατότητα αίτησης αμοιβής από τους υπεργολάβους (επαναπροσλαμβανόμενους) πρέπει να διακρίνεται ανάλογα με τον λόγο της ακύρωσης

Στην προαναφερθείσα νομολογία, φαίνεται ότι έχει καθοριστεί πως, σε περίπτωση που έχει γίνει συμφωνητική ακύρωση μεταξύ του χρήστη και του αρχικού εργολάβου, η αίτηση αμοιβής από τους υπεργολάβους (επαναπροσλαμβανόμενους) δεν είναι καταρχήν δυνατή. Ωστόσο, για να καταλήξουμε σε μια πιο δίκαιη συμπέρασμα, φαίνεται απαραίτητο να διακρίνουμε τις περιπτώσεις ανάλογα με τον λόγο της ακύρωσης. Για παράδειγμα, αν η ακύρωση της σύμβασης οφείλεται σε παράλειψη ή άλλο λάθος του αρχικού εργολάβου, και έχει γίνει συμφωνητική ακύρωση χωρίς τη συγκατάθεση του υπεργολάβου, τότε θα ήταν δίκαιο να επιτρέπεται η αίτηση αμοιβής από τον υπεργολάβο. Αντίθετα, αν κριθεί ότι ο αρχικός εργολάβος δεν φέρει καμία ευθύνη, τότε (ιδιαίτερα αν ο υπεργολάβος είχε συνάψει συμβόλαιο ανάθεσης) η λήψη αμοιβής δεν θα ήταν αυτονόητη, και η αίτηση αμοιβής θα έπρεπε να θεωρηθεί αδύνατη. Τα ζητήματα που αφορούν την ανάληψη του κινδύνου σε μια σχέση “χωρίς ευθύνη-χωρίς ευθύνη” ανήκουν στον τομέα του αστικού δικαίου που αναφέρεται ως “επιμερισμός κινδύνου”.

Άρθρο 536
1. Εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στα δύο προηγούμενα άρθρα, όταν ο οφειλέτης δεν μπορεί να εκπληρώσει την υποχρέωσή του λόγω αιτίας που δεν μπορεί να αποδοθεί σε ευθύνη καμιάς από τις δύο πλευρές, δεν έχει το δικαίωμα να λάβει αντίθετη παροχή.

Ο επιμερισμός κινδύνου είναι ένα θέμα που δεν περιορίζεται στην πληροφορική ή την ανάπτυξη συστημάτων, αλλά αποτελεί έναν γενικό τομέα του αστικού δικαίου. Για παράδειγμα, σε μια συμφωνία πώλησης, ένα τυπικό περιστατικό θα ήταν η καταστροφή του προϊόντος πριν από την παράδοση λόγω ενός απρόσμενου μεγάλου φυσικού καταστροφικού γεγονότος. Στη σχέση μεταξύ του αρχικού εργολάβου και του υπεργολάβου, το ζήτημα του πώς θα ρυθμιστεί η σχέση “χωρίς ευθύνη-χωρίς ευθύνη” μπορεί να επιλυθεί με την εφαρμογή των διατάξεων για τον επιμερισμό κινδύνου.

Σημειώσεις σχετικά με την ακύρωση συμβάσεων που εμπλέκουν υπεργολάβους (επαναπροσλήψεις)

Σε σχέση με το παραπάνω θέμα, στις συμβάσεις που συνάπτονται μεταξύ του κύριου αναδόχου και των υπεργολάβων (επαναπροσλήψεις), μπορεί να περιλαμβάνονται ρήτρες που ορίζουν πως οι πληρωμές προς τους υπεργολάβους θα γίνονται μόνο μετά την αποδοχή πληρωμών από τους χρήστες. Ωστόσο, ακόμη και αν υπάρχουν τέτοιες ρήτρες, θεωρείται ότι η προθεσμία πληρωμής προς τους υπεργολάβους έρχεται όταν ο κύριος ανάδοχος δεν έχει πλέον προοπτική να λάβει την πληρωμή. Δηλαδή, ακόμη και αν υπάρχουν τέτοιες ρήτρες, υπάρχει ένα όριο στο να αρνηθεί κανείς την πληρωμή προς τους υπεργολάβους βασιζόμενος σε αυτές. Είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη σας αυτό το σημείο μαζί με το εύρος των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η ακύρωση μιας σύμβασης σε σχέση με τα νομικά ζητήματα που αφορούν τους υπεργολάβους (επαναπροσλήψεις).

Συνοπτικά

Όταν ένα έργο ανάπτυξης συστημάτων προχωρά εμπλέκοντας υπεργολάβους (επανασυμβασιοποίηση), οι υποθέσεις τείνουν να γίνονται περίπλοκες. Επομένως, είναι συχνά δύσκολο να επιλυθούν απλά με βάση την «υποχρέωση συνεργασίας» του χρήστη ή την «υποχρέωση διαχείρισης του έργου» του προμηθευτή, καταλήγοντας στο να επιβάλλεται η υποχρέωση αποζημίωσης για ζημίες στο μέρος που έχει παραβιάσει τις υποχρεώσεις του. Η περιπλοκότητα των περιπτώσεων «φλεγόμενων» έργων που εμπλέκουν περισσότερους από τρεις μερικούς φαίνεται να αντανακλάται πολύ καλά σε σημεία όπως η εμβέλεια των επιπτώσεων μιας ακύρωσης συμβολαίου. Σε αυτό το σημείο, θεωρείται σημαντικό να αναμένουμε τη συσσώρευση των δικαστικών προηγούμενων και επίσης να αναπτύσσουμε επιχειρήματα που να ανταποκρίνονται στις εκάστοτε μεμονωμένες υποθέσεις.