Οι νομικές ευθύνες των διαχειριστών πλατφορμών: Ποιες είναι οι πέντε υποχρεώσεις που καθορίζονται από τη νομολογία;

Με την ανάπτυξη των συναλλαγών μέσω ψηφιακών τεχνολογιών, οι χρήστες έχουν πλέον τη δυνατότητα να αξιοποιούν εύκολα διάφορες υπηρεσίες. Σήμερα, υπάρχουν ψηφιακές πλατφόρμες που έχουν γίνει απαραίτητες στη ζωή μας. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης ανησυχίες σχετικά με τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη των συναλλαγών που διεξάγονται μέσω αυτών των ψηφιακών πλατφορμών.

Οι διαχειριστές πλατφορμών πρέπει να γνωρίζουν πολλούς νόμους πέρα από τον γενικό πολιτικό και ποινικό κώδικα, για να διεξάγουν τις επιχειρήσεις τους νόμιμα, όπως:

• Νόμος για το Εμπόριο Παλαιών Αντικειμένων (Japanese 古物営業法)
• Νόμος για Συγκεκριμένες Εμπορικές Συναλλαγές (Japanese 特定商取引法)
• Νόμος για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας (Νόμος για τα Εμπορικά Σήματα & Νόμος για το Πνευματικό Δικαίωμα) (Japanese 知的財産権法)
• Νόμος για τον Περιορισμό της Ευθύνης των Παρόχων (Japanese プロバイダ責任制限法)

Εκτός από τους παραπάνω νόμους, μπορεί να προκύψουν διάφορες νομικές ευθύνες, για τις οποίες πρέπει να είναι προσεκτικοί. Εδώ θα αναλύσουμε τις νομικές ευθύνες που φέρουν οι διαχειριστές πλατφορμών, βάσει πραγματικών περιπτώσεων δικαστικών αποφάσεων.

Δικαστικές Διαμάχες Σχετικά με Διαδικτυακές Δημοπρασίες

Συνολικά 784 άτομα, τα οποία αγόρασαν προϊόντα μέσω της διαδικτυακής δημοπρασίας Yahoo! Auctions που παρέχεται από την Yahoo! JAPAN και πλήρωσαν το αντίτιμο χωρίς να λάβουν τα προϊόντα, έπεσαν θύματα απάτης και κατέθεσαν αγωγή εναντίον της Yahoo! JAPAN.

Οι ενάγοντες υποστήριξαν ότι το σύστημα της Yahoo! Auctions παρουσίαζε ελαττώματα που αντίκεινται στην υποχρέωση δημιουργίας ενός συστήματος απαλλαγμένου από την πιθανότητα απάτης, που αποτελεί γενική συμβατική και αδικοπρακτική υποχρέωση, και ως εκ τούτου ζήτησαν αποζημίωση για την απάτη βάσει της αθέτησης των υποχρεώσεων και της αδικοπραξίας, καθώς και της ευθύνης του χρήστη.

Πρόκειται για μια δίκη που έλαβε χώρα πριν από περισσότερο από δέκα χρόνια, αλλά αφορά σε ένα σημαντικό ζήτημα που εξετάζει τη νομική ευθύνη των παρόχων πλατφορμών σε συναλλαγές CtoC (από ιδιώτη σε ιδιώτη). Για παράδειγμα, η δίκη αυτή έχει αναφερθεί και χρησιμοποιηθεί ως προηγούμενο σε πολλές εκθέσεις και έγγραφα, όπως το «Ειδικό Έρευνα Έκθεση σχετικά με την Πρακτική των Συναλλαγών σε Διαδικτυακές Πλατφόρμες» που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2019 (Γραφείο του Πρωθυπουργού) και τις «Οδηγίες για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο και τις Συναλλαγές Πληροφοριακών Αγαθών – Τελική Αναθεωρημένη Έκδοση» που δημοσιεύθηκαν τον Αύγουστο του 2020 (Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας). Είναι ένα δικαστικό προηγούμενο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ακόμα και σήμερα.

Φύση της Συμβάσεως Χρήσης

Στο δικαστήριο, το πρώτο ζήτημα που τέθηκε προς συζήτηση ήταν η φύση της σύμβασης που είχε συναφθεί μεταξύ του διαχειριστή της διαδικτυακής δημοπρασίας και του χρήστη.

Ο ενάγων, που ήταν ο χρήστης, υποστήριξε ότι μεταξύ του εναγομένου και του χρήστη είχε συναφθεί μια σύμβαση παρόμοια με την «Σύμβαση Χρήσης της Υπόθεσης», η οποία έχει παρόμοιο περιεχόμενο με μια σύμβαση μεσιτείας. Η εν λόγω Σύμβαση Χρήσης είχε ως σκοπό την επίτευξη μιας σύμβασης αγοραπωλησίας μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή και, δεδομένου ότι εισέπραττε τέλη χρήσης, ο εναγόμενος φέρει την υποχρέωση προς τον χρήστη να ολοκληρώσει το έργο σύμφωνα με την υποχρέωση που προκύπτει από τη σύμβαση εργολαβίας (άρθρο 632 του Ιαπωνικού Αστικού Κώδικα) και την υποχρέωση επιμελούς διαχείρισης που προκύπτει από την παρόμοια με εντολή σύμβαση (άρθρα 656 και 644 του Ιαπωνικού Αστικού Κώδικα), και ότι οφείλει να παρέχει την υπηρεσία χωρίς ελαττώματα.

Απέναντι σε αυτές τις υποχρεώσεις, το δικαστήριο δήλωσε ότι:

Όσον αφορά τα τέλη χρήσης του συστήματος καταχώρησης και τα τέλη ακύρωσης καταχώρησης, είναι σκόπιμο να θεωρηθεί ότι αντιστοιχούν σε συγκεκριμένη ανταμοιβή, όπως η διασφάλιση του χώρου δεδομένων που συνοδεύει την καταχώρηση, ενώ για τα τέλη χρήσης του συστήματος δημοπρασίας, η αυτόματη αποστολή ειδοποίησης για την επιτυχή δημοπρασία μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος αποτελεί επίσης συγκεκριμένη ανταμοιβή. Επομένως, τα τέλη χρήσης αντιστοιχούν απλώς σε ανταμοιβή για τη χρήση του συστήματος της υπηρεσίας.

Απόφαση του Δικαστηρίου Ναγκόγια, 28 Μαρτίου 2008 (2008)

Το δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι δεν υπήρχαν αποδείξεις ότι ο εναγόμενος είχε εμπλακεί ενεργά στις συναλλαγές μεταξύ των χρηστών και ότι η Σύμβαση Χρήσης δεν είχε τη φύση της μεσιτείας, ούτε αντιστοιχούσε ή ήταν παρόμοια με μια σύμβαση που περιλαμβάνει την ανάθεση ενός έργου ή την εκπλήρωση ενός συγκεκριμένου στόχου.

Ωστόσο, αυτό αφορά την περίπτωση αυτή με βάση την τιμολόγηση και τον βαθμό συμμετοχής της Yahoo! JAPAN στις συναλλαγές, και θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι, ανάλογα με τον τρόπο τιμολόγησης και τον βαθμό εμπλοκής του επιχειρηματία στις συναλλαγές μεταξύ των χρηστών, μπορεί να καταλογιστεί ευθύνη για παραβίαση της υποχρέωσης επιμελούς διαχείρισης που προκύπτει από μια παρόμοια με εντολή σύμβαση ή άλλες παρόμοιες υποχρεώσεις.

Υποχρεώσεις που Επιβάλλονται στους Επιχειρηματίες

Οι ενάγοντες υποστήριζαν ότι, βάσει της ίδιας συμβατικής σχέσης, ο κατηγορούμενος έχει την υποχρέωση να παρέχει την υπηρεσία χωρίς ελαττώματα.

Απέναντι σε αυτό, το δικαστήριο δήλωσε:

Στις οδηγίες που αποτελούν μέρος της συμβατικής σχέσης χρήσης, ορίζεται ότι ο κατηγορούμενος απλώς παρέχει την ευκαιρία για συναλλαγές μεταξύ των χρηστών και δεν φέρει καμία ευθύνη για τις συναλλαγές μεταξύ τους, ένα σημείο το οποίο ο κατηγορούμενος τόνισε στην υπεράσπισή του.

Ωστόσο, δεδομένου ότι η συμβατική σχέση χρήσης προϋποθέτει αναγκαστικά τη χρήση του συστήματος της υπηρεσίας, βάσει των αρχών της καλής πίστης, ο κατηγορούμενος οφείλει να δημιουργήσει ένα σύστημα χωρίς ελαττώματα και να παρέχει την υπηρεσία στους χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των εναγόντων.

Ίδιο

Αυτή είναι η κρίση ότι, ακόμη και αν γράφεται ότι “δεν φέρει καμία ευθύνη για τις συναλλαγές μεταξύ των χρηστών, καθώς απλώς παρέχει την ευκαιρία για αυτές”, υπάρχουν υποχρεώσεις που προκύπτουν φυσικά από την παροχή της υπηρεσίας και συνδέονται με την καλή πίστη στη συμβατική σχέση.

Πέντε Κριτήρια Αξιολόγησης

Το δικαστήριο αναγνώρισε την υποχρέωση του κατηγορούμενου να δημιουργήσει ένα σύστημα χωρίς ελαττώματα και να παρέχει την αντίστοιχη υπηρεσία, ωστόσο, το συγκεκριμένο περιεχόμενο της υποχρέωσης πρέπει να κριθεί με βάση την κοινωνική κατάσταση γύρω από τις διαδικτυακές δημοπρασίες την εποχή παροχής της υπηρεσίας, τη σχετική νομοθεσία, το τεχνικό επίπεδο του συστήματος, το κόστος για τη δημιουργία και τη συντήρηση του συστήματος, το αποτέλεσμα της εισαγωγής του συστήματος και την ευκολία χρήσης για τους χρήστες του συστήματος. Στη συνέχεια, το δικαστήριο αποφάσισε εάν οφείλει να αναγνωρίσει τις ακόλουθες πέντε υποχρεώσεις:

1. Ενημέρωση και προσοχή
2. Σύστημα αξιολόγησης εμπιστοσύνης
3. Παροχή και αποκάλυψη πληροφοριών πωλητή
4. Υπηρεσία εμπιστευτικής κατάθεσης (Escrow)
5. Σύστημα αποζημίωσης

Όσον αφορά το 1, την «Ενημέρωση και προσοχή», το δικαστήριο αναγνώρισε ότι, λόγω της τότε κατάστασης με τις απάτες και άλλες εγκληματικές ενέργειες που συνέβαιναν μέσω διαδικτυακών δημοπρασιών, υπήρχε υποχρέωση για τον επιχειρηματία να λάβει τα κατάλληλα μέτρα ενημέρωσης και προσοχής, ώστε οι χρήστες να μην πέσουν θύματα απάτης, λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο, τις μεθόδους και τον αριθμό των εγκληματικών πράξεων.

Επιπλέον, το δικαστήριο αναγνώρισε ότι ο κατηγορούμενος είχε λάβει τα κατάλληλα μέτρα ενημέρωσης και προσοχής, όπως η δημιουργία σελίδων που παρουσιάζουν περιπτώσεις προβλημάτων μεταξύ χρηστών, με σκοπό την πρόληψη απάτης.

Σχετικά με το 2, το «Σύστημα αξιολόγησης εμπιστοσύνης», οι ενάγοντες ισχυρίστηκαν ότι «ένα σύστημα όπου οι νικητές των δημοπρασιών αξιολογούν την ικανοποίησή τους από τη συναλλαγή δεν είναι επαρκές ως σύστημα αξιολόγησης χρηστών, καθώς είναι δυνατόν να δημιουργηθούν θετικές αξιολογήσεις μέσω φανταστικών συναλλαγών μεταξύ φίλων, και επομένως θα έπρεπε να εισαχθεί ένα σύστημα αξιολόγησης εμπιστοσύνης από τρίτους», αλλά το δικαστήριο αποφάσισε ότι, καθώς δεν υπάρχει στην Ιαπωνία καμία ανεξάρτητη αρχή που να αξιολογεί την εμπιστοσύνη των χρηστών δημοπρασιών, η εισαγωγή ενός τέτοιου συστήματος θα επιβάρυνε τον κατηγορούμενο με σημαντικές δυσκολίες, και έτσι απέρριψε την υποχρέωση για την εισαγωγή ενός συστήματος αξιολόγησης εμπιστοσύνης.

Για το 3, την «Παροχή και αποκάλυψη πληροφοριών πωλητή», οι ενάγοντες ισχυρίστηκαν ότι θα έπρεπε να αποκαλυφθούν πληροφορίες σχετικά με πωλητές που διέπραξαν απάτες στους αγοραστές που έπεσαν θύματα, αλλά το δικαστήριο αποφάσισε ότι…

Οι χρήστες που επιχειρούν να διαπράξουν απάτη μέσω της παρούσας υπηρεσίας, ακόμη και στη σύμβαση χρήσης με τον κατηγορούμενο, πιθανόν να δηλώνουν ψευδείς πληροφορίες, ενεργώντας από την αρχή με τρόπο που δυσκολεύει την επιδίωξη τους. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να αναμένουμε γενική προληπτική αποτελεσματικότητα απλώς και μόνο αποκαλύπτοντας τις πληροφορίες του πωλητή.

Επιπλέον, η αποκάλυψη πληροφοριών του πωλητή από τον κατηγορούμενο, όταν ένας αγοραστής που έχει πέσει θύμα απάτης το ζητά, θα επιβάλλει σημαντικές δυσκολίες στον κατηγορούμενο σύμφωνα με τις διατάξεις των σχετικών νόμων (βλέπε Άρθρο 23 του Νόμου για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων κ.λπ.).

Επιπρόσθετα, είναι δυνατόν για τους αγοραστές να ερωτήσουν τους πωλητές εάν κατέχουν πραγματικά το προϊόν πριν από την πληρωμή μετά την κατακύρωση, ακόμη και στην παρούσα υπηρεσία. Επιπλέον, ακόμη και αν ο κατηγορούμενος συλλέγει και παρέχει τέτοιες πληροφορίες στην υπηρεσία, οι δράστες απάτης πιθανόν να δηλώσουν ψευδείς πληροφορίες για να αντισταθούν σε αυτή τη συλλογή πληροφοριών, γεγονός που καθιστά αμφίβολη την πραγματική αποτελεσματικότητα τέτοιων μέτρων πρόληψης της απάτης. Επιπλέον, να απαιτήσουμε από τον κατηγορούμενο να επαληθεύει την ακρίβεια των πληροφοριών κατοχής των προϊόντων από τους πωλητές που επιθυμούν να πουλήσουν, θα μπορούσε να καταστήσει την υπηρεσία μη βιώσιμη ως εμπορική επιχείρηση.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω

Δεν το αποδέχτηκε.

Όσον αφορά την “Υπηρεσία Εμπιστευτικής Διαχείρισης” (Escrow Service), ο κατηγορούμενος συνιστούσε τη χρήση της ως προαιρετική υπηρεσία, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο εφόσον ο πωλητής συμφωνεί και ο αγοραστής αποδέχεται, για τη διαχείριση της πληρωμής και της αποστολής/παραλαβής των προϊόντων μεταξύ πωλητή και αγοραστή. Αντίθετα, οι ενάγοντες ισχυρίστηκαν ότι η υπηρεσία αυτή θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική. Ωστόσο, το δικαστήριο δεν το αποδέχτηκε, καθώς η επιβολή της υπηρεσίας θα απαιτούσε από τον κατηγορούμενο να ανακτήσει τα έξοδα μέσω της επιβολής επιπλέον τελών χρήσης, πράγμα που θα αγνοούσε την ψυχολογία των χρηστών που επιθυμούν να αποκτήσουν τα επιθυμητά προϊόντα φθηνά χωρίς τη μεσολάβηση καταστημάτων. Η υποχρεωτική εφαρμογή της υπηρεσίας σε όλες τις συναλλαγές θα επέβαλλε δυσκολίες στην επιχειρηματική λειτουργία της υπηρεσίας του κατηγορούμενου.

Σχετικά με το “Σύστημα Αποζημίωσης”, οι ενάγοντες ισχυρίστηκαν ότι θα έπρεπε να ενισχυθεί, αλλά το δικαστήριο δεν το αποδέχτηκε, καθώς η ενίσχυση του συστήματος αποζημίωσης δεν συνδέεται άμεσα με την πρόληψη της απάτης.

Στην πραγματικότητα, φαίνεται ανέφικτο να επιβαρύνουμε τους επιχειρηματίες με υψηλές υποχρεώσεις αποζημίωσης που δεν προβλέπονται συγκεκριμένα στις συμβάσεις ή τον νόμο.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, το δικαστήριο απέρριψε τις αξιώσεις των εναγόντων κατά του κατηγορούμενου Yahoo! JAPAN.

Επιπλέον, το εφετείο επικύρωσε το συμπέρασμα του πρωτόδικου δικαστηρίου και απέρριψε την έφεση (Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ναγκόγια, 11 Νοεμβρίου 2008).

Συνοπτικά

Όπως έχει διευκρινίσει το δικαστήριο, το συγκεκριμένο περιεχόμενο της υποχρέωσης των παρόχων πλατφορμών να δημιουργήσουν ένα σύστημα χωρίς ελαττώματα, πρέπει να κρίνεται με βάση την κοινωνική κατάσταση, τους σχετικούς νόμους, το τεχνικό επίπεδο του συστήματος, το κόστος για την κατασκευή και τη συντήρηση του συστήματος, τα οφέλη από την εισαγωγή του συστήματος και την ευκολία χρήσης για τους χρήστες, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των παραγόντων.

Επομένως, για παράδειγμα, αν η αξιολόγηση της αξιοπιστίας των χρηστών από τρίτους οργανισμούς γίνει η τυπική μέθοδος, τότε η μη εφαρμογή αυτής της μεθόδου θα μπορούσε να θεωρηθεί παράβαση της υποχρέωσης.

Οι συναλλαγές CtoC, όπως αυτές που γίνονται μέσω διαδικτυακών δημοπρασιών και υπηρεσιών παζαριού, πραγματοποιούνται σχεδόν πάντα μέσω πλατφορμών, επομένως ο ρόλος των παρόχων πλατφορμών είναι σημαντικός, και αναμένεται να διεξάγουν την επιχείρησή τους νόμιμα και να συμβάλλουν στην επέκταση των συναλλαγών CtoC.

Οδηγίες για τα Μέτρα από το Δικηγορικό μας Γραφείο

Το Δικηγορικό Γραφείο Monolith είναι ένα γραφείο με υψηλή εξειδίκευση στον τομέα της Πληροφορικής, και ειδικότερα στο Διαδίκτυο και το Δίκαιο. Στις τελευταίες εποχές, τα προβλήματα που περιβάλλουν τις συναλλαγές CtoC έχουν γίνει μια σημαντική ζήτηση, και η ανάγκη για νομικό έλεγχο αυξάνεται συνεχώς. Το γραφείο μας αναλύει τους νομικούς κινδύνους που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει ή πρόκειται να ξεκινήσουν, λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες νομικές ρυθμίσεις, και επιδιώκει να νομιμοποιήσει τις επιχειρήσεις χωρίς να τις διακόψει όπου είναι δυνατόν. Παρακαλούμε δείτε τα αναλυτικά στοιχεία στο παρακάτω άρθρο.