Kan kritiek op een bedrijf worden beschouwd als laster? Uitleg over gevallen van schade en hoe te reageren.

Het is een veelvoorkomend en lastig probleem voor veel bedrijven of kritiek op de onderneming neerkomt op smaad. Met de opkomst van sociale media is het tijdperk aangebroken waarin individuen gemakkelijk hun mening kunnen uiten, wat kan leiden tot berichten die de reputatie van een bedrijf kunnen schaden. Echter, niet alle kritische meningen vormen een juridisch probleem.

In dit artikel leggen we duidelijk uit wanneer kritiek op een bedrijf als smaad kan worden beschouwd, aan de hand van voorbeelden van schadegevallen. Daarnaast introduceren we andere relevante misdrijven naast smaad en methoden om met de posters om te gaan. Door dit artikel te lezen, kunt u de juiste reactie van uw bedrijf beter begrijpen.

Valt het spreken van kwaad over een bedrijf onder laster?

Laster kan niet alleen individuen treffen, maar ook rechtspersonen kunnen slachtoffer zijn.

Artikel 230 van het Japanse Strafwetboek (Laster)

Wie in het openbaar feiten aanvoert en daarmee de eer van een persoon schaadt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van maximaal drie jaar of een boete van maximaal vijfhonderdduizend yen, ongeacht of die feiten waar zijn of niet.

Referentie: e-Gov wetgevingszoekmachine｜Artikel 230 van het Japanse Strafwetboek (Laster)[ja]

Artikel 230 van het Japanse Strafwetboek definieert het slachtoffer van laster als ‘een persoon’, maar dit omvat ook rechtspersonen, zoals geïnterpreteerd in een uitspraak van het Japanse Hooggerechtshof op 24 maart 1926 (Taisho 15) (1926). Dit komt omdat organisaties zoals rechtspersonen ook actief zijn in de samenleving en dus onderhevig zijn aan sociale beoordeling.

Daarom kan het schrijven van negatieve opmerkingen over een bedrijf op internetfora of sociale media mogelijk lasterlijk zijn. Echter, als de informatie over de misstanden van een rechtspersoon een publiek belang dient, kan de illegaliteit ervan worden ontkend.

【Wat is laster?】
Laster is het handelen in een openbare ruimte door specifieke feiten aan te voeren terwijl je de sociale reputatie van een ander verlaagt, ongeacht of die feiten waar zijn. Bijvoorbeeld, uitspraken of posts zoals ‘X heeft bedrijfsgelden oneigenlijk gebruikt’, ‘Y heeft in het verleden in de gevangenis gezeten’, of ‘Z heeft een affaire’ vallen hieronder.

Noot 1: Het beknopt aanduiden van iets

【Vereisten voor het vaststellen van laster】
Om iemand aan te klagen voor laster, moeten alle drie de volgende voorwaarden worden voldaan.

Geval waarin kritiek op een bedrijf als laster werd erkend

Acties die de reputatie van een bedrijf of collega’s schaden, worden erkend als een nieuwe en ernstige vorm van bedrijfsmisconduct. Vooral posts op het internet die een bedrijf of individu belasteren, kunnen ernstige verliezen veroorzaken en vereisen daarom voorzichtigheid.

We introduceren een opmerkelijke rechtszaak met betrekking tot laster op het internet (Besluit van het Japanse Hooggerechtshof op 15 maart 2010 (Heisei 22)[ja]). De zaak begon met de toepassing van de lasterwet op een man die een post had geplaatst die een ramenketenbedrijf belasterde.

Eerste aanleg vonnis van de Tokyo District Court

Volgens de traditionele interpretatie kon men alleen ontkomen aan een lasterdelict als ‘niet waarheidsgetrouwe lasterlijke uitspraken’ werden gedaan ‘op basis van zeker materiaal of bewijs waarvan men ten onrechte geloofde dat het waar was’.

Echter, het vonnis van de Tokyo District Court in eerste aanleg toonde een meer ontspannen standaard voor individuele internetposts (Tokyo District Court vonnis op 29 februari 2008 (Heisei 20)). Specifiek, lasterdelicten werden niet erkend, behalve in gevallen waar ‘men wist dat het niet waar was maar toch postte’ of ‘men naliet onderzoek te doen binnen de mogelijkheden van een individu’, wat veel discussie opriep.

De reden hiervoor is dat het gemakkelijk is om op het internet te weerleggen en dat internetinformatie over het algemeen als onbetrouwbaar wordt beschouwd, dus de standaarden zouden ontspannen moeten zijn.

Tweede aanleg vonnis van de Tokyo High Court

De Tokyo High Court keerde het vonnis van de Tokyo District Court in eerste aanleg om en toonde aan dat de standaarden voor het vaststellen van een lasterdelict door internetuitingen niet veranderd zijn. Zelfs als het ging om feiten die van openbaar belang waren met een doel van algemeen nut, was er geen bewijs dat de inhoud van de post waar was, en er werd geen redelijke grond erkend voor de overtuiging van de man dat het waar was, wat resulteerde in een schuldigverklaring (Tokyo High Court vonnis op 30 januari 2009 (Heisei 21)).

Zelfs als het om internetposts ging, werd een boete van 300.000 yen opgelegd omdat lasterdelicten werden erkend wanneer men anderen belastert zonder zeker materiaal of bewijs.

Besluit van het Japanse Hooggerechtshof

Uiteindelijk verwierp het Japanse Hooggerechtshof het hoger beroep en werd het oorspronkelijke vonnis bevestigd.

1. Zelfs in het geval van expressieve handelingen door individuele internetgebruikers, is het passend om te begrijpen dat een lasterdelict alleen wordt vastgesteld als er, in het licht van zeker materiaal en bewijs, redelijke gronden zijn om te geloven dat de feiten die de dader heeft aangegeven waar zijn, net zoals bij het gebruik van andere expressiemiddelen, en het is niet gepast om de vestiging van hetzelfde misdrijf te ontkennen met meer ontspannen voorwaarden.

Referentie: Japanse rechtbanken | Samenvatting van beslissingen van het Japanse Hooggerechtshof[ja]

Verder werd opgemerkt dat internetinformatie onmiddellijk toegankelijk is voor een onbepaald aantal mensen, wat kan leiden tot ernstige schade door laster, en dat het herstel van eenmaal beschadigde reputatie niet gemakkelijk is, en dat zelfs als men weerlegt, het niet gegarandeerd is dat de reputatie zal worden hersteld.

Wanneer kritiek op een bedrijf niet als smaad wordt beschouwd

Zelfs als aan de vereisten voor smaad is voldaan, kan kritiek op een bedrijf niet als smaad worden beschouwd als het valt onder een rechtvaardigingsgrond (noot 2).

Noot 2: Speciale omstandigheden die een handeling die normaal gesproken illegaal zou zijn, niet illegaal maken.

De rechtvaardigingsgrond vereist dat aan alle drie de volgende voorwaarden is voldaan: ‘de publieke aard van de feiten’, ‘het publieke belang van het doel’ en ‘het bewijs van de waarheid’.

Alleen als aan deze drie voorwaarden is voldaan, wordt het niet als smaad beschouwd.

Specifieke voorbeelden waarbij een rechtvaardigingsgrond kan worden erkend, zijn onder meer het aanklagen van bedrijfsmisstanden of kritiek op politici. Echter, persoonlijke aanvallen op politici of ongegronde laster worden niet als rechtvaardigingsgrond erkend.

Is ontslag mogelijk als een werknemer negatieve berichten over het bedrijf op internet plaatst?

Ontslag is de meest strenge maatregel die een bedrijf tegen een werknemer kan nemen. Voor deze ingrijpende beslissing is een solide basis vereist.

Als criterium voor de rechtvaardiging van ontslag bestaat de ‘misbruik van ontslagrecht’-theorie, waarbij ontslag moet worden onderbouwd met ‘objectief redelijke gronden’ en ‘maatschappelijke aanvaardbaarheid’. Als deze voorwaarden niet worden vervuld, kan het ontslag als onrechtmatig worden beschouwd.

In het bijzonder, wanneer het overwegen van ontslag op basis van een werknemer zijn SNS-posts, moet men de specifieke inhoud van de posts en de gevolgen die daaruit voortvloeien zorgvuldig overwegen. Neem geen beslissing gebaseerd op emotie, maar analyseer de situatie vanuit een objectief standpunt.

Gerelateerd artikel: Wat te doen als er sprake is van ‘baithorror’ op SNS? Zijn ontslag en schadeclaims mogelijk?[ja]

Andere strafbare feiten dan laster door het spreken van kwaad over een bedrijf

Naast laster kunnen negatieve uitingen over een bedrijf ook leiden tot beschuldigingen van ‘kredietbeschadiging’ of ‘bedrieglijke belemmering van de bedrijfsvoering’.

Artikel 233 van het Strafwetboek (Kredietbeschadiging en belemmering van de bedrijfsvoering)

Wie door het verspreiden van valse geruchten of door bedrog iemands krediet beschadigt of diens bedrijfsvoering belemmert, wordt gestraft met een gevangenisstraf van maximaal drie jaar of een boete van maximaal vijfhonderdduizend yen.

Referentie: e-Gov wetgevingszoekmachine | ‘Artikel 233 van het Strafwetboek (Kredietbeschadiging en belemmering van de bedrijfsvoering)[ja]‘

Kredietbeschadiging

Kredietbeschadiging is het misdrijf waarbij iemand opzettelijk valse informatie verspreidt om de reputatie van een ander te schaden. Dit ‘krediet’ omvat niet alleen economische reputatie, maar ook de waardering van de kwaliteit van producten of diensten. Voor het vaststellen van kredietbeschadiging is het noodzakelijk dat de informatie vals en opzettelijk verspreid is. Uitspraken of posts gebaseerd op ware informatie of een goedbedoeld misverstand vallen hier niet onder, maar kunnen in sommige gevallen leiden tot andere beschuldigingen zoals laster.

Bijvoorbeeld, in een geval waarbij een vrouw beschuldigd werd van kredietbeschadiging voor het posten van valse negatieve beoordelingen over een gezondheidssupplement, werd de vrouw niet vervolgd, maar de bedrijfsleider die de valse beoordelingen had aangevraagd, kreeg een boete van 200.000 yen. In een ander geval, waarbij iemand een vreemd voorwerp in een sapje van een gemakswinkel mengde en een valse verklaring aan de politie gaf, werd ook de sociale reputatie van de productkwaliteit beschouwd als onderwerp van kredietbeschadiging.

Bedrieglijke belemmering van de bedrijfsvoering

Bedrieglijke belemmering van de bedrijfsvoering is het misdrijf waarbij iemand door bedrog de bedrijfsvoering van een ander belemmert. Voor het vaststellen van dit misdrijf zijn drie elementen nodig: ‘bedrog’, ‘bedrijfsvoering’ en ‘belemmering’. Bedrog omvat handelingen die anderen misleiden of verwarring veroorzaken, inclusief directe misleiding of het onrechtmatig manipuleren van machines of producten. Bedrijfsvoering verwijst naar continue zakelijke of administratieve activiteiten, en omvat niet alleen winstgevende bedrijven, maar ook vrijwilligerswerk of clubactiviteiten. Belemmering omvat niet alleen daadwerkelijke hinder van de bedrijfsvoering, maar ook het ontstaan van een situatie waarin hinder kan optreden.

Bijvoorbeeld, het doen van fictieve bezorgaanvragen bij een restaurant om nutteloze leveringen af te dwingen, het herhaaldelijk plegen van kwaadaardige stilteoproepen naar een ramenrestaurant, of het mengen van naalden in te verkopen voedsel zijn voorbeelden van bedrieglijke belemmering van de bedrijfsvoering. Ook het openbaar maken van video’s op een videodeelsite door een fastfoodmedewerker die de hygiënevoorschriften negeert, valt hieronder.

Zowel kredietbeschadiging als bedrieglijke belemmering van de bedrijfsvoering zijn geen klachtdelicten (misdrijven die een aanklacht van het slachtoffer vereisen), maar de kans op strafrechtelijke vervolging door de politie is laag, en in de praktijk wordt een aanklacht door het slachtoffer gewenst.

Hoe te reageren als er negatieve berichten over uw bedrijf op het internet worden geplaatst

Wanneer er negatieve berichten over uw bedrijf op het internet worden geplaatst, is een snelle en effectieve reactie essentieel. Hieronder leggen we de concrete stappen uit die u kunt nemen als u het slachtoffer bent van laster, verdeeld in vier stappen.

1. Verzoek om verwijdering van de negatieve berichten
2. Identificeer de persoon die de berichten heeft geplaatst
3. Raadpleeg een advocaat
4. Dien een klacht of aanklacht in bij de politie

Hieronder volgt een gedetailleerde uitleg van elk van deze stappen.

Verzoeken om verwijdering van lasterlijke berichten

Wanneer lasterlijke inhoud zich verspreidt op sociale media of forums, moet de hoogste prioriteit de verwijdering van de betreffende berichten en het voorkomen van verdere verspreiding zijn. De belangrijkste methoden om dit doel te bereiken zijn als volgt:

• Directe benadering van de platformbeheerders
• Gebruikmaken van speciale rapportagesystemen (bijvoorbeeld: ‘meldfunctie’ of ‘contactformulieren’)

Als bedrijf kunt u zelf om verwijdering verzoeken, maar door een advocaat in te schakelen om een voorlopige voorziening voor verwijdering aan te vragen, kunt u snellere en zekerder resultaten behalen.

Echter, als informatie al op grote schaal is verspreid, is volledige verwijdering niet realistisch. In dergelijke situaties is het wenselijk om officiële verklaringen of persberichten strategisch te gebruiken om tegen de onjuiste informatie in te gaan en accurate informatie te verspreiden. Als u meer wilt weten over het verwijderen van berichten, raadpleeg dan het onderstaande artikel.

Gerelateerd artikel: Hoe verwijder je negatieve tweets op Twitter?[ja]

De identificatie van de auteur

Om online laster aan te pakken, is het noodzakelijk de afzender te identificeren. De identificatie van de afzender gebeurt gewoonlijk via een tweestaps openbaarmakingsverzoek. Eerst vraagt men de sitebeheerder om het IP-adres openbaar te maken, en vervolgens verzoekt men de internetdienstaanbieder om de abonnee-informatie te verstrekken.

Wanneer u een verzoek tot openbaarmaking van afzenderinformatie indient, is het essentieel zorgvuldig te controleren of de betreffende post juridisch gezien als laster kan worden beschouwd. Uitlatingen die slechts een mening weergeven of inhoud die niet concreet is, evenals beschrijvingen die waar zijn, hebben een hoge kans niet als laster te worden aangemerkt.

Bovendien kan, als er veel tijd is verstreken sinds de post, de provider de gegevens hebben gewist, waardoor het moeilijk wordt de afzender te identificeren. Met deze factoren in gedachten, moet men de uitvoerbaarheid en effectiviteit van het openbaarmakingsverzoek beoordelen.

Door de wetswijziging in Reiwa 4 (2022) oktober is het proces voor het openbaar maken van afzenderinformatie vereenvoudigd. Het nieuwe systeem van ‘bevelen tot openbaarmaking van afzenderinformatie’ heeft geleid tot een versnelling van de procedures en een vermindering van de lasten. Echter, afhankelijk van de situatie kan de traditionele methode nog steeds geschikt zijn, dus het is verstandig om de beste aanpak te kiezen met advies van een advocaat.

Als u meer wilt weten over het verzoek tot openbaarmaking van afzenderinformatie, raadpleeg dan het onderstaande artikel.

Gerelateerd artikel: Wat is een verzoek tot openbaarmaking van afzenderinformatie? Een advocaat legt de nieuwe procedures en hun verloop uit na de wetswijziging[ja]

Consultatie bij een advocaat

Online laster kan ernstige gevolgen hebben voor het slachtoffer, terwijl de aanpak ervan gespecialiseerde kennis en snelle actie vereist. Veel slachtoffers zijn onzeker over hoe ze moeten handelen. Om dit probleem effectief aan te pakken, is de ondersteuning van een advocaat, een expert in de wet, essentieel.

Een advocaat kan een uitgebreide ondersteuning bieden, variërend van onderhandelingen met sitebeheerders of providers tot gerechtelijke procedures voor het bewaren van bewijs, en zelfs samenwerking met de politie en het Openbaar Ministerie. Vooral bij online lasterzaken, waarbij tijd een cruciale factor is, is de snelle en accurate beoordeling van een advocaat de sleutel tot het beschermen van de rechten van het slachtoffer.

Effectieve bewijsverzameling, het opstellen van een passende aanklacht en de snelle voortgang van juridische procedures zijn complexe taken die een advocaat uitvoert met behulp van ervaring en kennis.

Het indienen van een aangifte of klacht bij de politie

Wanneer u strafrechtelijke maatregelen tegen iemand wenst, is het indienen van een klacht bij de politie een effectieve methode. Door het indienen van een klacht is de politie in principe verplicht deze in behandeling te nemen. Dit verschilt van een eenvoudige aangifte, omdat het de zekerheid van een onderzoek vergroot.

Wanneer een klacht wordt geaccepteerd, zal de politie een onderzoek starten en de zaak vervolgens doorsturen naar het Openbaar Ministerie. Echter, de beslissing om tot vervolging over te gaan ligt bij het Openbaar Ministerie, dus acceptatie van de klacht leidt niet automatisch tot een aanklacht.

Bovendien is smaad een klachtdelict, wat betekent dat alleen het slachtoffer zelf een klacht kan indienen. Er is een tijdslimiet van drie jaar vanaf het moment dat het slachtoffer kennis neemt van de dader om een klacht in te dienen, dus het is belangrijk om hier rekening mee te houden, omdat juridische stappen na deze periode mogelijk niet meer mogelijk zijn.

Samenvatting: Ook kwaadspreken over een bedrijf kan smaad opleveren

Als vertegenwoordiger van een onderneming is het van cruciaal belang om snel en adequaat te reageren wanneer er op het internet kwaadsprekerij of laster over uw bedrijf wordt gepost. Kwaadspreken over een bedrijf kan niet alleen de reputatie en het krediet van de onderneming ernstig schaden, maar het kan ook smaad opleveren.

Vooral laster die niet op feiten is gebaseerd of die de sociale waardering van het bedrijf onrechtmatig aantast, kan juridische stappen tot gevolg hebben. Er zijn in het verleden rechtszaken geweest waarin laster tegen bedrijven als smaad werd erkend.

Echter, uitingen van de waarheid of kritiek met een publiek belang kunnen uitzonderingen zijn, dus het is essentieel om de situatie zorgvuldig te beoordelen. Een eerste stap in de reactie is het verzoeken om verwijdering van de aanstootgevende post en het identificeren van de poster.

Tegelijkertijd raden we ten zeerste aan om juridisch advies in te winnen bij een advocaat. Een advocaat kan de situatie analyseren vanuit een juridisch perspectief en de meest geschikte reactiestrategieën voorstellen. Indien nodig kan ook het indienen van een aangifte of een klacht bij de politie worden overwogen.

Bovendien, als de kwaadsprekerij afkomstig is van een eigen werknemer, is het noodzakelijk om een passende disciplinaire maatregel te overwegen op basis van de arbeidsreglementen. Echter, bij het nemen van disciplinaire maatregelen zoals ontslag, is juridisch advies van een advocaat essentieel om de wet strikt na te leven.

Naast smaad kunnen er ook andere misdrijven zoals bedrijfssabotage of kredietbeschadiging in het spel zijn, dus het is verstandig om een alomvattend advies in te winnen. Om de reputatie van uw bedrijf te beschermen en adequaat te reageren, raden we aan om te overleggen met een gespecialiseerde advocaat.

Maatregelen van ons kantoor

Het Monolith Advocatenkantoor is een juridische firma met uitgebreide ervaring in IT, en in het bijzonder internetrecht. In recente jaren is het duidelijk geworden dat het negeren van reputatieschade en laster verspreid via het internet kan leiden tot ernstige gevolgen. Ons kantoor biedt oplossingen voor het beheer van reputatierisico’s en het aanpakken van online escalaties. De details vindt u in het onderstaande artikel.

Expertisegebieden van Monolith Advocatenkantoor: Reputatiemanagement voor beursgenoteerde bedrijven en dergelijke[ja]