Είναι παράνομο ή εγκληματικό το «Ψευδές Προφίλ» στο Twitter; Ποιο έγκλημα αποτελεί;

Το Twitter χρησιμοποιείται από πολλούς ανθρώπους ως ένα εργαλείο που επιτρέπει την άνετη διαμοιρασία σκέψεων για ό,τι αγαπούν. Παρά την παγκόσμια δημοτικότητα του Twitter, είναι γεγονός ότι υπάρχει μια επιδημία πλαστών λογαριασμών. Πρόσφατα, πλαστοί λογαριασμοί διάσημων επιχειρηματιών και YouTuber έγιναν αντικείμενο συζήτησης.

Στο Twitter, τα άτομα μπορούν να έχουν ανώνυμα πολλαπλούς λογαριασμούς και οποιοσδήποτε μπορεί εύκολα να δημιουργήσει πλαστούς λογαριασμούς.

Τι είδους αδίκημα όμως αποτελεί η πλαστοπροσωπία στο Twitter; Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τα παρακάτω πέντε σημεία:

• Δυσφήμιση
• Δικαίωμα στην ιδιωτικότητα
• Δικαίωμα στην εικόνα
• Πνευματικά δικαιώματα
• Δικαίωμα στην ταυτότητα

Πλαστοπροσωπία

Το κλασικό παράδειγμα πλαστοπροσωπίας είναι όταν κάποιος χρησιμοποιεί αυθαίρετα το πραγματικό όνομα, την ιδιότητα, τη φωτογραφία ή το προφίλ κειμένου κάποιου άλλου ατόμου και κάνει δημοσιεύσεις προσποιούμενος ότι είναι εκείνος. Ωστόσο, ακόμη και αν δεν χρησιμοποιείται το πραγματικό όνομα, αλλά για παράδειγμα ένα ψευδώνυμο, ένα καλλιτεχνικό όνομα, ένα παρατσούκλι ή ένα χειριστήριο όνομα χωρίς άδεια, μπορεί επίσης να θεωρηθεί περίπτωση πλαστοπροσωπίας. Αυτό είναι ένα ζήτημα που στη νομική ορολογία αναφέρεται ως “προσδιορισιμότητα”. Αναλύουμε αυτό το ζήτημα αναλυτικά στο παρακάτω άρθρο.

https://monolith.law/reputation/defamation-privacy-infringement-identifiability[ja]

Τι γίνεται, λοιπόν, αν κάποιος πέσει θύμα πλαστοπροσωπίας στο Twitter; Ποιες παραβιάσεις δικαιωμάτων μπορεί να επικαλεστεί;

Δυσφήμιση

Υπάρχουν δύο είδη δυσφήμισης: η ποινική και η αστική. Η τιμή αναφέρεται στην αντικειμενική κοινωνική αξιολόγηση που λαμβάνει κάποιος από την κοινωνία σχετικά με τον χαρακτήρα, την αρετή, τη φήμη, την εμπιστοσύνη και άλλες προσωπικές αξίες. Η πράξη που μειώνει αυτήν την κοινωνική αξιολόγηση αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος της τιμής και είναι δυσφήμιση.

Η παραποίηση ταυτότητας, όχι μόνο στο Twitter, αποτελεί πρώτα και κύρια παραβίαση του δικαιώματος της τιμής.

Υπάρχει περίπτωση όπου ο κατηγορούμενος ρύθμισε το ίδιο όνομα λογαριασμού με τον ενάγοντα, χρησιμοποίησε φωτογραφία του προσώπου του ενάγοντα ως εικόνα προφίλ και προσποιήθηκε τον ενάγοντα προβαίνοντας σε αναρτήσεις που προσβάλλουν τρίτους, με αποτέλεσμα να ζητήσει ο ενάγων αποζημίωση για την παραβίαση της τιμής και άλλων δικαιωμάτων του.

Ο κατηγορούμενος επανέλαβε επίσης δυσφημιστικές δηλώσεις χρησιμοποιώντας διακριτικούς όρους και περιφρονητικές εκφράσεις εναντίον άλλων χρηστών, ακολουθώντας ένα τυπικό πρότυπο παραποίησης ταυτότητας.

Το δικαστήριο δήλωσε:

Βάσει της κανονικής προσοχής και τρόπου ανάγνωσης ενός γενικού παρατηρητή, οι συγκεκριμένες αναρτήσεις θα μπορούσαν να παρερμηνευθούν ως πράξεις που έγιναν από τον ενάγοντα

Δικαστήριο της Οσάκα, απόφαση 30 Αυγούστου 2017 (2017)

και συνέχισε λέγοντας:

Επειδή οι αναρτήσεις δημιουργούν την παρανόηση ότι ο ενάγων είναι κάποιος που προσβάλλει και βρίζει άλλους χωρίς βάση, μειώνουν την κοινωνική αξιολόγηση του ενάγοντα και παραβιάζουν το δικαίωμα της τιμής του

Το δικαστήριο επέβαλε στον κατηγορούμενο να πληρώσει αποζημίωση ύψους 600.000 γιεν, κόστος αποκάλυψης ταυτότητας του αποστολέα 586.000 γιεν, δικηγορικά έξοδα 120.000 γιεν, συνολικά 1.306.000 γιεν.

Με άλλα λόγια, αν για παράδειγμα κάποιος τρίτος γράψει σχόλια συκοφαντικά για εσάς λέγοντας ότι «εκείνος προσβάλλει άλλους χωρίς λόγο», αυτό αποτελεί δυσφήμιση. Ομοίως, αν κάποιος τρίτος προσποιηθεί εσάς και γράψει ότι «εγώ προσβάλλω άλλους χωρίς λόγο», αυτό επίσης αποτελεί δυσφήμιση, σύμφωνα με την ίδια λογική.

Όταν η παραποίηση ταυτότητας από τον δράστη οδηγεί σε μείωση της κοινωνικής αξιολόγησης του θύματος, τότε είναι δυνατόν να αναζητηθεί η δυσφήμιση.

Επιπλέον, η δυσφήμιση αποτελεί επίσης ποινικό αδίκημα, οπότε σε περιπτώσεις τέτοιου είδους παραποίησης ταυτότητας, είναι δυνατόν να απευθυνθεί κανείς στην αστυνομία για να καταγγείλει την παραβίαση.

Το Δικαίωμα στην Ιδιωτικότητα

Στις περιπτώσεις απομίμησης στο Twitter, η παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα σπάνια αναγνωρίζεται. Όπως εξηγήσαμε και σε άλλο άρθρο του ιστότοπού μας, τα κριτήρια για την παραβίαση της ιδιωτικότητας είναι:

• Γεγονότα της προσωπικής ζωής ή θέματα που μπορεί να εκληφθούν ως τέτοια
• Θέματα που, αν κρίνουμε με βάση την ευαισθησία του μέσου ανθρώπου, δεν θα επιθυμούσε ο ιδιώτης να δημοσιοποιηθούν
• Θέματα που δεν είναι ακόμη γνωστά στο ευρύ κοινό
• Η δημοσιοποίηση προκάλεσε στον ιδιώτη πραγματική δυσφορία ή ανησυχία

Στις δίκες για απομίμηση, ακόμη και όταν ο ενάγων κατηγορούσε για παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα επειδή χρησιμοποιήθηκε η φωτογραφία του προσώπου του ως εικόνα προφίλ, σπάνια αυτό αναγνωριζόταν.

Ακόμη και στο παράδειγμα που αναφέραμε παραπάνω για τη συκοφαντική δυσφήμιση, ο ενάγων κατηγόρησε για παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα επειδή χρησιμοποιήθηκε η φωτογραφία του προσώπου του ως εικόνα προφίλ, αλλά το δικαστήριο δεν το αναγνώρισε, λέγοντας:

Κατά την χρονική στιγμή της δημοσίευσης, αναγνωρίζεται ότι ο ενάγων είχε ο ίδιος ορίσει την εν λόγω φωτογραφία προσώπου ως εικόνα προφίλ στον ιστότοπο, ο οποίος είναι προσβάσιμος από απροσδιόριστο αριθμό ατόμων στο διαδίκτυο. Ενόψει αυτού, η φωτογραφία του ενάγοντος θεωρείται ότι είχε τοποθετηθεί από τον ίδιο σε δημόσιο χώρο προσβάσιμο από τρίτους, και δεν μπορεί να θεωρηθεί ως γεγονός ή πληροφορία της ιδιωτικής ζωής που ο ενάγων θα επιθυμούσε να παραμείνει άγνωστη. Κατά συνέπεια, το συμφέρον του ενάγοντος να μη δημοσιευτεί η φωτογραφία του προσώπου του από τρίτους χωρίς την άδειά του δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι προστατεύεται από το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα.

Απόφαση του Δικαστηρίου Οσάκα, 30 Αυγούστου 2017 (2017)

Παρόμοιες αποφάσεις έχουν ληφθεί και σε άλλες δίκες. Οι φωτογραφίες προσώπου που αναρτώνται στο διαδίκτυο θεωρούνται ότι τοποθετούνται σε δημόσιο χώρο προσβάσιμο από τρίτους, και επομένως δεν αντιστοιχούν σε γεγονότα ή πληροφορίες της ιδιωτικής ζωής που ο ιδιώτης θα επιθυμούσε να παραμείνουν άγνωστα. Έτσι, είναι δύσκολο να καταγγελθεί παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα επειδή χρησιμοποιήθηκε η φωτογραφία του προσώπου κάποιου ως εικόνα προφίλ.

https://monolith.law/reputation/scope-of-privacyinfringement[ja]

Επιπλέον, η παραβίαση της ιδιωτικότητας είναι παράνομη σε αστικό επίπεδο, αλλά δεν αποτελεί ποινικό αδίκημα. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να ζητηθεί από την αστυνομία να διεξαγάγει έρευνα ή άλλες ενέργειες με βάση την παραβίαση της ιδιωτικότητας.

Δικαίωμα Πορτραίτου

Όταν η εικόνα κάποιου χρησιμοποιείται αυθαίρετα στο διαδίκτυο, συνήθως τίθεται θέμα παραβίασης του δικαιώματος πορτραίτου. Σχετικά με το δικαίωμα πορτραίτου, έχει αποφασιστεί ότι:

“Το πορτραίτο αποτελεί σύμβολο της προσωπικότητας ενός ατόμου και, κατά συνέπεια, το άτομο έχει το δικαίωμα να μην χρησιμοποιείται αυθαίρετα, βάσει του δικαιώματος της προσωπικότητας”

Ανώτατο Δικαστήριο 2 Φεβρουαρίου 2012 (2012)

Από την άλλη πλευρά,

“Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η χρήση του πορτραίτου κάποιου άλλου πρέπει να επιτρέπεται ως νόμιμη πράξη έκφρασης και άλλα. Επομένως, εάν η χρήση του πορτραίτου είναι παράνομη ή όχι, πρέπει να κρίνεται συνολικά με βάση τον σκοπό της χρήσης, τον βαθμό της παραβίασης των συμφερόντων και τη φύση της παραβατικής πράξης, και αν η παραβίαση υπερβαίνει τα όρια της ανοχής στην κοινωνική ζωή”

Ανώτατο Δικαστήριο 10 Νοεμβρίου 2005 (2005)

Δηλαδή, η χρήση του πορτραίτου κάποιου άλλου δεν επιτρέπεται σε κάθε περίπτωση, αλλά ούτε απαγορεύεται πάντα. Το ζήτημα είναι αν η χρήση γίνεται αυθαίρετα ή αν υπερβαίνει τα όρια της ανοχής στην κοινωνική ζωή.

Υπάρχει περίπτωση ενός μαθητή τελευταίας τάξης λυκείου που ειδικεύεται στο βιολί και ο οποίος ζήτησε από τον πάροχο διαδικτύου να αποκαλύψει τα στοιχεία του ατόμου που τον παρουσίαζε ως εαυτόν στο Twitter, παραβιάζοντας το δικαίωμα πορτραίτου του.

Ένας άγνωστος δημιούργησε έναν λογαριασμό στο Twitter με το ίδιο όνομα και επώνυμο ‘A’ όπως του προσφεύγοντος και χρησιμοποίησε το όνομα χρήστη ‘＠×△□’, αναρτώντας φωτογραφίες του προσώπου του προσφεύγοντος και γράφοντας προσβλητικά σχόλια.

Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι,

“Το ‘×’ στο ‘＠×△□’ μπορεί να διαβαστεί ως ‘×’ στα Λατινικά και δεν υπάρχει άλλη κατάλληλη λέξη, οπότε είναι φυσικό να διαβάζεται έτσι. Αυτό θυμίζει τη λέξη ‘γυναικάς’, που σημαίνει έναν άνδρα που εξαπατά και παίζει με τις γυναίκες, και το ‘△’ μπορεί να διαβαστεί μαζί με το ‘×’ ως μια λέξη που θυμίζει την αυνανιστική πράξη, και τουλάχιστον ο αποστολέας του μηνύματος είχε αυτή την πρόθεση όταν εγγράφηκε με αυτό το όνομα χρήστη. Η ερμηνεία και η πρόθεση του ‘□’ δεν είναι απόλυτα σαφής, αλλά ακόμη και χωρίς αυτό το στοιχείο, το όνομα χρήστη του λογαριασμού δημιουργεί μια βλάσφημη εντύπωση”

και συνέχισε λέγοντας,

“Ο αποστολέας του μηνύματος ενήργησε με σκοπό να δυσφημίσει τον προσφεύγοντα, προσποιούμενος ότι είναι ο ίδιος, και χρησιμοποίησε τη φωτογραφία του προσώπου του προσφεύγοντος χωρίς την άδειά του, κάτι που δεν μπορεί να θεωρηθεί παρά μόνο ως κακόβουλο. Η χρήση της φωτογραφίας είχε προφανώς αθέμιτο σκοπό, δεν υπήρχε καμία αναγκαιότητα και η μορφή της χρήσης ήταν κακόβουλη, έτσι η παραβίαση του δικαιώματος πορτραίτου του προσφεύγοντος υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια της ανοχής στην κοινωνική ζωή και η ανάρτηση αποτελεί παράνομη πράξη βάσει του νόμου περί παράνομων πράξεων”

και έτσι, αναγνώρισε την παραβίαση του δικαιώματος πορτραίτου και διέταξε τον πάροχο να αποκαλύψει τα στοιχεία του αποστολέα.

Η χρήση της φωτογραφίας κάποιου σε έναν λογαριασμό δεν σημαίνει αυτόματα ότι υπάρχει παραβίαση του δικαιώματος πορτραίτου, αλλά ακόμη και αν η φωτογραφία έχει δημοσιευτεί από τον ίδιο στο διαδίκτυο, εάν χρησιμοποιείται αυθαίρετα και υπερβαίνει τα όρια της ανοχής στην κοινωνική ζωή, τότε μπορεί να αναγνωριστεί ως παραβίαση του δικαιώματος πορτραίτου.

Όσον αφορά τη σχέση με τη δυσφήμιση, εάν η δυσφήμιση αναγνωρίζεται, τότε είναι πιθανό να αναγνωριστεί και η παραβίαση του δικαιώματος πορτραίτου.

Επιπλέον, η παραβίαση του δικαιώματος πορτραίτου δεν είναι παράνομη σε ποινικό επίπεδο και δεν είναι δυνατό να ζητηθεί η διενέργεια έρευνας από την αστυνομία.

Πνευματικά Δικαιώματα

Η παραποίηση ταυτότητας στο Twitter μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα ακόμη και σε σχέση με τα «πνευματικά δικαιώματα».

Τα πνευματικά δικαιώματα αναφέρονται στο δικαίωμα που προκύπτει από την «δημιουργική έκφραση μιας ιδέας ή συναισθήματος, που ανήκει στον τομέα της λογοτεχνίας, της επιστήμης, της τέχνης ή της μουσικής (Άρθρο 2, Παράγραφος 1, Εδάφιο 1 του Ιαπωνικού Νόμου Πνευματικών Δικαιωμάτων)», και αυτό ισχύει επίσης για φωτογραφικά έργα.

Στην περίπτωση των φωτογραφιών, αν κάποιος παραποιήσει την ταυτότητα του προσφεύγοντος, δημιουργήσει και χρησιμοποιήσει έναν λογαριασμό στο Twitter χρησιμοποιώντας τη φωτογραφία του προσώπου του προσφεύγοντος χωρίς την άδειά του, μπορεί να υποστηριχθεί παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων, ακόμη και αν δεν αναγνωριστεί παραβίαση του δικαιώματος στην εικόνα, εφόσον η φωτογραφία έχει τραβηχτεί από τον ίδιο.

Σε ένα παράδειγμα που παρουσιάσαμε σε άλλο άρθρο του ιστότοπού μας, ένας προσφεύγων είχε χρησιμοποιήσει μια selfie ως εικόνα προφίλ στο Twitter, και ο αποστολέας αντέγραψε αυτή τη φωτογραφία χωρίς την άδεια του προσφεύγοντος, γεγονός που οδήγησε στην αναγνώριση παραβίασης των πνευματικών δικαιωμάτων. (Απόφαση του Δικαστηρίου Πρωτοδικείου του Τόκιο, 9 Ιουνίου 2017)

https://monolith.law/reputation/relation-between-the-publication-of-photos-without-consent-and-copyright[ja]

Σημειώστε ότι τα πνευματικά δικαιώματα, σε αντίθεση με τα δικαιώματα που απαιτούν καταχώρηση όπως τα πατέντα, προκύπτουν αυτόματα κατά τη δημιουργία του έργου.

Επιπλέον, η παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε ποινικές κυρώσεις. Αν κάποιος παραβιάσει τα πνευματικά δικαιώματα, μπορεί να υποβληθεί σε έρευνα από τις αρχές και τελικά να καταδικαστεί σε ποινές όπως πρόστιμο ή φυλάκιση.

Οι ποινικές διαδικασίες είναι εντελώς διαφορετικές από τις αστικές διαδικασίες, όπου ο δικαιούχος των πνευματικών δικαιωμάτων μπορεί να απαιτήσει τη διακοπή της παραβίασης, αποζημίωση για τις ζημιές και μέτρα για την αποκατάσταση της τιμής του. Η ποινική καταγγελία είναι ένα από τα μέσα που ξεκινούν την ποινική διαδικασία.

Δικαίωμα Ταυτότητας

• Συκοφαντική δυσφήμιση
• Παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα
• Παραβίαση του δικαιώματος στην εικόνα
• Παραβίαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας

Ακόμη και σε περιπτώσεις που διαπράττονται πράξεις απάτης με πλαστογράφηση ταυτότητας που δεν υπάγονται στις παραπάνω κατηγορίες, εάν η πλαστογράφηση δημιουργήσει μια ξεχωριστή προσωπικότητα και οι πράξεις αυτής της προσωπικότητας εκληφθούν από τρίτους ως πράξεις του πραγματικού ατόμου σε βαθμό που να καθίσταται δύσκολη η ήρεμη καθημερινή ζωή του θύματος λόγω του ψυχικού πόνου, τότε, πέρα από τα δικαιώματα της τιμής και της ιδιωτικότητας,

πρέπει να λάβουμε υπόψη το “δικαίωμα στη διατήρηση της προσωπικής ταυτότητας στις σχέσεις με τρίτους” ως Δικαίωμα Ταυτότητας και να αντιμετωπίσουμε την πλαστογράφηση ως παραβίαση αυτού του δικαιώματος, κάτι που αρχίζει σταδιακά να αναγνωρίζεται.

Στην απόφαση του Δικαστηρίου Πρωτοδικείου της Οσάκα της 8ης Φεβρουαρίου 2016 (2016),

αναφέρεται ότι “σε περιπτώσεις όπου το θύμα δέχεται τέτοιο ψυχικό πόνο που καθίσταται δύσκολη η ήρεμη καθημερινή και κοινωνική ζωή”

ενώ στην απόφαση της 30ης Αυγούστου 2017 (2017),

τα κριτήρια έχουν γίνει πιο ελαστικά, αναφέροντας ότι “πρέπει να εξετάζεται εάν η παραβίαση του δικαιώματος στην προσωπική ταυτότητα υπερβαίνει τα όρια της κοινωνικής ανοχής”.

Η αναγνώριση του Δικαιώματος Ταυτότητας σε αυτά τα δύο παραδείγματα δικαστικών αποφάσεων αποτελεί σημαντικό βήμα. Οι μελλοντικές αποφάσεις που αφορούν το Δικαίωμα Ταυτότητας αναμένεται να αυξηθούν και απαιτούν προσοχή.

Δεν θα έπρεπε να αναγνωρίζουμε την πλαστογράφηση ταυτότητας ως παράνομη και να δεχόμαστε ότι υπάρχει παραβίαση του Δικαιώματος Ταυτότητας όταν “η προσωπική ταυτότητα παραποιείται”;

Συνοπτικά

Η απομίμηση κάποιου στο Twitter, μια ενέργεια που μπορεί να γίνει εύκολα από οποιονδήποτε.

Αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, η ζημιά μπορεί να επεκταθεί γρήγορα, επομένως η άμεση αντίδραση είναι κρίσιμη. Εάν έχετε πέσει ήδη θύμα, συμβουλευτείτε έναν έμπειρο δικηγόρο. Για θέματα που αφορούν την απομίμηση στο Twitter, όπως η διαγραφή και η ταυτοποίηση του δράστη, μπορείτε να βρείτε λεπτομερείς οδηγίες στο παρακάτω άρθρο.