Τι άλλαξε με την αναθεώρηση του Νόμου για τα Σχέδια του 2019 (Heisei 31/Reiwa 1)? Εξηγώντας τρία συγκεκριμένα σημεία

Το Νόμος για την Προστασία του Σχεδίου (Japanese Design Law) είναι ένας νόμος που προστατεύει τα σχέδια.

Για να το θέσουμε απλά, είναι ένας νόμος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση απομιμήσεων, όπως προϊόντα αντιγραφής και παρόμοια προϊόντα. Αυτός ο νόμος αναθεωρήθηκε τον Μάιο του 2019 (Έτος Reiwa 1).

Οι τρεις κύριες αλλαγές στην τελευταία αυτή αναθεώρηση είναι οι εξής:

• Επέκταση των αντικειμένων προστασίας
• Αναθεώρηση του συστήματος σχετικών σχεδίων
• Παράταση της διάρκειας ισχύος των δικαιωμάτων σχεδίου

Σε αυτό το άρθρο, θα εξηγήσουμε κυρίως την «Επέκταση των αντικειμένων προστασίας» στην πρόσφατη αναθεώρηση του Νόμου για την Προστασία του Σχεδίου.

Δικαιώματα Σχεδίου και Νόμος Σχεδίου

Στο άρθρο 1 του Νόμου Σχεδίου αναφέρεται ότι «ο παρών νόμος έχει σκοπό την προστασία και την εκμετάλλευση των σχεδίων, προκειμένου να ενθαρρύνει τη δημιουργία σχεδίων και να συμβάλει έτσι στην ανάπτυξη της βιομηχανίας».

Για να αποκτήσετε αυτά τα δικαιώματα σχεδίου, όπως και τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας ή τα δικαιώματα εμπορικών σημάτων, απαιτείται η υποβολή αίτησης και η εγγραφή στο Πατενταρχείο. Ωστόσο, πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

1. Να αναγνωρίζεται η βιομηχανική εφαρμογή τους
2. Να έχουν νεωτερικότητα
3. Η δημιουργία τους να μην είναι εύκολη
4. Να μην είναι ίδια ή παρόμοια με μέρος σχεδίου που έχει ήδη υποβληθεί
5. Να υπάρχει μία αίτηση ανά σχέδιο

Η «βιομηχανική εφαρμογή» του 1. σημαίνει ότι είναι δυνατή η παραγωγή του ίδιου αντικειμένου σε μαζική κλίμακα με τη χρήση βιομηχανικής τεχνολογίας.

Δηλαδή, φυσικά αντικείμενα όπως ζώα και φυτά ή έργα τέχνης όπως ζωγραφικές και γλυπτά δεν έχουν βιομηχανική εφαρμογή και επομένως δεν μπορούν να κατοχυρωθούν με δίπλωμα σχεδίου.

Η «νεωτερικότητα» του 2. σημαίνει ότι πρόκειται για ένα νέο σχέδιο. Σχέδια που είναι ευρέως γνωστά στην Ιαπωνία ή στο εξωτερικό, έχουν ήδη δημοσιευτεί σε εκδόσεις ή έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο, δεν έχουν νεωτερικότητα και επομένως δεν μπορούν να κατοχυρωθούν με δίπλωμα σχεδίου.

Το «η δημιουργία να μην είναι εύκολη» του 3. σημαίνει ότι ακόμα και αν κάτι είναι καινοτόμο, αν άλλοι μπορούν εύκολα να το δημιουργήσουν, τότε δεν μπορεί να κατοχυρωθεί με δίπλωμα σχεδίου.

Σχέδια που απλώς αντικαθιστούν ήδη γνωστά σχέδια ή που αλλάζουν μόνο τη διάταξη ή τις αναλογίες δεν μπορούν να κατοχυρωθούν με δίπλωμα σχεδίου.

Το «προηγούμενη αίτηση» του 4. αναφέρεται στην αρχή της προτεραιότητας. Σχέδια που είναι ίδια ή παρόμοια με μέρος ενός ήδη κατοχυρωμένου σχεδίου δεν θεωρούνται ως νέα δημιουργία και επομένως δεν μπορούν να κατοχυρωθούν με δίπλωμα σχεδίου.

Η «μία αίτηση ανά σχέδιο» του 5. είναι η αρχή της εγγραφής σχεδίου. Για δύο αντικείμενα, όπως ένα στυλό και μια θήκη στυλό, απαιτούνται δύο ξεχωριστές αιτήσεις.

Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως τα σχέδια που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα αντικείμενα που συνδυάζονται σε ένα, όπως ένα σετ από τσαγιέρα και φλιτζάνια, τα οποία μπορούν να προστατευθούν ως «σύνθετα σχέδια», ενώ αντικείμενα που μεταμορφώνονται από αυτοκίνητο σε αεροπλάνο και άλλαξουν το σχήμα ή το χρώμα τους μπορούν να προστατευθούν ως «δυναμικά σχέδια».

Για να αναγνωριστούν τα δικαιώματα σχεδίου, πρέπει να πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις.

https://monolith.law/corporate/design-package-color-law[ja]

Αναθεώρηση του Συστήματος Σχετικών Σχεδίων “Σχεδιασμός Ομάδας”

Ο Νόμος για τα Σχέδια (Japanese Design Law) αναγνώριζε την εγγραφή “σχετικών σχεδίων” ακόμη και πριν από την τελευταία τροποποίηση.

Τα σχετικά σχέδια αναφέρονται σε ένα σύστημα όπου ένα από τα σχέδια που βρίσκονται σε σχέση ομοιότητας και ανήκουν στον ίδιο αιτούντα, ορίζεται ως το κύριο σχέδιο, και τα υπόλοιπα ως σχετικά σχέδια, επιτρέποντας την εγγραφή τους ως σχεδιαστικά δικαιώματα.

Σύμφωνα με την αρχή του προτεραιότητας, όταν υπάρχουν πολλαπλές αιτήσεις εγγραφής για παρόμοια σχέδια σε διαφορετικές ημερομηνίες, μόνο ο πρώτος αιτών μπορεί να λάβει την εγγραφή του σχεδίου. Ωστόσο, το σύστημα των σχετικών σχεδίων αποτελεί εξαίρεση σε αυτή την αρχή. Ο σκοπός του είναι να προστατεύσει ομάδες σχεδίων που βασίζονται σε ένα συνεπές σχεδιαστικό κονσέπτ από τον ίδιο αιτούντα.

Πριν από την τελευταία τροποποίηση του Νόμου για τα Σχέδια, δεν αναγνωριζόταν παραβίαση των δικαιωμάτων σχεδίου για σχέδια που έμοιαζαν μόνο με τα σχετικά σχέδια. Ωστόσο, με την τροποποίηση, έγινε δυνατή η εγγραφή σχεδίων που έμοιαζαν μόνο με τα σχετικά σχέδια ως κύρια σχέδια, επιτρέποντας την εγγραφή τους ως σχετικά σχέδια.

Αυτό επέτρεψε την προστασία σχεδίων που αναπτύχθηκαν με βάση ένα συνεπές κονσέπτ και, για παράδειγμα, στην περίπτωση των αλλαγών μοντέλων αυτοκινήτων όπου το σχέδιο αλλάζει ελαφρώς κάθε φορά, κάθε σχέδιο μπορεί να προστατευτεί ως “σχεδιασμός ομάδας”.

Παράταση Διάρκειας Ισχύος του Δικαιώματος Σχεδίου

Πριν από την τροποποίηση, η διάρκεια ισχύος του δικαιώματος σχεδίου σύμφωνα με τον προηγούμενο Ιαπωνικό Νόμο Σχεδίου ήταν “20 χρόνια από την ημερομηνία καταχώρισης της δημιουργίας”, αλλά με την παρούσα τροποποίηση, ορίζεται ότι είναι “25 χρόνια από την ημερομηνία αίτησης για καταχώριση του σχεδίου”.

Επιπλέον, η διάρκεια ισχύος του δικαιώματος για συναφή σχέδια έχει καθοριστεί σε 25 χρόνια από την ημερομηνία αίτησης για καταχώριση του βασικού σχεδίου.

Η αλλαγή από “από την ημερομηνία καταχώρισης της δημιουργίας” σε “από την ημερομηνία αίτησης” πριν από την τροποποίηση έγινε επειδή η διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων ήταν περίπλοκη, καθώς η ισχύς του δικαιώματος σχεδίου διαφέρει από τον Ιαπωνικό Νόμο Πατεντών, ο οποίος ορίζει τη διάρκεια σε 20 χρόνια από την ημερομηνία αίτησης.

Με την τροποποίηση του 2006 (Heisei 18), η διάρκεια ισχύος του δικαιώματος σχεδίου που είχε παραταθεί από 15 σε 20 χρόνια, τώρα με την παρούσα τροποποίηση, επεκτείνεται σε 25 χρόνια, με την αλλαγή της ημερομηνίας έναρξης.

Επέκταση των Αντικειμένων Προστασίας

Με την παρούσα τροποποίηση, εκτός από την προαναφερθείσα επέκταση της διάρκειας παραμονής, επεκτάθηκαν και τα αντικείμενα προστασίας. Νέα αντικείμενα που προστέθηκαν στην προστασία περιλαμβάνουν εικόνες που δεν είναι καταγεγραμμένες ή εμφανιζόμενες σε αντικείμενα, την εξωτερική όψη κτιρίων και τον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων.

Πριν από την τροποποίηση, ο Ιαπωνικός Νόμος Σχεδίων προστάτευε μόνο «αντικείμενα» όπως αυτοκίνητα ή τσάντες χειρός, ενώ απέκλειε από την προστασία ακίνητα ή οτιδήποτε δεν ήταν στερεό αντικείμενο.

Ωστόσο, με την τροποποίηση, τα αντικείμενα προστασίας έχουν επεκταθεί και πλέον είναι δυνατή η εγγραφή σχεδίων για «εικόνες», «κτίρια» και «εσωτερικούς χώρους».

Εικόνα

Πριν από την τροποποίηση, ο Ιαπωνικός Νόμος Σχεδίων (Design Law) προστάτευε εικόνες που ήταν καταγεγραμμένες ή εμφανίζονταν σε φυσικά αντικείμενα. Δηλαδή, εικόνες που αποθηκεύονταν σε διακομιστές και μεταδίδονταν κατά τη χρήση, ή εικόνες που προβάλλονταν σε οδούς ή άλλες επιφάνειες εκτός από φυσικά αντικείμενα, δεν ήταν καλυμμένες από τον νόμο.

Μετά την τροποποίηση, είναι πλέον δυνατή η προστασία των εικόνων προβολής και λειτουργίας ανεξάρτητα από το αν είναι καταγεγραμμένες ή εμφανίζονται σε φυσικά αντικείμενα.

Ως εκ τούτου, για παράδειγμα, οι εικόνες και τα εικονίδια λογισμικού ή ιστοσελίδων που παρέχονται μέσω δικτύου, καθώς και εικόνες που προβάλλονται σε τοίχους, δάπεδα ή ακόμα και στο ανθρώπινο σώμα, καθώς και εικόνες σε τομείς όπως το Internet of Things (IoT) ή η εικονική/επαυξημένη πραγματικότητα (VR/AR), μπορούν να κατοχυρωθούν με ένα σχέδιο καταχώρησης.

Ωστόσο, όχι όλες οι εικόνες είναι εγγράψιμες. Εικόνες προβολής και λειτουργίας μπορούν να καταχωρηθούν, αλλά εικόνες από παιχνίδια, ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές, διακοσμητικές εικόνες όπως ταπετσαρίες ή φωτογραφίες που δεν σχετίζονται με τη λειτουργία της συσκευής ή άλλου εξοπλισμού, δεν προστατεύονται ακόμη και μετά την τροποποίηση.

Κτίρια

Πριν από την τροποποίηση, ο προηγούμενος Νόμος Σχεδίων (Ιαπωνικός ~Νόμος Σχεδίων) ορίζει τα «αντικείμενα» ως «κινητά υλικά αγαθά», επομένως δεν ήταν δυνατή η προστασία των ακινήτων, όπως τα κτίρια, μέσω του δικαιώματος σχεδίου.

Μετά την τροποποίηση, έγινε δυνατή η προστασία μέσω του δικαιώματος σχεδίου και για τα κτίρια, όπως καταστήματα και ξενοδοχεία, δηλαδή για τα ακίνητα που αποτελούν «κτίρια».

Σύμφωνα με τα κριτήρια εξέτασης του τροποποιημένου Νόμου Σχεδίων (Ιαπωνικός ~Νόμος Σχεδίων), τα «κτίρια» ορίζονται ως σταθερά αντικείμενα στο έδαφος, που περιλαμβάνουν κατασκευές πολιτικού μηχανικού. Για παράδειγμα, αναφέρονται εμπορικά κτίρια, κατοικίες, εργοστάσια, αλλά και στάδια, γέφυρες, πύργοι εκπομπής σημάτων και καμινάδες. Επιπλέον, σε περιπτώσεις όπως «σχολικά κτίρια και γυμναστήρια» ή «εμπορικά κτίρια που αποτελούνται από πολλά κτίρια» που δεν είναι στενά συνδεδεμένα, είναι δυνατόν να θεωρηθούν πολλά κτίρια ως ένα ενιαίο σχέδιο, εφόσον μπορούν να υλοποιηθούν συνολικά.

Εσωτερική Διακόσμηση

Πριν από την τροποποίηση, ο Ιαπωνικός Νόμος Σχεδίου (Design Law) δεν επέτρεπε την κατοχύρωση σχεδίων εσωτερικής διακόσμησης που αποτελούνταν από πολλαπλά αντικείμενα (όπως τραπέζια, καρέκλες, φωτιστικά) ή αρχιτεκτονικά στοιχεία (όπως διακοσμήσεις τοίχων ή δαπέδων), καθώς δεν πληρούσαν την απαίτηση της “μίας μοναδικής σχεδίασης ανά αίτηση”.

Μετά την τροποποίηση, οι σχεδιάσεις εσωτερικής διακόσμησης καταστημάτων και άλλων χώρων, που αποτελούνται από πολλαπλά αντικείμενα, τοίχους, δάπεδα, οροφές κ.λπ., μπορούν να κατοχυρωθούν ως μία μοναδική σχεδίαση, εφόσον “δημιουργούν μια ενιαία αισθητική ως σύνολο”.

Όχι μόνο η εσωτερική διακόσμηση καταστημάτων και γραφείων, αλλά και η διακόσμηση ξενοδοχείων, ιατρικών κέντρων, επιβατηγών πλοίων, σιδηροδρομικών οχημάτων, καθώς και μέρη κτιρίων όπως σαλόνια και μπάνια, μπορούν να είναι αντικείμενο κατοχύρωσης σχεδίου.

Για να κατοχυρωθεί ένα σχέδιο εσωτερικής διακόσμησης σύμφωνα με τον Ιαπωνικό Νόμο Σχεδίου, πρέπει να πληρούνται ταυτόχρονα τα παρακάτω τρία κριτήρια:

1. Να βρίσκεται στο εσωτερικό ενός καταστήματος, γραφείου ή άλλης εγκατάστασης.
2. Να αποτελείται από πολλαπλά αντικείμενα, αρχιτεκτονικά στοιχεία ή εικόνες που προστατεύονται από τον Ιαπωνικό Νόμο Σχεδίου.
3. Να δημιουργεί μια ενιαία αισθητική ως σύνολο.

Μια αίτηση μπορεί να περιλαμβάνει μόνο την εσωτερική διακόσμηση ενός χώρου εντός μιας εγκατάστασης. Εάν η διακόσμηση περιλαμβάνει πολλαπλούς φυσικά διαχωρισμένους χώρους, κατά κανόνα δεν θεωρείται ως μία ενιαία σχεδίαση.

Ωστόσο, εάν οι χώροι διαχωρίζονται από τοίχους που είναι, για παράδειγμα, διαφανείς και δημιουργούν την αντίληψη ενός οπτικά συνεχούς χώρου, τότε μπορεί να αντιμετωπιστούν ως ένας ενιαίος χώρος.

Επιπλέον, ακόμη και αν περιλαμβάνονται δύο ή περισσότεροι χώροι, εάν έχουν κοινή χρήση και η μορφή τους έχει δημιουργηθεί ενιαία, τότε μπορεί να αντιμετωπιστούν ως μία ενιαία σχεδίαση εσωτερικής διακόσμησης.

Μέχρι σήμερα, τα κύρια μέσα προστασίας του σχεδιασμού καταστημάτων ήταν ο Ιαπωνικός Νόμος Πρόληψης Άδικου Ανταγωνισμού (Unfair Competition Prevention Law). Ωστόσο, οι σχεδιάσεις που προστατεύονταν από αυτόν τον νόμο ήταν περιορισμένες και υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Με την πρόσφατη τροποποίηση, τα δικαιώματα σχεδίου μπορούν να αποτελέσουν ένα ισχυρό μέσο για την προστασία του σχεδιασμού καταστημάτων, και γι’ αυτό αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής.

Σύνοψη

Ο αναθεωρημένος Ιαπωνικός Νόμος για τα Σχέδια (改正意匠法) τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο του 2020 (Reiwa 2, 2020) και ήδη έχουν καταχωρηθεί ως σχέδια κτιρίων το “Uniqlo PARK Yokohama Bayside” και το “Ueno Station Park Entrance Building”, καθώς και ως σχέδια εσωτερικών χώρων το “Tsutaya Bookstore” και το “Kura Sushi Asakusa ROX Store”.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Πρώτη Ενότητα Εξέτασης Σχεδίων του Ιαπωνικού Πατενταρχείου (特許庁審査第一部意匠課) τον Ιανουάριο του 2021 (Reiwa 3, 2021), έχουν υποβληθεί αιτήσεις για 685 εικόνες, 294 κτίρια και 172 εσωτερικούς χώρους. Αναμένεται η χρήση των δικαιωμάτων σχεδίου σε νέους τομείς.