Τι Σημαίνει Ολοκλήρωση Εργασίας σε Συμβάσεις Ανάθεσης Ανάπτυξης Συστημάτων

Η ανάπτυξη συστημάτων συνήθως διαρκεί για μεγάλες χρονικές περιόδους και συχνά απαιτείται να γίνουν επανειλημμένες αλλαγές στις προδιαγραφές ή να προστεθούν νέες λειτουργίες, καταστάσεις που μπορεί να φέρουν τον ανάδοχο σε μια δύσκολη θέση όπου δεν φαίνεται να υπάρχει τέλος. Για τέτοιους αναδόχους, το ερώτημα “τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε και πόσο μακριά πρέπει να πάμε για να θεωρηθεί ότι έχουμε ολοκληρώσει την εργασία μας;” μπορεί να γίνει μια επιτακτική ανησυχία.

Επιπλέον, η ανάπτυξη συστημάτων συχνά γίνεται μέσω συμβάσεων ανάθεσης εργασίας, οι οποίες επιδιώκουν την “ολοκλήρωση της εργασίας”.

Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε νομικά το ζήτημα “σε ποιο σημείο και με ποια κριτήρια θεωρείται ότι η ανάπτυξη ενός συστήματος έχει ολοκληρωθεί”.

Τι Σημαίνει Ολοκλήρωση Ανάπτυξης Συστήματος

Ολοκλήρωση Ανάπτυξης Συστήματος για τους Μηχανικούς

Στο πεδίο της ανάπτυξης συστημάτων, αν ρωτήσετε “πότε ολοκληρώνεται η ανάπτυξη ενός συστήματος”, η συνηθισμένη απάντηση θα ήταν “όταν ολοκληρωθεί η δοκιμαστική φάση και παραδοθούν τα αποτελέσματα”. Πράγματι, η τυπική διαδικασία ανάπτυξης συστημάτων ξεκινά με τον ορισμό των απαιτήσεων, όπου καθορίζονται οι λειτουργίες που πρέπει να υλοποιηθούν, συνεχίζεται με τη δημιουργία διαφόρων σχεδιαστικών εγγράφων, προχωρά στην υλοποίηση του προγράμματος και καταλήγει στη δοκιμαστική φάση για να επιβεβαιωθεί η σωστή λειτουργία, και τελικά ολοκληρώνεται με την αποδοχή από τον χρήστη.

Επομένως, από την οπτική γωνία των μηχανικών που εμπλέκονται άμεσα στην εργασία, η “ολοκλήρωση της ανάπτυξης συστήματος = επιτυχής αποδοχή” είναι μια κοινή κατανόηση.

Ολοκλήρωση Ανάπτυξης Συστήματος από Νομική Σκοπιά

Από την άλλη πλευρά, από νομική σκοπιά, όταν ρωτάμε πότε ολοκληρώνεται η ανάπτυξη ενός συστήματος, το επίκεντρο της συζήτησης γίνεται πότε ο προμηθευτής έχει εκπληρώσει τις νομικές του υποχρεώσεις που ανέλαβε με τη σύμβαση. Οι συμβάσεις ανάπτυξης συστημάτων κατατάσσονται γενικά είτε ως συμβάσεις εργολαβίας είτε ως συμβάσεις παρεμφερείς με εκείνες της εντολής.

https://monolith.law/corporate/contract-and-timeandmaterialcontract[ja]

Για τις διαφορές αυτών των δύο τύπων συμβάσεων, ανατρέξτε στο παραπάνω άρθρο, αλλά όσον αφορά την ολοκλήρωση της ανάπτυξης συστημάτων, δηλαδή την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που έχει ο προμηθευτής, τα κριτήρια κρίσης παρέχονται από τα ακόλουθα άρθρα:

Σύμβαση Εργολαβίας: Άρθρο 632 του Αστικού Κώδικα
Άρθρο 632
Η εργολαβία προκύπτει όταν ο ένας εκ των μερών συμφωνεί να ολοκληρώσει ένα έργο, και το άλλο μέρος συμφωνεί να πληρώσει για το αποτέλεσμα αυτού του έργου.
Σύμβαση Παρεμφερής με Εντολή: Άρθρο 643 του Αστικού Κώδικα
Άρθρο 648
1. Ο εκτελών δεν μπορεί να απαιτήσει αμοιβή από τον εντολέα, εκτός αν υπάρχει ειδική συμφωνία.
2. Ο εκτελών, σε περίπτωση που δικαιούται αμοιβή, δεν μπορεί να την απαιτήσει πριν από την εκτέλεση της εντολής. Ωστόσο, αν η αμοιβή έχει καθοριστεί ανάλογα με την περίοδο, εφαρμόζεται αναλόγως η διάταξη του άρθρου 624 παράγραφος 2.
3. Αν η εντολή τερματιστεί στη μέση λόγω αιτίας που δεν μπορεί να αποδοθεί στον εκτελών, αυτός μπορεί να απαιτήσει αμοιβή ανάλογη με την ήδη πραγματοποιηθείσα εκτέλεση.

Η Ολοκλήρωση της Ανάπτυξης Συστήματος Είναι Ζήτημα στις Συμβάσεις Εργολαβίας

Ωστόσο, όχι μόνο στο πλαίσιο της ανάπτυξης συστημάτων, αλλά γενικότερα, το ζήτημα του “πότε ολοκληρώνεται ένα έργο” αφορά κυρίως τις συμβάσεις εργολαβίας. Στις συμβάσεις παρεμφερείς με εντολή, η εκπλήρωση της υποχρέωσης δεν είναι τόσο η παραγωγή ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος ή ενός έργου, αλλά η εκτέλεση των αναγκαίων εργασιών από έναν ειδικό με κάποια διακριτική ευχέρεια (ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα). Στις συμβάσεις παρεμφερείς με εντολή, ακόμη και αν το τελικό προϊόν δεν είναι όπως αναμενόταν, εφόσον η διαχείριση της υπόθεσης έχει γίνει κατάλληλα, η απαίτηση αμοιβής είναι δυνατή (άρθρο 648 παράγραφος 2), και αν η εκτέλεση τερματιστεί λόγω αιτίας που δεν μπορεί να αποδοθεί στον εκτελών, τότε είναι δυνατή η απαίτηση αμοιβής ανάλογη με την εκτέλεση που έχει ήδη γίνει (άρθρο 648 παράγραφος 3). Μπορούμε να πούμε ότι οι συμβάσεις εργολαβίας επικεντρώνονται στο “αποτέλεσμα”, ενώ οι συμβάσεις παρεμφερείς με εντολή στην “διαδικασία”.

Επομένως, στις συμβάσεις παρεμφερείς με εντολή, το νομικό ζήτημα που συχνά προκύπτει είναι η “υποχρέωση προσοχής” κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της εντολής. Αυτό σημαίνει ότι, όταν υπάρχει υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης, το ζήτημα είναι πότε μπορεί να αναζητηθεί η ευθύνη για παράβαση της υποχρέωσης προσοχής βάσει της σύμβασης εντολής.

Από την άλλη πλευρά, στις συμβάσεις εργολαβίας, το σημαντικό είναι η “ολοκλήρωση του έργου”. Αν το έργο που πρέπει να ολοκληρωθεί δεν ολοκληρωθεί, τότε η εκπλήρωση των υποχρεώσεων του προμηθευτή δεν έχει επιτευχθεί και η απαίτηση αμοιβής δεν μπορεί να γίνει. Ωστόσο, αν το έργο έχει ολοκληρωθεί, τότε δεν υπάρχει λόγος να αναφερθούμε στη διαδικασία που ακολουθήθηκε. Έτσι, το ζήτημα του “πότε ολοκληρώνεται ένα έργο ανάπτυξης συστήματος” μπορεί να θεωρηθεί κυρίως ως ένα ζήτημα νομικής ερμηνείας της φράσης “ολοκλήρωση του έργου” στις συμβάσεις εργολαβίας.

Πότε θεωρείται ότι ολοκληρώθηκε η εργασία στην ανάπτυξη συστημάτων;

Πότε λοιπόν θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι έχει συμβεί η “ολοκλήρωση της εργασίας” στην ανάπτυξη συστημάτων; Ας εξετάσουμε το ζήτημα αυτό μέσα από παλαιότερες δικαστικές αποφάσεις.

Δικαστικές αποφάσεις σχετικά με την ολοκλήρωση της εργασίας

Στην παρακάτω δικαστική απόφαση, ο προμηθευτής είχε παραδώσει ένα σύστημα το οποίο αργότερα αποκαλύφθηκε ότι είχε ζητήματα σχετικά με την ταχύτητα επεξεργασίας και το κόστος επικοινωνίας. Παρά το γεγονός ότι αυτά τα ζητήματα είχαν ανακαλυφθεί, η διαδικασία ανάπτυξης είχε ολοκληρωθεί πλήρως, οπότε τέθηκε το ερώτημα αν μπορούμε να μιλάμε για “ολοκλήρωση της εργασίας” ή όχι. Τελικά, αποφασίστηκε ότι η ολοκλήρωση της εργασίας αναγνωρίστηκε.

Τα άρθρα 632 και 633 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) καθορίζουν την περίοδο πληρωμής της αμοιβής του αναδόχου από τον παραγγελιοδότη, όταν ο ανάδοχος έχει ολοκληρώσει την εργασία και έχει παραδώσει το αντικείμενο της εργασίας στον παραγγελιοδότη, ενώ από την άλλη πλευρά, το άρθρο 634 του ΑΚ ορίζει ότι όταν το αντικείμενο της εργασίας έχει ελαττώματα, ο ανάδοχος φέρει εγγυητική ευθύνη απέναντι στον παραγγελιοδότη (παράγραφος 1), και ότι ο παραγγελιοδότης έχει το δικαίωμα να αντιτάξει την άμυνα της ταυτόχρονης εκπλήρωσης για την πληρωμή της αμοιβής, μέχρι ο ανάδοχος να εκπληρώσει την εγγυητική του ευθύνη για τα ελαττώματα του αντικειμένου της εργασίας (παράγραφος 2). Σύμφωνα με αυτές τις διατάξεις του ΑΚ, ο νόμος διακρίνει τις περιπτώσεις ατελούς αποτελέσματος της εργασίας σε εκείνες που το αντικείμενο της εργασίας έχει ελαττώματα και σε εκείνες που η εργασία δεν έχει ολοκληρωθεί, και ότι ακόμη και αν υπάρχουν ελαττώματα στο αντικείμενο της εργασίας, είτε αυτά είναι κρυφά είτε φανερά, δεν θεωρείται ότι η εργασία δεν έχει ολοκληρωθεί.
Επομένως, για το αν ο ανάδοχος έχει ολοκληρώσει την εργασία ή όχι, θα πρέπει να κρίνουμε βάσει του αν έχει ολοκληρώσει όλα τα τελευταία στάδια της εργασίας που προβλέπονταν από την αρχική σύμβαση ανάθεσης, και ο παραγγελιοδότης δεν μπορεί να αρνηθεί την πληρωμή του αντιτίμου απλώς επειδή το αντικείμενο της εργασίας έχει ελαττώματα.

Στην παραπάνω απόφαση, κρίθηκε ότι η “ολοκλήρωση της εργασίας” επιτυγχάνεται αρκεί να έχουν ολοκληρωθεί όλα τα τελικά στάδια της ανάπτυξης του συστήματος. Ως μέτρο διόρθωσης για τυχόν ατέλειες στο σύστημα που δημιούργησε ο προμηθευτής (συνήθως αναφερόμενες νομικά ως “ελαττώματα”), υπάρχει η ξεχωριστή εγγυητική ευθύνη.

Έτσι, ακόμη και αν ερμηνεύσουμε την έννοια της “ολοκλήρωσης της εργασίας” με κάπως ευρύτερο τρόπο, τελικά δεν θα οδηγηθούμε σε μια αδικία εις βάρος του χρήστη. Συνοψίζοντας, έχουμε τα εξής:

【Υποχρέωση σε συμβάσεις ανάθεσης = Ολοκλήρωση της εργασίας = Ολοκλήρωση όλων των σταδίων】
＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝
Αν η εργασία δεν έχει ολοκληρωθεί…
↓
【Ευθύνη για μη εκπλήρωση της υποχρέωσης】
＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝＝
Αν η εργασία έχει ολοκληρωθεί αλλά υπάρχουν ελαττώματα…
↓
【Αναγνώριση της εκπλήρωσης της υποχρέωσης με ταυτόχρονη αντιμετώπιση της εγγυητικής ευθύνης για ελαττώματα】

Αυτή η διάκριση των ζητημάτων αποτελεί το αντικείμενο της παραπάνω δικαστικής απόφασης.

Ωστόσο, σε σχέση με το ζήτημα της “ολοκλήρωσης της εργασίας”, μπορούμε να εξετάσουμε το θέμα και από μια διαφορετική οπτική γωνία, δηλαδή από την πλευρά της “έγκρισης της επιθεώρησης από τον χρήστη”. Για τα νομικά ζητήματα που προκύπτουν όταν η επιθεώρηση από τον χρήστη δεν προχωρά ομαλά, έχουμε αναλύσει το θέμα σε ξεχωριστό άρθρο.

Τι Σημαίνει η Ολοκλήρωση της Εργασίας στο Νομικό Πλαίσιο

Στην ανάπτυξη συστημάτων, αν αναγνωριστεί η “ολοκλήρωση της εργασίας”, τότε θεωρείται ότι έχει εκπληρωθεί η υποχρέωση, και έτσι εξαλείφεται ο κίνδυνος να κατηγορηθεί ο προμηθευτής για “μη εκπλήρωση υποχρεώσεων”. Σε ένα συμβόλαιο ανάθεσης, αν δεν μπορεί να λεχθεί ότι η εργασία έχει ολοκληρωθεί, τότε δεν είναι δυνατή η απαίτηση αμοιβής, και ακόμα κι αν έχουν συμφωνηθεί προκαταβολές ή άλλες προπληρωμές, αυτές κατά βάση πρέπει να επιστραφούν. Από την άλλη πλευρά, αν αναγνωριστεί το γεγονός ότι η εργασία έχει ολοκληρωθεί, τότε ο προμηθευτής θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες για ελαττώματα και την εγγύηση ποιότητας που προβλέπονται από το συμβόλαιο.

Η απαλλαγή του προμηθευτή από την ευθύνη μη εκπλήρωσης υποχρεώσεων σημαίνει ότι ο χώρος για την ακύρωση του συμβολαίου από την πλευρά του χρήστη μειώνεται δραστικά. Αυτό συμβαίνει επειδή η ακύρωση του συμβολαίου βάσει της ευθύνης για ελαττώματα περιορίζεται σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η εκπλήρωση του σκοπού του συμβολαίου. Εάν το συμβόλαιο ακυρωθεί, τότε ο προμηθευτής χάνει επίσης το δικαίωμα να απαιτήσει αμοιβή (δηλαδή, απλά και ξάστερα, δεν θα λάβει καθόλου χρήματα), γεγονός που στην πράξη συχνά οδηγεί σε διαφωνίες γύρω από το θέμα της “ολοκλήρωσης της εργασίας”.

Για μια πιο λεπτομερή εξήγηση σχετικά με την “ακύρωση” συμβολαίων στην ανάπτυξη συστημάτων, δείτε το παρακάτω άρθρο.

Σημειώσεις Σχετικά με την Ολοκλήρωση της Εργασίας

Πώς να Αντιμετωπίσετε τις Αλλαγές Προδιαγραφών και την Πρόσθετη Ανάπτυξη

Είναι πιθανό οι προμηθευτές να βρεθούν σε μια κατάσταση όπου «έχουν ήδη ικανοποιήσει τις αρχικές προδιαγραφές που τους έχουν δοθεί, αλλά αντιμετωπίζουν αιτήματα για αλλαγές στις προδιαγραφές ή προσθήκη λειτουργιών, τα οποία απαιτούν επιπλέον κόστος, και δεν μπορούν να βρουν ένα σημείο ολοκλήρωσης της εργασίας τους». Ακόμη και σε τέτοιες περιπτώσεις, ανακύπτει το ζήτημα του «πότε πρέπει να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του συστήματος». Για αυτό το θέμα, έχουμε παράσχει μια λεπτομερή εξήγηση στο παρακάτω άρθρο.

Προσοχή και στις Αλλαγές του Αστικού Κώδικα

Επιπλέον, οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα που αφορούν την εγγύηση για ελαττώματα στα συμβόλαια εργολαβίας έχουν δεχθεί ισχυρή επίδραση από τις πρόσφατες αλλαγές του Κώδικα, καθώς οι προηγούμενες διατάξεις ήταν συχνά περίπλοκες και δυσνόητες. Καθώς ο Αστικός Κώδικας αναθεωρείται, το πώς πρέπει να ερμηνεύσουμε τον όρο «ελάττωμα» εξηγείται λεπτομερώς στο παρακάτω άρθρο.

Συνοπτικά

Στο παρόν άρθρο, αναλύσαμε τη διαδρομή που οδηγεί ένα έργο ανάπτυξης συστημάτων, το οποίο συχνά μπορεί να φαίνεται ότι «δεν έχει διέξοδο», στο να συνδεθεί με τη νομική έννοια της «ολοκλήρωσης της εργασίας». Η διέξοδος για κάθε έργο μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τις απαιτήσεις της ανάπτυξης, αλλά όταν προκύψει διαφωνία σχετικά με αυτά τα ζητήματα, η νομική έννοια της «ολοκλήρωσης της εργασίας» συχνά λειτουργεί ως οδηγός.