Tội sỉ nhục là gì? Giải thích cụ thể với ví dụ về ngôn từ và sự khác biệt so với tội phỉ báng danh dự

Trong cuộc sống hàng ngày, những lời nói không mấy chú ý hay nội dung đăng tải trên SNS một cách nhẹ nhàng có thể không ngờ phát triển thành những rắc rối nghiêm trọng liên quan đến tội sỉ nhục. “Tội sỉ nhục” và “Tội phỉ báng danh dự” thường dễ bị nhầm lẫn. Vậy sự khác biệt giữa chúng nằm ở đâu?

Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về sự khác biệt giữa tội sỉ nhục và tội phỉ báng danh dự thông qua các ví dụ cụ thể, đồng thời phân tích xem những từ ngữ và trường hợp nào có thể được coi là tội sỉ nhục. Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ giới thiệu cách xử lý khi bạn bị sỉ nhục.

Yêu cầu cần có để cấu thành tội sỉ nhục

Tội sỉ nhục được cấu thành khi có hành vi công khai sỉ nhục người khác mà không đưa ra bất kỳ sự kiện cụ thể nào (theo Điều 231 của Bộ luật Hình sự Nhật Bản). Có ba yêu cầu cần có để cấu thành tội sỉ nhục, đó là:

• Không đưa ra sự kiện cụ thể
• Thực hiện một cách công khai
• Hành vi sỉ nhục người khác

Dưới đây, chúng tôi sẽ giải thích từng yêu cầu.

Không đưa ra sự kiện cụ thể

Một trong những yêu cầu cấu thành tội sỉ nhục là nội dung sỉ nhục không chỉ ra bất kỳ sự kiện cụ thể hay lý do nào. Ví dụ, những biểu hiện chung chung như “vô dụng”, “ngốc”, “đần” dựa trên quan điểm chủ quan và không thể coi là sự kiện. Những biểu hiện này không chỉ ra sự kiện nên chúng trở thành một trong những yếu tố cấu thành tội sỉ nhục.

Ngược lại, những phát ngôn như “Anh A kém trong công việc kinh doanh nên vô dụng” hay “Chị B đang ngoại tình”, dù có chứa nội dung cụ thể (bất kể sự thật của sự kiện), có thể không phải là tội sỉ nhục mà là tội phỉ báng danh dự, sẽ được giải thích sau.

Thực hiện một cách công khai

Yêu cầu thứ hai để cấu thành tội sỉ nhục là hành vi đó phải được thực hiện một cách công khai. Khi sỉ nhục người khác tại nơi công cộng mà nhiều người có thể nhận biết, như “Anh A xấu xí” hay “Chị B ngu ngốc”, tội sỉ nhục được cấu thành.

Công khai, cụ thể là tại những nơi công cộng có nhiều người tụ tập hoặc trên các phương tiện truyền thông mà ai cũng có thể xem được như mạng xã hội, diễn đàn trực tuyến. Ngược lại, nếu sỉ nhục người khác thông qua “thư từ”, “email riêng tư”, “tin nhắn riêng” mà không phải nhiều người có thể nhận biết, thì không được coi là công khai và do đó không cấu thành tội sỉ nhục.

Hành vi sỉ nhục người khác

Yêu cầu thứ ba để cấu thành tội sỉ nhục là phải có hành vi sỉ nhục người khác. Khi nói ra những nội dung làm giảm đánh giá xã hội của người khác tại nơi công cộng, tội sỉ nhục được cấu thành.

Ví dụ, việc sử dụng những từ như “rác rưởi”, “cặn bã” hay chế giễu đặc điểm thể chất như “mập”, “hói” có thể được coi là hành vi sỉ nhục. Hơn nữa, việc đăng tải những bình luận tiêu cực như “chết đi”, “biến mất” đối với người nổi tiếng cũng có thể cấu thành tội sỉ nhục, do đó cần phải cẩn trọng.

Sự khác biệt giữa tội xúc phạm và tội phỉ báng

Tội phỉ báng được xác định khi có việc công khai những sự kiện làm giảm sút đánh giá xã hội của người khác (theo Điều 230 của Bộ luật Hình sự Nhật Bản). Điểm khác biệt chính giữa ‘tội xúc phạm’ và ‘tội phỉ báng’ là việc có đưa ra sự kiện cụ thể hay không.

Ở đây, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết về sự khác biệt giữa hai tội danh này và lý do tại sao tội xúc phạm đã được tăng nặng hình phạt vào năm Reiwa 4 (2022), cũng như các từ ngữ và trường hợp cụ thể mà tội xúc phạm và tội phỉ báng có thể được áp dụng.

Sự khác biệt giữa tội sỉ nhục và tội phỉ báng danh dự

Sự khác biệt chính giữa tội sỉ nhục và tội phỉ báng danh dự là như sau:

• Tù giam: Hình phạt bắt tội phạm phải ở trong cơ sở giam giữ và thực hiện công việc lao động
• Quản chế: Hình phạt giam giữ không bắt buộc lao động, thường nhẹ hơn hình phạt tù giam
• Giam giữ: Tương tự như quản chế nhưng chỉ giới hạn trong 30 ngày
• Phạt tiền: Hình phạt tiền từ 10.000 yên trở lên
• Phạt tiền: Hình phạt tiền từ 1.000 yên đến dưới 10.000 yên

Phân biệt dựa vào việc có “nêu rõ sự thật” hay không

“Nêu rõ sự thật” là yếu tố để phân biệt tội danh xúc phạm danh dự và tội danh phỉ báng. Tội danh phỉ báng được thành lập khi nêu rõ một sự thật cụ thể, trong khi tội danh xúc phạm danh dự thì không yêu cầu điều này.

【Ví dụ về tội danh “xúc phạm danh dự” không cần đến sự thật cụ thể】

• “Lùn” “Hói”
• “Xấu xí” “Xấu”
• “Rác rưởi” “Đầu óc kém”

【Ví dụ về tội danh “phỉ báng” có nêu rõ sự thật cụ thể】

• Anh A đã sử dụng tiền của công ty một cách không chính đáng
• Anh B đã từng thụ án tại nhà tù
• Chị C đang ngoại tình

Hình phạt cho tội phỉ báng danh dự nặng hơn

Hình phạt cho tội lăng mạ là “tù giam không quá 1 năm hoặc cải tạo không giam giữ hoặc phạt tiền không quá 300.000 yên hoặc quản thúc hoặc phạt cải tạo”, trong khi đó, hình phạt cho tội phỉ báng danh dự là “tù giam không quá 3 năm hoặc cải tạo không giam giữ hoặc phạt tiền không quá 500.000 yên”. Tội lăng mạ đã được tăng nặng hình phạt trong đợt sửa đổi luật vào năm Reiwa 4 (2022), tuy nhiên, hình phạt cho tội phỉ báng danh dự vẫn nặng hơn. Cần lưu ý, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cả hai tội này là 3 năm.

Tội xúc phạm được tăng nặng hình phạt vào năm Reiwa 4 (2022)

Trước sự sửa đổi Bộ luật Hình sự vào năm Reiwa 4 (2022), hình phạt theo quy định của “tội xúc phạm” chỉ bao gồm quản thúc hoặc phạt tiền, và được coi là nhẹ hơn so với “tội phỉ báng danh dự”. Nguyên nhân là do việc có hay không có “việc chỉ ra sự thật” đã làm cho mức độ tổn thương danh dự khác nhau.

Tuy nhiên, khi xem xét tình hình bôi nhọ trên Internet hiện nay, ý kiến cho rằng việc phân biệt hình phạt dựa trên việc có chỉ ra sự thật hay không không còn phù hợp. Do đó, để đối phó với các hành vi xúc phạm đặc biệt nghiêm trọng, hình phạt theo quy định của tội xúc phạm đã được tăng lên.

Tuy nhiên, hình phạt quản thúc và phạt tiền vẫn được duy trì, và không phải tất cả các hành vi xúc phạm đều bị trừng phạt nghiêm khắc một cách đồng đều. Mặc dù hình phạt theo quy định đã được tăng lên, nhưng các yếu tố cấu thành tội xúc phạm không thay đổi. Do đó, không phải các hành vi trước đây không thể bị trừng phạt với tội xúc phạm nay đã trở nên có thể bị trừng phạt.

Bài viết liên quan: Sự thay đổi từ sửa đổi Bộ luật Hình sự năm Reiwa 4 là gì? Luật sư giải thích về việc tăng nặng hình phạt cho tội xúc phạm[ja]

Giới thiệu từ ngữ và ví dụ về tội xúc phạm

Theo tài liệu phân phối của Hội đồng Tư vấn Pháp luật Hình sự Bộ Tư pháp Nhật Bản “Hội đồng Tư vấn Pháp luật Hình sự (liên quan đến hình phạt đối với tội xúc phạm) Buổi họp lần thứ nhất[ja]“, có giới thiệu các ví dụ về tội xúc phạm chỉ dựa vào phán quyết sơ thẩm và lệnh xử phạt tóm tắt trong năm Reiwa 2 (2020).

※Trích từ Bộ sưu tập các ví dụ về tội xúc phạm (Bộ Tư pháp Nhật Bản)[ja]

Các bài đăng và bình luận xúc phạm trên mạng xã hội và diễn đàn trực tuyến được giới thiệu. Số tiền phạt trong hầu hết các ví dụ nằm trong khoảng từ 9,000 yên đến 9,900 yên.

Tham khảo: Bộ Tư pháp Nhật Bản | Hội đồng Tư vấn Pháp luật Hình sự (liên quan đến hình phạt đối với tội xúc phạm) Buổi họp lần thứ nhất[ja]

Giới thiệu từ ngữ và ví dụ về phỉ báng danh dự

Tội phỉ báng danh dự là hành vi công khai chỉ ra sự thật và làm tổn hại danh dự của người khác, và bị truy cứu trách nhiệm hình sự bất kể sự thật đó có tồn tại hay không (Điều 230 của Bộ luật Hình sự Nhật Bản). Tuy nhiên, nếu hành vi đó liên quan đến sự thật có tính chất công cộng và nhằm mục đích phục vụ lợi ích công cộng, và có bằng chứng chứng minh sự thật đó, thì sẽ không bị trừng phạt (Điều 230-2 của Bộ luật Hình sự Nhật Bản).

Dưới đây, chúng tôi sẽ giới thiệu một số từ ngữ và ví dụ về hành vi phỉ báng danh dự.

Đánh giá “Món ăn của ○○ rất tệ”

Đánh giá trên Google Maps hay các trang mua sắm trực tuyến, cơ bản không được coi là phỉ báng danh dự, nhưng nếu viết lời lẽ mang tính cảm xúc, tấn công hoặc nói dối, có thể sẽ bị coi là phỉ báng danh dự.

Đánh giá như “Món ăn của ○○ rất tệ” dựa trên trải nghiệm thực tế của người đăng, vì vậy không được coi là phỉ báng danh dự. Tuy nhiên, nếu viết những sự thật không có cơ sở như “Làm sao mà đánh giá cao như vậy được khi món ăn tệ như thế, thật là kỳ lạ”, có thể sẽ phải đối mặt với rủi ro bị coi là phỉ báng danh dự.

Vì vậy, khi viết đánh giá, điều quan trọng là phải viết dựa trên sự thật mà không để cảm xúc lấn át. Ngoài ra, việc biện minh rằng “Chỉ viết những tin đồn” cũng không được chấp nhận, do đó cần phải cẩn trọng.

Lan truyền chuyện ngoại tình

Việc lan truyền thông tin ngoại tình của đồng nghiệp có thể được coi là phỉ báng danh dự.

Phỉ báng danh dự là hành vi công khai làm tổn thương danh tiếng của người khác, và khi sự thật được chỉ ra có khả năng được biết đến bởi mọi người xung quanh, điều kiện của phỉ báng danh dự được thỏa mãn. Hơn nữa, ngoại tình là sự thật làm giảm đánh giá xã hội, và ngay cả khi sự thật đó là chính xác, nó vẫn có thể được coi là phỉ báng danh dự.

Khi công bố thông tin ngoại tình trên mạng xã hội hoặc blog, thông tin trên mạng có thể được ai cũng xem, do đó “điều kiện công khai” được thỏa mãn và phỉ báng danh dự được thiết lập. Ngay cả khi bạn ẩn tên, nhưng công bố thông tin có thể xác định được người đó (ví dụ như tên công ty, chức danh, hoặc chữ cái đầu), có thể sẽ bị coi là phỉ báng danh dự.

Do đó, khi công bố thông tin liên quan đến quyền riêng tư của người khác, cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về khả năng phỉ báng danh dự.

Chỉ trích công ty là “công ty đen”

Chỉ đơn giản gắn mác “công ty đen” không nhất thiết là phỉ báng danh dự, bởi vì cụm từ “công ty đen” là mơ hồ và không có cơ sở cụ thể.

Ví dụ về chỉ trích có thể được coi là phỉ báng danh dự bao gồm các bài đăng như “Công ty đen làm những việc như ~”. Nếu những bài đăng đó là giả mạo, phỉ báng danh dự có thể được thiết lập dễ dàng. Ngược lại, nếu chúng là sự thật, phỉ báng danh dự không được thiết lập. Việc tố cáo hành vi phạm pháp của công ty được coi là thông tin liên quan đến lợi ích công cộng.

Ví dụ, bài đăng nói rằng “Quấy rối tại nơi làm việc là điều hàng ngày” nếu là sự thật, có thể được coi là cảnh báo hữu ích cho những người tìm việc khác, và do đó có xu hướng được loại trừ khỏi đối tượng của phỉ báng danh dự.

Cách xử lý khi bị xúc phạm

Khi bạn bị xúc phạm, điều đầu tiên bạn cần làm là lưu giữ bằng chứng. Nếu không có bằng chứng, việc buộc tội người đã xúc phạm bạn sẽ trở nên khó khăn. Ngoài ra, bạn cần hiểu rõ định nghĩa và yêu cầu của tội xúc phạm, vì đây là hành vi công khai xúc phạm người khác.

Tội xúc phạm có điểm mấu chốt là hành vi có “công khai” xúc phạm người khác hay không. Công khai ở đây có nghĩa là tình trạng có thể được nhận biết bởi một số người không xác định hoặc đông người. Hành vi xúc phạm trên các diễn đàn trực tuyến hoặc mạng xã hội có thể đáp ứng yêu cầu này, nhưng trong tin nhắn riêng tư, cuộc trò chuyện cá nhân, hoặc tình huống một đối một có thể không đáp ứng được yêu cầu “công khai”. Tuy nhiên, ngay cả khi phát ngôn chỉ dành cho một số ít người cụ thể, nếu có khả năng thông tin đó lan ra bên ngoài thì cũng có thể được coi là đáp ứng yêu cầu “công khai”.

Tư vấn với cảnh sát

Do tội xúc phạm là tội cần có đơn khiếu nại, để cảnh sát có thể hành động, bạn cần phải trình báo. Ngoài ra, nguyên tắc chung là bạn phải báo cáo trong vòng sáu tháng kể từ ngày biết được thủ phạm (theo Điều 235 của Luật Tố tụng Hình sự Nhật Bản).

Trong trường hợp xúc phạm trên Internet, bạn cần phải xác định danh tính của đối tượng. Để làm điều này, bạn cần yêu cầu quản trị viên trang web hoặc nhà cung cấp dịch vụ Internet tiết lộ thông tin của người đăng bài.

Tuy nhiên, quy trình tiết lộ thông tin đòi hỏi kiến thức chuyên môn, vì vậy chúng tôi khuyên bạn nên tư vấn với luật sư khi bạn muốn trình báo.

Tư vấn với luật sư

Khi bạn bị xúc phạm, việc nhờ luật sư có thể bao gồm không chỉ việc hỗ trợ trong các vấn đề hình sự như trình báo, mà còn có thể hỗ trợ trong các vấn đề dân sự như yêu cầu bồi thường thiệt hại hoặc yêu cầu gỡ bỏ thông tin.

Về việc đòi bồi thường tinh thần do bị xúc phạm, mức đền bù thường được xem xét tại tòa là dưới 100.000 yên và tương đối nhỏ, nhưng đây cũng là phương pháp hiệu quả để thúc đẩy đối phương suy nghĩ lại và ngăn chặn họ lặp lại hành vi tương tự.

Ngoài ra, nếu bạn bị xúc phạm trên Internet, luật sư có thể đại diện cho bạn yêu cầu người đăng hoặc quản trị viên trang web gỡ bỏ những lời lẽ xúc phạm. Nếu việc thương lượng không thành công và thông tin không được gỡ bỏ, luật sư có thể đại diện cho bạn tiến hành các thủ tục tố tụng để yêu cầu gỡ bỏ thông tin đó.

Tóm lược: Hiểu biết sự khác biệt giữa tội Sỉ nhục và tội Phỉ báng danh dự để xử lý thích hợp

Việc xác định liệu hành vi bôi nhọ có thuộc về tội Sỉ nhục hay không là một vấn đề khó khăn. Ngay cả khi nạn nhân muốn “khai tử vì tội Sỉ nhục”, việc tội danh này có được thành lập hay không cần phải dựa trên sự đánh giá khách quan.

Hơn nữa, để yêu cầu bồi thường thiệt hại từ người đã thực hiện hành vi sỉ nhục, trước hết bạn phải xác định rõ ràng đối tượng đó là ai. Chẳng hạn, để áp dụng biện pháp pháp lý đối với những lời bôi nhọ trên mạng, bạn cần phải yêu cầu tiết lộ thông tin người gửi thông điệp đầu tiên.

Việc thực hiện những thủ tục này một mình là khó khăn, và còn có nguy cơ là log bài đăng có thể bị mất theo thời gian, làm cho việc kiện đối phương trở nên khó khăn hơn. Do đó, chúng tôi khuyên bạn nên lưu giữ chứng cứ như ảnh chụp màn hình và sớm tìm đến luật sư để tham vấn.

Giới thiệu các biện pháp của Văn phòng Luật sư Monolith

Văn phòng Luật sư Monolith là một văn phòng luật sư có kinh nghiệm phong phú trong lĩnh vực IT, đặc biệt là Internet và luật pháp. Gần đây, thông tin về tổn thất danh tiếng và bị vu khống lan truyền trên mạng đã gây ra những tổn thất nghiêm trọng như “hình xăm số” (Digital Tattoo). Văn phòng chúng tôi cung cấp các giải pháp để đối phó với “hình xăm số”. Chi tiết được mô tả trong bài viết dưới đây.

Lĩnh vực hoạt động của Văn phòng Luật sư Monolith: Digital Tattoo[ja]