Is AI-softwareontwikkeling een contractwerk of een opdracht? Uitleg over de belangrijke punten om op te letten bij contracten

AI-technologie is in de fase van praktische toepassing gekomen, en terwijl er een duidelijke verdeling van rechten en verantwoordelijkheden in gerelateerde bedrijven wordt geëist, is de huidige wetgeving nog niet bijgebeend en blijven er veel onduidelijkheden.

In deze situatie heeft het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie (METI) richtlijnen opgesteld als contractuele richtlijnen voor partijen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van AI-technologie, en op basis van deze richtlijnen hebben zij in samenwerking met het Japanse Octrooibureau een ‘modelcontract’ opgesteld. In de richtlijnen wordt aangegeven dat de betrokken partijen een contract moeten sluiten voor elke fase van de ontwikkeling, met als doel ‘het maximaliseren van de bedrijfswaarde die door AI wordt gegenereerd’.

In dit artikel zullen we in detail uitleggen over het ontwikkelingscontract voor software die gebruik maakt van AI-technologie.

Kenmerken van softwareontwikkeling met behulp van AI-technologie

De ontwikkeling van software met behulp van AI-technologie verschilt op veel punten van traditionele softwareontwikkeling en kan niet eenvoudigweg worden toegepast met behulp van traditionele ontwikkelingsmethoden.

Daarom heeft het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie (METI) in 2018 de ‘Richtlijnen voor contracten met betrekking tot het gebruik van AI en data 1.1 versie[ja]‘ opgesteld om het ontwikkelingsbeleid te illustreren.

Verschil met traditionele softwareontwikkeling

Het grote verschil tussen traditionele softwareontwikkeling en AI-softwareontwikkeling is dat je niet weet wat het resultaat zal zijn totdat je het probeert.

Bij traditionele softwareontwikkeling wordt vaak gezegd dat het goed werkt om vooraf de vereisten te bepalen en de ontwikkeling volgens het proces voort te zetten. Deze ontwikkelingsmethode wordt ‘watervalmodel’ genoemd, naar het beeld van water dat stapsgewijs van boven naar beneden stroomt.

Aan de andere kant wordt erop gewezen dat het ‘watervalmodel’ niet past bij AI-softwareontwikkeling, vanwege de volgende kenmerken:

• De inhoud en prestaties van het getrainde model zijn onbekend op het moment van contractafsluiting
• De inhoud en prestaties van het getrainde model worden beïnvloed door de kwaliteit van de trainingsdataset
• De belangrijkheid van knowhow is zeer hoog
• Er is vraag naar hergebruik van gegenereerde items

In AI-softwareontwikkeling wordt de prestatie van het getrainde model beïnvloed door de kwaliteit van de trainingsdataset, waardoor het moeilijk is om vooraf prestatiegaranties te geven. Bovendien wordt de knowhow van zowel de gebruiker als de leverancier gebruikt, wat een grote invloed heeft op de prestaties van het getrainde model.

Bovendien kan het gegenereerde getrainde model voor commerciële doeleinden worden hergebruikt in veel situaties door het veranderen van de getrainde parameters.

Vanwege deze kenmerken wordt het aanbevolen om bij AI-softwareontwikkeling niet het traditionele ‘watervalmodel’ te gebruiken, maar een ‘exploratief stapsgewijs’ ontwikkelingsmodel.

De ‘exploratieve fase-gebaseerde’ ontwikkelingsmethode

De ‘exploratieve fase-gebaseerde’ ontwikkelingsmethode is een ontwikkelingsmethode die wordt aanbevolen in de richtlijnen opgesteld door het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie. In deze richtlijnen wordt voorgesteld om de ontwikkelingsfasen van AI-technologiesystemen in vier fasen te verdelen en contracten op te stellen volgens elke fase.

Het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie heeft, in samenwerking met het Japanse Octrooibureau, verschillende modelcontracten opgesteld voor elke fase en heeft dit beleid uiteengezet.

1. Beoordelingsfase → Geheimhoudingsovereenkomst (NDA)
2. PoC-fase → Implementatieverificatiecontract
3. Ontwikkelingsfase → Softwareontwikkelingscontract
4. Aanvullende leerfase → Gebruiksovereenkomst

Referentie: Open Innovatie Portaal Site | Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie, Octrooibureau[ja]

Voor meer informatie over de gebruiksovereenkomst in fase 4, zie het volgende artikel.

Gerelateerd artikel: Wat zijn de richtlijnen voor AI-gebruiksovereenkomsten? Uitleg van individuele clausules om problemen te voorkomen[ja]

Aanneming of opdracht?

In de richtlijnen wordt gesteld dat AI-softwareontwikkeling minder geschikt is voor aannemingsovereenkomsten en beter past bij quasi-opdrachtovereenkomsten. Dit komt omdat aannemingsovereenkomsten gericht zijn op het voltooien van een taak en vergezeld gaan van aansprakelijkheid voor contractuele non-conformiteit als de taak niet kan worden voltooid.

Bij de ontwikkeling van AI-systemen kan het moeilijk zijn voor de leverancier om vooraf de voltooiing te garanderen, en er is ook een kans dat de ontwikkeling halverwege moet worden stopgezet.

Daarom wordt in de richtlijnen aangegeven dat bij contracten voor de ontwikkeling van AI-systemen een model van ‘quasi-opdrachtovereenkomst’ moet worden gebruikt, dat geen verplichting tot voltooiing van het werk of aansprakelijkheid voor contractuele non-conformiteit met zich meebrengt.

Soorten ontwikkeling van getrainde modellen

Uit een hoorzitting bij de werkgroep van het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie (METI) bleek dat er drie soorten getrainde modellen kunnen worden gegenereerd:

1. Soorten die alleen getrainde modellen genereren
2. Soorten die een systeem ontwikkelen dat getrainde modellen bevat
3. Soorten die de generatie van getrainde modellen opnieuw uitbesteden

In het eerste type is de rol van de gebruiker beperkt tot het leveren van gegevens, en genereert de leverancier alleen het getrainde model. In sommige gevallen kunnen de gebruiker en de leverancier samen gegevens leveren. In dit type levert de leverancier het getrainde model aan de gebruiker.

In het tweede type ontwikkelt de leverancier, op basis van de gegevens die door de gebruiker worden aangeleverd, een volledig systeem dat het getrainde model bevat. In dit geval levert de leverancier een systeem met een ingebouwd getraind model.

Het derde type betreft gevallen waarin systeemintegrators (SIers) en dergelijke, die de opdracht hebben gekregen om het hele systeem te ontwikkelen, alleen de generatie van het getrainde model opnieuw uitbesteden aan de leverancier. De SIers en dergelijke bieden hun expertise aan de leverancier, die op basis daarvan het getrainde model levert. Vervolgens bouwen de SIers en dergelijke een systeem op basis van dit model en leveren dit aan de eindgebruiker.

In het volgende gedeelte zullen we ons richten op het eerste type, dat alleen getrainde modellen genereert, vanwege de hoge veelzijdigheid, en we zullen de inhoud van de overeenkomst en aandachtspunten bij het sluiten ervan bespreken.

Aandachtspunten bij het opstellen van AI-technologie softwareontwikkelingsovereenkomsten

Het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie en het Octrooibureau stellen dat het belangrijkste aandachtspunt bij AI-technologieontwikkeling het ‘maximaliseren van de totale bedrijfswaarde die voortkomt uit intellectueel eigendom en dergelijke’ is.

In ontwikkelingsovereenkomsten is het vooral belangrijk om ‘eigendomsrechten’ en ‘leveringsmethoden’, die vaak problematisch kunnen zijn, vast te stellen tussen de partijen, met het oog op de ontwikkeling en vooruitgang van AI.

Scheid auteursrechten en octrooirechten en organiseer de toewijzing

In AI-ontwikkelingsovereenkomsten is het wenselijk om auteursrechten en octrooirechten te scheiden en de toewijzing van rechten te organiseren. Het is duidelijk dat auteursrechten ontstaan op het moment dat de ontwikkeling is voltooid. Aan de andere kant is het onduidelijk of intellectuele eigendomsrechten zoals octrooirechten ontstaan voor de ontwikkeling.

In het modelcontract (Japanse Modelcontract Artikel 17) wordt het auteursrecht op het getrainde model toegewezen aan de leverancier, terwijl de ‘gebruiksvoorwaarden’ de belangen van beide partijen in evenwicht brengen.

Omdat het onduidelijk is of octrooirechten ontstaan op het moment van het sluiten van de ontwikkelingsovereenkomst, wordt in eerste instantie bepaald dat de uitvinder het principe van het octrooirecht volgt (Japanse Modelcontract Artikel 18).

Instellen van de leveringsmethode van de resultaten

Hoe het getrainde model aan de gebruikerskant wordt geleverd, kan een probleem zijn dat de bescherming van intellectueel eigendom aan de leverancierskant kan beïnvloeden.

Door het getrainde model in een leesbare en herbruikbare vorm te leveren, neemt het risico op informatielekken en contractbreuk toe. Het is belangrijk voor de leverancier om voldoende rekening te houden met dit risico en de leveringsmethode van de resultaten vooraf te bepalen.

Belangrijke punten bij het opstellen van een AI-technologie softwareontwikkelingsovereenkomst

Een AI-technologie softwareontwikkelingsovereenkomst moet worden opgesteld met het oog op het maximaliseren van de waarde die wordt gegenereerd door de vooruitgang in AI-technologie, en moet worden aangegaan door de leverancier en de gebruiker als gezamenlijke ontwikkelaars.

Hieronder leggen we de belangrijke punten uit bij het opstellen van een gezamenlijke ontwikkelingsovereenkomst, gebaseerd op het modelcontract dat gezamenlijk is aangekondigd door het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie en het Japanse Octrooibureau.
(Zie: Open Innovatie Portaal Site | Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie, Japanse Octrooibureau[ja], Gezamenlijke Onderzoeks- en Ontwikkelingsovereenkomst (AI))

Toewijzing van auteursrechten op de resultaten van dit project (Artikel 17)

Het is bijna zeker dat auteursrechten ontstaan zodra de ontwikkeling is voltooid, dus het is noodzakelijk om vooraf te bepalen wie deze rechten in het contract zal bezitten.

In het modelcontract wordt bepaald dat de auteursrechten op het getrainde model in principe toebehoren aan de leverancier, terwijl de auteursrechten op het samenwerkingssysteem en de documenten toebehoren aan de gebruiker.

Hoewel de auteursrechten op het getrainde model aan de leverancier worden toegekend, worden de belangen van beide partijen afgewogen door rekening te houden met hun respectievelijke bedrijfsmodellen en de bijdrage van de gebruiker aan de ontwikkeling, en door het overwegen van gebruiksomstandigheden zoals het toepassen van kortingen op de servicekosten.

Artikel 17

De auteursrechten (inclusief de rechten onder Artikel 27 en Artikel 28 van de Japanse Auteurswet, hierna hetzelfde in dit contract) met betrekking tot de intellectuele eigendom die voortvloeit uit de uitvoering van deze gezamenlijke ontwikkeling (hierna “de resultaten van dit project, enz.” genoemd), met uitzondering van de auteursrechten die de partij B of een derde partij voorheen had, zullen toebehoren aan de partij A. Echter, de auteursrechten met betrekking tot dit samenwerkingssysteem en deze documenten (hierna “dit samenwerkingssysteem, enz.” genoemd) zullen overgaan naar de partij B op het moment van volledige betaling van de vergoeding.

Volgt later

Uittreksel uit het Gebruikscontract van het Japanse Octrooibureau 2021 versie 2.0 (AI-editie)[ja]

Toewijzing van patentrechten op de resultaten van dit project (Artikel 18)

Het is vaak onduidelijk of intellectuele eigendomsrechten zoals patentrechten ontstaan bij de start van de ontwikkeling. Daarom past het modelcontract het basisprincipe van de Japanse Patentwet toe en hanteert het de uitvindersdoctrine (Artikel 29, lid 1 van de Japanse Patentwet). Volgens de Japanse Patentwet wordt iemand die een substantiële bijdrage heeft geleverd aan het oplossen van een uniek probleem in de uitvinding, beschouwd als de ‘uitvinder’.

In dit geval wordt over het algemeen aangenomen dat de patentrechten toebehoren aan de leverancier die de ontwikkeling van het getrainde model heeft uitgevoerd. Echter, als de bijdrage van de gebruiker aan de creatie van het getrainde model, zoals het verstrekken van knowhow, sterk is, kan er ook ruimte zijn voor toewijzing aan de gebruiker.

Artikel 18

 De patentrechten en andere intellectuele eigendomsrechten (met uitzondering van auteursrechten, hierna “patentrechten, etc.” genoemd) met betrekking tot de resultaten van dit project, etc. behoren toe aan de partij waartoe de persoon die de resultaten van dit project, etc. heeft gecreëerd, behoort.

Verder weggelaten

Uittreksel uit het Japanse Patentbureau 2021 Gebruikscontract ver2.0 (AI-editie)[ja]

Levering en bevestiging van de voltooiing van de opdracht (Artikel 10)

Bij gezamenlijke ontwikkeling van een getraind model, is het noodzakelijk om de leveringsmethode van de resultaten vooraf in het contract vast te leggen.

Als de intellectuele eigendomsrechten van het getrainde model aan de leverancier worden toegewezen, kan het zijn dat deze rechten niet volledig kunnen worden beschermd, afhankelijk van de leveringsmethode aan de gebruiker.

Voorbeelden van leveringsmethoden voor de resultaten van het getrainde model zijn onder andere:

• Alleen de output wordt geleverd via een API
• De code wordt geleverd in een versleutelde en/of verduisterde vorm
• De binaire code wordt geleverd
• De broncode wordt geleverd, enz.

Afhankelijk van de leveringsmethode, variëren de risico’s van informatie lekken en contractbreuk. Het is belangrijk dat de leverancier deze risico’s zorgvuldig overweegt bij het kiezen van een leveringsmethode en deze zorgvuldig bespreekt met de gebruiker.

Artikel 10

 De partij A zal de resultaten, zoals vermeld in Bijlage (1) Artikel 8 “Voltooiing van de opdracht”, leveren door de broncode van dit samenwerkingssysteem te installeren op de server van partij B, en zal ook het PDF-bestand van dit document aan partij B leveren. Wat betreft het getrainde model van dit project, zal het tijdens de bevestigingsperiode (hierna “bevestigingsperiode” genoemd), zoals vermeld in de bovengenoemde “Voltooiing van de opdracht”, beschikbaar zijn op de server van partij A via een API.

Verdere details weggelaten

Uittreksel uit het Japanse Patentbureau 2021 Gebruiksovereenkomst versie 2.0 (AI-editie)[ja]

Samenvatting: Het doel van een ontwikkelingsovereenkomst is het maximaliseren van de waarde die AI creëert

AI-technologie softwareontwikkeling heeft het kenmerk dat “je niet weet wat het resultaat zal zijn tenzij je het probeert”. Daarom wordt in de richtlijnen aanbevolen om een “exploratieve fase” ontwikkelingsmethode te gebruiken en is het wenselijk om contracten te sluiten bij elke ontwikkelingsfase.

De gezamenlijke ontwikkelingsovereenkomst moet worden opgesteld met het oog op het maximaliseren van de bedrijfswaarde die wordt gecreëerd door de vooruitgang van AI-technologie, en beide partijen moeten zich hiervan bewust zijn. Het is noodzakelijk om deze op te stellen op basis van het modelcontract van het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie en het Japanse Octrooibureau.

Bij het opstellen van een AI-technologie softwareontwikkelingsovereenkomst is het belangrijk om een advocaat in te schakelen die diepgaande kennis heeft van AI-business en ervaring heeft met softwareontwikkelingscontracten.

Informatie over onze maatregelen

Monolith Law Office is een advocatenkantoor met uitgebreide ervaring op het gebied van IT, met name internet en recht.

AI-bedrijven brengen veel juridische risico’s met zich mee, en de ondersteuning van advocaten die bekend zijn met juridische kwesties met betrekking tot AI is essentieel. Ons kantoor biedt geavanceerde juridische ondersteuning voor AI-bedrijven, waaronder ChatGPT, met een team van advocaten en ingenieurs die bekend zijn met AI. We bieden diensten zoals het opstellen van contracten, het beoordelen van de wettigheid van bedrijfsmodellen, het beschermen van intellectuele eigendomsrechten en het omgaan met privacykwesties. Meer details zijn te vinden in het onderstaande artikel.

Behandelde gebieden van Monolith Law Office: AI (ChatGPT, etc.) Juridische zaken[ja]