Giảm bớt gánh nặng chứng minh thiệt hại do bản quyền lậu - Giải thích về sửa đổi Luật Bản quyền Nhật Bản có hiệu lực từ tháng 1 năm 2024 (Reiwa 6)

Quyền sở hữu trí tuệ gần gũi nhất với chúng ta hàng ngày chính là bản quyền. Bản quyền này đã được sửa đổi và bắt đầu có hiệu lực từ tháng 1 năm 2024.

Trong sửa đổi này, mục tiêu là nhằm đảm bảo việc sử dụng công bằng các tác phẩm và bảo vệ thích đáng quyền bản quyền, và ba điểm chính sau đây đã được xem là quan trọng:

1. Xem xét lại các quy định giới hạn quyền phát sóng công cộng và các quyền khác liên quan đến tác phẩm trong lập pháp và hành chính
2. Xem xét lại phương pháp tính toán số tiền bồi thường thiệt hại nhằm cung cấp biện pháp khắc phục hiệu quả cho nạn nhân của bản sao lậu
3. Thành lập một hệ thống phán quyết mới liên quan đến việc sử dụng các tác phẩm

Tham khảo: Bộ Văn hóa Nhật Bản｜Về sửa đổi Luật Bản quyền trong kỳ họp thường lệ năm 2023 của Quốc hội[ja]

Trong số đó, điểm 1 và 2 đã có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2024. Đối với điểm 3, nó sẽ có hiệu lực từ ngày được quy định trong sắc lệnh trong vòng ba năm kể từ ngày công bố.

Vậy cụ thể sửa đổi này đã thay đổi như thế nào? Chúng ta hãy cùng phân tích từng điểm một.

Xem xét lại quy định giới hạn quyền phát sóng công cộng đối với tác phẩm trong lập pháp và hành chính

Trước đây, lập pháp và hành chính chủ yếu dựa trên “văn hóa giấy tờ”. Tuy nhiên, với sự tiến triển của việc chuyển đổi sang không sử dụng giấy tờ và đáp ứng DX, nhu cầu trao đổi tài liệu thông qua môi trường mạng số hóa đã tăng cao.

Theo Điều 42 của Luật Bản quyền trước khi được sửa đổi, trong trường hợp cần thiết cho thủ tục tố tụng hoặc cần thiết cho lập pháp và hành chính dưới dạng tài liệu nội bộ, việc sao chép tác phẩm mà không cần sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền là có thể được thực hiện trong phạm vi cần thiết. Tuy nhiên, đối với việc lưu trữ trên đám mây hoặc gửi email và các hình thức phát sóng công cộng khác, sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền là cần thiết.

Với quan điểm xây dựng cơ sở hạ tầng cho xã hội số, trong phạm vi được cho phép sao chép theo điều khoản trên và không làm tổn hại đến lợi ích của chủ sở hữu bản quyền một cách không công bằng, việc phát sóng công cộng tác phẩm mà không cần sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền đã trở nên khả thi trong các trường hợp sau:

1. Phát sóng công cộng tác phẩm như là tài liệu nội bộ trong lập pháp và hành chính
2. Phát sóng công cộng tác phẩm cho mục đích thủ tục hành chính như xét duyệt bằng sáng chế, được quy định trong luật và các quy định khác

đã trở nên khả thi.

Việc thực hiện truyền đạt công cộng các tài liệu nội bộ trong lập pháp và hành chính

Trong trường hợp cần thiết cho mục đích lập pháp hoặc hành chính, việc truyền đạt công cộng tác phẩm và các vấn đề liên quan đến tài liệu nội bộ được phép thực hiện trong phạm vi cần thiết và chỉ giới hạn cho người sử dụng tài liệu nội bộ (liên quan đến Điều 42 của Luật Bản quyền Nhật Bản).

Ví dụ, trong các trường hợp cần thiết cho việc thực hiện chức năng của Quốc hội hay Hội đồng như xem xét dự luật, xem xét dự toán ngân sách, điều tra chính sách quốc gia, hoặc khi các cơ quan hành chính quốc gia và địa phương lên kế hoạch và đề xuất chính sách cho các công việc mà họ quản lý, việc sử dụng tác phẩm của người khác như quét hoặc tải xuống, lưu trữ trên đám mây có thể truy cập bởi nhân viên trong cơ quan, hoặc tiến hành cuộc họp trực tuyến với các bộ phận liên quan được dự kiến sẽ diễn ra.

Trước khi sửa đổi, Luật Bản quyền cũng đã quy định tại Điều 42 rằng việc sao chép tác phẩm cần thiết cho mục đích lập pháp và hành chính dưới dạng tài liệu nội bộ có thể được thực hiện mà không cần sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền. Tuy nhiên, nếu việc sao chép tác phẩm dựa trên loại, mục đích sử dụng và số lượng bản sao, cũng như việc sử dụng đó có thể gây tổn hại không công bằng đến lợi ích của chủ sở hữu bản quyền, thì không được coi là nằm trong phạm vi của quy định giới hạn quyền.

Về “tài liệu nội bộ”, ví dụ, ngoài việc xem xét dự luật, còn có việc xem xét dự toán ngân sách, điều tra chính sách quốc gia, cần thiết cho việc thực hiện chức năng của Quốc hội hay Hội đồng, hoặc khi các cơ quan hành chính quốc gia và địa phương lên kế hoạch và đề xuất chính sách cho các công việc mà họ quản lý, đều là những tài liệu cần thiết cho việc thực hiện công việc. Chỉ khi các nhà lập pháp và nhân viên hành chính sử dụng quyền lập pháp và hành chính của mình cho mục đích phù hợp và cần thiết cho việc thảo luận và xem xét trong nội bộ cơ quan, việc sử dụng này mới được chấp nhận.

Về việc thực hiện truyền đạt công cộng theo quy định của pháp luật liên quan đến thủ tục hành chính như kiểm tra bằng sáng chế

Đối với các thủ tục hành chính như kiểm tra bằng sáng chế và thủ tục xét xử hành chính, việc truyền đạt công cộng tác phẩm và các nội dung liên quan đã được chấp nhận trong phạm vi cần thiết (liên quan đến Điều 41-2 và Điều 42-2 của Luật Bản quyền Nhật Bản).

Khi thực hiện các thủ tục nộp đơn và kiểm tra trực tuyến, việc sử dụng tác phẩm của người khác như quét hoặc tải xuống tài liệu, lưu trữ trong hệ thống nộp đơn và kiểm tra trực tuyến, hoặc gửi qua email được dự kiến.

Tuy nhiên, việc truyền đạt công cộng tác phẩm chỉ được phép trong “phạm vi cần thiết”. Việc chia sẻ hoặc truyền đạt toàn bộ tác phẩm khi chỉ một phần của nó được yêu cầu sẽ vượt quá phạm vi cần thiết và do đó không được chấp nhận.

Ngoài ra, trong trường hợp việc truyền đạt công cộng tác phẩm có thể “gây hại không công bằng đến lợi ích của chủ sở hữu bản quyền” và cản trở các doanh nghiệp hiện hữu như dịch vụ cắt ghép tin tức, việc truyền đạt công cộng theo điều khoản này sẽ không thể thực hiện và cần phải có sự cho phép của chủ sở hữi bản quyền theo nguyên tắc.

Việc xem xét lại quy định giới hạn quyền truyền đạt công cộng tác phẩm và các nội dung liên quan trong lập pháp và hành chính này đã được thực hiện vào ngày 1 tháng 1 năm 2024.

Bài viết liên quan: Trường hợp nào được phép trích dẫn video? Giải thích yêu cầu và ví dụ án lệ theo Luật Bản quyền[ja]

Xem xét lại phương pháp tính toán số tiền bồi thường thiệt hại nhằm cung cấp biện pháp khắc phục hiệu quả cho nạn nhân của hàng giả mạo và các vấn đề liên quan

Trong việc yêu cầu bồi thường thiệt hại do vi phạm bản quyền, phương pháp tính toán số tiền bồi thường đã được quy định nhằm giảm bớt gánh nặng chứng minh thiệt hại cho người sở hữu bản quyền.

Tuy nhiên, đối với việc yêu cầu bồi thường thiệt hại từ các trang web cung cấp hàng giả mạo, việc chứng minh thiệt hại của bên bị hại thường khó khăn, và việc công nhận số tiền bồi thường đầy đủ là không dễ dàng.

Do đó, tương tự như trong luật Sáng chế, để giảm thêm gánh nặng chứng minh cho người sở hữu bản quyền trong các vụ kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại do vi phạm bản quyền và nhằm cung cấp biện pháp khắc phục hiệu quả cho nạn nhân của hàng giả mạo, việc xem xét lại phương pháp tính toán số tiền bồi thường thiệt hại đã được thực hiện thông qua:

1. Xác định số tiền tương đương với phí cấp phép dựa trên số lượng hàng hóa vi phạm đã được chuyển nhượng, v.v.,
2. Làm rõ các yếu tố cần xem xét khi tính toán số tiền tương đương với phí cấp phép.

đã được tiến hành.

Xác định số tiền tương đương với phí cấp phép dựa trên số lượng của hàng hóa xâm phạm

Chúng tôi đã thêm số tiền tương đương với phí cấp phép cho phần vượt quá khả năng bán hàng hoặc tương tự của chủ sở hữu bản quyền vào cơ sở tính toán thiệt hại, cho phép xác định số tiền thiệt hại do mất cơ hội cấp phép, ngay cả khi số lượng bán ra của người xâm phạm vượt quá khả năng bán hàng của chủ sở hữu bản quyền (liên quan đến Điều 114 của Luật Bản quyền Nhật Bản).

Đối với quy định cho phép tính toán số tiền thiệt hại dựa trên số lượng hàng hóa bán ra trái phép, nay chúng ta cũng có thể tính toán thiệt hại dựa trên số tiền tương đương với phí cấp phép cho cả phần vượt quá khả năng bán hàng của chủ sở hữu bản quyền, mà trước đây đã được trừ khỏi việc tính toán thiệt hại.

Làm rõ các yếu tố cần xem xét khi tính toán giá trị tương đương với phí cấp phép

Khi tính toán giá trị tương đương với phí cấp phép được công nhận là số tiền thiệt hại, chúng tôi đã làm rõ rằng có thể xem xét đến số tiền mà có thể sẽ được thỏa thuận nếu đàm phán dựa trên giả định rằng đã xảy ra vi phạm bản quyền (liên quan đến Điều 114).

Ngoài ra, khi tòa án xác định giá trị tương đương với phí cấp phép, chúng tôi đã làm rõ rằng có thể xem xét tăng số tiền dựa trên các yếu tố như việc sử dụng không bị hạn chế do vi phạm bản quyền so với phí cấp phép thông thường dưới các điều kiện nhất định (như thời hạn sử dụng, phạm vi sử dụng, v.v.).

Theo luật bản quyền, nếu bản quyền bị vi phạm do hàng giả, có thể nhận được sự cứu trợ từ cả hình sự và dân sự.

Đối với hình phạt hình sự đối với người vi phạm bản quyền, “phạt tù không quá 10 năm hoặc phạt tiền không quá 10 triệu yên, hoặc cả hai” (đối với pháp nhân là phạt tiền không quá 300 triệu yên) và đặc biệt, mức phạt tù đã được sửa đổi từ “không quá 5 năm” thành “không quá 10 năm” vào năm Heisei 18 (2006), được coi là hình phạt nặng.

Mặt khác, về mặt dân sự, mặc dù luật hiện hành đã quy định một trường hợp đặc biệt trong việc tính toán số tiền bồi thường thiệt hại, nhưng đã có chỉ trích rằng số tiền bồi thường không đủ do phần vượt quá khả năng bán hàng của người sở hữu bản quyền bị loại trừ khỏi cơ sở tính toán.

Do đó, với sự sửa đổi lần này, chúng tôi đã xem xét lại cách tính toán số tiền bồi thường thiệt hại và làm rõ việc bổ sung giá trị tương đương với phí cấp phép cho phần vượt quá khả năng bán hàng của người sở hữu bản quyền, mà không được quy định trong luật hiện hành, vào số tiền bồi thường, từ đó có thể tăng số tiền bồi thường.

Việc xem xét lại phương pháp tính toán số tiền bồi thường thiệt hại này nhằm mục đích cứu trợ hiệu quả cho nạn nhân của hàng giả đã được thi hành từ ngày 1 tháng 1 năm 2024.

Bài viết liên quan: Các biện pháp pháp lý đối với vi phạm bản quyền ‘Phim nhanh’ được đăng trên YouTube là gì?[ja]

Bài viết liên quan: Phán quyết bồi thường 500 triệu yên… Trách nhiệm pháp lý của ‘Phim nhanh’ là gì? Luật sư giải thích trách nhiệm hình sự và dân sự[ja]

Thành lập hệ thống phán quyết mới liên quan đến việc sử dụng tác phẩm và các vấn đề tương tự

Khi sử dụng tác phẩm của người khác, việc cần thiết phải có sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền là điều không cần bàn cãi. Tuy nhiên, thực tế cũng có nhiều tác phẩm mà chủ sở hữu quyền lợi không rõ ràng hoặc không thể xác nhận được ý định cho phép sử dụng của họ.

Để giải quyết vấn đề này và thúc đẩy việc sử dụng mượt mà các tác phẩm cũ hoặc nội dung do người dân sáng tạo, các biện pháp sau đây sẽ được thực hiện:

1. Thuận lợi hóa việc sử dụng các tác phẩm mà không thể xác nhận ý định của chủ sở hữu bản quyền;
2. Đơn giản hóa thủ tục thông qua hệ thống phán quyết mới và các tổ chức trung gian.

đã được quyết định thực hiện.

Ví dụ:

1. Khi muốn lưu trữ kỹ thuật số các tác phẩm cũ mà không thể xác định được một số chủ sở hữu bản quyền hoặc không thể liên lạc được với họ, dẫn đến việc không thể xử lý quyền lợi;
2. Khi người khác muốn sử dụng nội dung do các nhà văn nghiệp dư đăng trên trang web mà không có phương tiện để nộp đơn xin sử dụng hoặc không nhận được phản hồi khi liên lạc;
3. Khi một tác phẩm có nhiều chủ sở hữu bản quyền và không thể liên lạc được với một số trong họ.

được dự kiến sẽ gặp phải.

Việc thành lập hệ thống phán quyết mới này, xét đến việc cần thời gian để phổ biến, sẽ được thi hành từ ngày được quy định bởi sắc lệnh trong vòng 3 năm kể từ ngày công bố (ngày 26 tháng 5 năm 2023).

Hoàn thiện việc sử dụng tác phẩm mà không thể xác định ý định của tác giả hoặc người liên quan

Với sự phát triển của công nghệ số, việc sáng tạo, phát hành và sử dụng nội dung đã trở nên dễ dàng hơn, không chỉ đối với các chuyên gia mà còn đối với người dùng thông thường. Họ tạo ra nội dung và đăng tải lên Internet, cũng như nhu cầu sử dụng mới đối với các tác phẩm cũ ngày càng tăng. Tuy nhiên, một số vấn đề đã xuất hiện khi không thể liên lạc được với tác giả hoặc người liên quan để sử dụng tác phẩm một cách thuận lợi.

Đối với những tác phẩm công bố không được quản lý (tác phẩm mà không có thông tin được công bố để xác định một cách thuận lợi ý định của tác giả hoặc người liên quan về việc có thể sử dụng hay không), nếu người muốn sử dụng không thể xác định được ý định của tác giả hoặc người liên quan ngay cả sau khi đã thực hiện các biện pháp cần thiết, họ có thể “sử dụng tác phẩm trong thời gian nhất định theo quyết định của Trưởng cơ quan Văn hóa, sau khi nộp tiền bồi thường” (liên quan đến Điều 67-3 của Luật Bản quyền Nhật Bản).

Đây là một hệ thống quyết định mới cho phép sử dụng nhanh chóng hơn thông qua quy trình đơn giản hóa so với hệ thống quyết định hiện hành. Hệ thống này tập trung vào việc có hay không có “ý định” của tác giả hoặc người liên quan, cho phép sử dụng tác phẩm cho đến khi có yêu cầu từ họ, đồng thời đảm bảo cơ hội xác định ý định của họ bằng cách quy định thời hạn sử dụng tối đa là 3 năm theo luật định (có thể gia hạn sau khi 3 năm kết thúc bằng cách nộp đơn xin lại).

Tác giả hoặc người liên quan có thể yêu cầu Trưởng cơ quan Văn hóa hủy bỏ quyết định này, và sau khi quyết định được hủy bỏ, việc sử dụng theo hệ thống này sẽ không còn khả dụng, và tác giả hoặc người liên quan có thể nhận được tiền bồi thường.

Tuy nhiên, khi hủy bỏ quyết định, cần phải xác nhận rằng các bên liên quan có thể thương lượng về giấy phép sử dụng, vì vậy nếu người sử dụng muốn tiếp tục sử dụng sau khi quyết định bị hủy bỏ, họ cần phải tiến hành thương lượng giấy phép với tác giả hoặc người liên quan. Sau khi yêu cầu, việc sử dụng có thể được tiếp tục thông qua thương lượng giấy phép.

Cơ quan tiếp nhận thực hiện việc đơn giản hóa thủ tục thông qua hệ thống phân xử mới

Trong việc thiết lập hệ thống phân xử mới, để đạt được sự nhanh chóng và đơn giản trong thủ tục cũng như để thực hiện các thủ tục một cách chính xác, các tổ chức tư nhân được chỉ định và đăng ký bởi Cục trưởng Cục Văn hóa có thể đảm nhận vai trò là cơ quan tiếp nhận và thực hiện các thủ tục này cho người sử dụng.

Cơ quan tiếp nhận sẽ được phân chia thành hai loại tùy thuộc vào công việc và chức năng mà họ thực hiện, đó là “Tổ chức quản lý tiền bồi thường chỉ định” và “Tổ chức xác nhận đăng ký”.

Tổ chức quản lý tiền bồi thường chỉ định sẽ thực hiện các công việc sau:

1. Nhận tiền bồi thường và tiền đảm bảo khi sử dụng tác phẩm trong trường hợp không rõ người sở hữu bản quyền (Điều 67), sử dụng trong khi đang yêu cầu phân xử (Điều 67-2), và theo hệ thống phân xử mới (Điều 67-3).
2. Quản lý tiền bồi thường và tiền đảm bảo đã nhận.
3. Thực hiện việc thanh toán tiền bồi thường và tiền đảm bảo cho người sở hữu bản quyền.
4. Thực hiện các công việc liên quan đến việc bảo vệ tác phẩm và thúc đẩy việc sử dụng tác phẩm một cách thuận lợi cũng như khuyến khích sáng tạo (Dự án thúc đẩy việc bảo vệ và sử dụng tác phẩm).

Tổ chức xác nhận đăng ký sẽ thực hiện các công việc sau đây thay mặt Cục trưởng Cục Văn hóa:

1. Tiếp nhận đơn xin áp dụng hệ thống phân xử mới.
2. Xác nhận liệu đơn xin có đáp ứng các yêu cầu của hệ thống phân xử mới hay không (Xác nhận yêu cầu).
3. Tính toán số tiền tương đương với phí sử dụng thông thường (Tính toán số tiền tương đương phí sử dụng).

Khi không thể xác định ý định của người sở hữu bản quyền đối với việc sử dụng tác phẩm mong muốn, người sử dụng sẽ nộp đơn xin phân xử mới tới Tổ chức xác nhận đăng ký đã được Cục trưởng Cục Văn hóa đăng ký. Tổ chức xác nhận đăng ký sẽ tiếp nhận đơn và thực hiện việc xác nhận yêu cầu cũng như tính toán phí sử dụng, sau đó chuyển thông tin lên Cục trưởng Cục Văn hóa.

Dựa trên kết quả xác nhận của Tổ chức xác nhận đăng ký, nếu Cục trưởng Cục Văn hóa quyết định thực hiện phân xử mới, đồng thời số tiền bồi thường mà người sử dụng phải trả cũng sẽ được quyết định. Người sử dụng sẽ thanh toán số tiền bồi thường này cho Tổ chức quản lý tiền bồi thường chỉ định đã được Cục trưởng Cục Văn hóa chỉ định để có thể sử dụng tác phẩm đã yêu cầu.

Tóm lược: Nên tham khảo ý kiến luật sư về vấn đề bản quyền và các thiệt hại liên quan

Trong sự cải cách của Luật Bản quyền Nhật Bản (Reiwa 6 (2024)), điểm đáng chú ý là việc xem xét lại phương pháp tính toán số tiền bồi thường thiệt hại nhằm mang lại biện pháp khắc phục hiệu quả cho các nạn nhân của bản quyền giả mạo. Việc phương pháp tính toán được làm rõ đã dẫn đến việc bao gồm cả phần lợi nhuận bị mất mà trước đây thường không được tính đến, vượt quá khả năng bán hàng của người sở hữu quyền.

Nếu quyền tác giả của bạn bị xâm phạm trên các trang web bản quyền giả mạo, chúng tôi khuyến nghị bạn nên sớm tham khảo ý kiến của một luật sư để phục hồi thiệt hại.

Giới thiệu các biện pháp của Văn phòng Luật sư Monolith

Văn phòng Luật sư Monolith là một văn phòng luật sư chuyên nghiệp cao trong lĩnh vực IT, đặc biệt là pháp luật liên quan đến Internet. Gần đây, quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là bản quyền, đang ngày càng nhận được nhiều sự chú ý. Văn phòng chúng tôi cung cấp các giải pháp liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ. Chi tiết được trình bày trong bài viết dưới đây.

Lĩnh vực hoạt động của Văn phòng Luật sư Monolith: Pháp luật IT và sở hữu trí tuệ cho các doanh nghiệp[ja]