Ενδιάμεση Απόφαση της Υπόθεσης Mario Kart και Παραβίαση των Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Η χρήση των κοστουμιών δημοφιλών παιχνιδιών χαρακτήρων της Nintendo, όπως ο “Μάριο”, και η προβολή βίντεο που τρέχουν καρτ στους δημόσιους δρόμους για διαφημιστικούς σκοπούς, θεωρήθηκε πράξη άδικου ανταγωνισμού. Η εταιρεία Nintendo αντέδρασε καταθέτοντας αγωγή εναντίον της εταιρείας ενοικίασης καρτ στους δημόσιους δρόμους “Μαρικάρ” (πλέον MARIMobility Development), ζητώντας την απαγόρευση χρήσης και αποζημίωση ύψους 50 εκατομμυρίων γιεν. Η ενδιάμεση απόφαση του δικαστηρίου εκδόθηκε στις 30 Μαΐου 2019 από το Ανώτατο Δικαστήριο Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι τα σήματα και τα κοστούμια είναι παρόμοια και παραβιάζουν τα εμπορικά συμφέροντα, αναγνωρίζοντας την ευθύνη της εταιρείας MARIMobility για αποζημίωση. Επιπλέον, ο CEO της εταιρείας κρίθηκε υπεύθυνος για συνεργασία στην πληρωμή της αποζημίωσης λόγω κακόβουλης πρόθεσης ή σοβαρής αμέλειας.

Η απόφαση που εκδόθηκε εκείνη την ημέρα ήταν ενδιάμεση, και το ποσό της αποζημίωσης θα καθοριστεί μέσω περαιτέρω διαδικασίας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σκεφτούμε τι σημαίνει αυτή η ενδιάμεση απόφαση.

Ποια ήταν η απόφαση του πρωτόδικου δικαστηρίου;

Η εταιρεία MARI Mobility Development χρησιμοποίησε χωρίς άδεια το συντομογραφικό όνομα του δημοφιλούς παιχνιδιού της Nintendo, “Mario Kart”, δηλαδή “MariCar”, ως επωνυμία της εταιρείας και των υπηρεσιών της, και παρείχε σε ξένους τουρίστες και άλλους χρήστες των καρτ στολές δημοφιλών χαρακτήρων όπως ο Mario, ο Luigi και ο Yoshi, ενώ χρησιμοποίησε επίσης εικόνες των καρτ για εμπορικούς και διαφημιστικούς σκοπούς.

Απέναντι σε αυτό, η Nintendo κατήγγειλε την MARI Mobility Development για άδικο ανταγωνισμό και παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων. Το Πρωτοδικείο του Τόκιο, στην απόφασή του στις 27 Σεπτεμβρίου 2018 (Heisei 30), σχεδόν αποδέχθηκε τα επιχειρήματα της Nintendo και διέταξε την MARI Mobility Development να πληρώσει αποζημίωση ύψους 10 εκατομμυρίων γεν. Ωστόσο, το δικαστήριο έκρινε ότι η χρήση του όρου “MariCar” δεν αποτελεί πράξη άδικου ανταγωνισμού, λαμβάνοντας υπόψη τους ξένους τουρίστες που δεν κατανοούν τα ιαπωνικά.

Στη συνέχεια, και οι δύο πλευρές, η Nintendo και η MARI Mobility Development, άσκησαν έφεση και η υπόθεση εκδικάστηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο Πνευματικής Ιδιοκτησίας.

Τι είναι η Ενδιάμεση Απόφαση

Η προσοχή στρέφεται στο αν θα προχωρήσουμε σε τελική απόφαση ή σε διακανονισμό, αλλά τι ακριβώς είναι η “ενδιάμεση απόφαση”;

Όταν διεξάγεται δίκη σε δικαστήριο, η απόφαση που ολοκληρώνει τη διαδικασία ονομάζεται “τελική απόφαση” (Άρθρο 243 του Ιαπωνικού Νόμου Πολιτικής Διαδικασίας). Αυτό είναι το συνηθισμένο νόημα της “απόφασης”, αλλά η “ενδιάμεση απόφαση” αφορά την απόφαση που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της δίκης για θέματα που υπάρχει διαφωνία μεταξύ των μερών (Άρθρο 245 του Ιαπωνικού Νόμου Πολιτικής Διαδικασίας). Η ενδιάμεση απόφαση έχει σκοπό να οργανώσει τη διαδικασία και να προετοιμάσει για την τελική απόφαση.

Η έκδοση ενδιάμεσης απόφασης εξαρτάται από την κρίση του δικαστηρίου, αλλά δεν είναι συχνό φαινόμενο. Στις διαφορές πνευματικής ιδιοκτησίας, υπάρχουν περιπτώσεις όπου το Ανώτατο Δικαστήριο Πνευματικής Ιδιοκτησίας ανέτρεψε την απόφαση του πρωτοδικείου και αναγνώρισε παραβίαση του δικαιώματος ευρεσιτεχνίας, εκδίδοντας ενδιάμεση απόφαση.

Για παράδειγμα, στην υπόθεση “Κομμένο Μοτσί” (Ενδιάμεση Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου Πνευματικής Ιδιοκτησίας στις 7 Σεπτεμβρίου 2011), ο εφεσίβλητος (ενάγων πρώτου βαθμού), ο οποίος κατείχε το δικαίωμα ευρεσιτεχνίας για μια εφεύρεση με την ονομασία “μοτσί”, ισχυρίστηκε ότι η παραγωγή, πώληση και εξαγωγή του προϊόντος του καθ’ υπόθεση εναγομένου (κομμένο μοτσί) αποτελούσε παραβίαση του δικαιώματος ευρεσιτεχνίας και απαίτησε την απαγόρευση της παραγωγής, μεταβίβασης κ.λπ. του προϊόντος, καθώς και την καταστροφή του, και απαιτούσε αποζημίωση ύψους 1,485 δισεκατομμυρίων γιεν. Η αρχική απόφαση απέρριψε όλες τις αιτήσεις, αλλά η ενδιάμεση απόφαση αναγνώρισε ότι το προϊόν του καθ’ υπόθεση εναγομένου πληρούσε όλα τα στοιχεία της εφεύρεσης και ανήκε στο τεχνικό πεδίο της εφεύρεσης, και ότι η ευρεσιτεχνία δεν έπρεπε να κηρυχθεί άκυρη μέσω διαδικασίας ακύρωσης.

Στην πρόσφατη ενδιάμεση απόφαση, το Ανώτατο Δικαστήριο Πνευματικής Ιδιοκτησίας έδειξε μια πιο ευρεία αποδοχή των επιχειρημάτων της Nintendo από την απόφαση του πρωτοδικείου του Τόκιο. Δηλαδή, το Ανώτατο Δικαστήριο Πνευματικής Ιδιοκτησίας αναγνώρισε τα επιχειρήματα της Nintendo στα οποία είχε εκφράσει δυσαρέσκεια με την απόφαση του πρωτοδικείου, και έτσι έκανε μια κάπως διαφορετική κρίση. Πρόκειται για μια υπόθεση που έχει προσελκύσει μεγάλο κοινωνικό ενδιαφέρον, και φαίνεται ότι υπήρχε η πρόθεση να καταστεί σαφής η άποψη του δικαστηρίου πριν από τη συζήτηση για το ποσό της ζημιάς.

Επιπλέον, η υπόθεση αυτή είχε πολλά ζητήματα προς συζήτηση και η αντιπαράθεση μεταξύ των μερών για τα διάφορα ζητήματα ήταν έντονη, γεγονός που κατέστησε την ενδιάμεση απόφαση ιδιαίτερα σημαντική για την οργάνωση της διαδικασίας.

Τα ζητήματα της ενδιάμεσης απόφασης

Στην παρούσα ενδιάμεση απόφαση, τα ζητήματα έχουν οργανωθεί σε 15 κύρια σημεία. Από αυτά, η Nintendo είχε εκφράσει δυσαρέσκεια για την απόφαση πρώτου βαθμού κυρίως στα ακόλουθα τρία ζητήματα.

Εύρος της Αίτησης για Διακοπή Χρήσης και Ακύρωση Σημάτων (Μαρκών)

Στην απόφαση του περιφερειακού δικαστηρίου, η ένδειξη “Μαρικάρ” δεν θεωρήθηκε γνωστή ή διάσημη μεταξύ ατόμων που δεν κατανοούν τα ιαπωνικά, και για τις ιστοσελίδες και τα φυλλάδια που είναι γραμμένα μόνο σε ξένες γλώσσες, η χρήση σημάτων (μαρκών) όπως το “MariCar” δεν εγκρίθηκε για διακοπή ή ακύρωση.

Ωστόσο, στην πρόσφατη ενδιάμεση απόφαση, η ένδειξη “MARIO KART”, η αγγλική ονομασία του “Μάριο Καρτ”, αναγνωρίστηκε ως διάσημη τόσο εντός όσο και εκτός Ιαπωνίας, και η χρήση παρόμοιων σημάτων (μαρκών) όπως το “MariCar” από την εταιρεία MARI Μοβιλιτι Ανάπτυξης κρίθηκε ως πράξη αθέμιτου ανταγωνισμού, ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται σε ιστοσελίδες γραμμένες μόνο σε ξένες γλώσσες. Κατά συνέπεια, αναμένεται ότι αν το Ανώτατο Δικαστήριο Ιδιοκτησίας εκδώσει τελική απόφαση, θα εγκρίνει την αίτηση για διακοπή και ακύρωση αυτών των σημάτων (μαρκών) ακόμη και σε ιστοσελίδες γραμμένες μόνο σε ξένες γλώσσες.

Η διαφορά στην κρίση μεταξύ της απόφασης του περιφερειακού δικαστηρίου και της ενδιάμεσης απόφασης οφείλεται στη διαφορετική εφαρμογή των διατάξεων του Νόμου Πρόληψης Αθέμιτου Ανταγωνισμού.

Στην απόφαση του περιφερειακού δικαστηρίου, η ένδειξη “Μαρικάρ” θεωρήθηκε ότι σημαίνει τη δημοφιλή σειρά παιχνιδιών της Nintendo “Μάριο Καρτ” και ήταν γνωστή σε όλη την Ιαπωνία μεταξύ ατόμων που ενδιαφέρονται για παιχνίδια, με πιθανότητα σύγχυσης με επιχειρήσεις που σχετίζονται με τη Nintendo, παραβιάζοντας το άρθρο 2, παράγραφος 1, εδάφιο 1 του Νόμου Πρόληψης Αθέμιτου Ανταγωνισμού (πράξεις που προκαλούν σύγχυση), αλλά αυτό δεν εγκρίθηκε για ιστοσελίδες γραμμένες μόνο σε ξένες γλώσσες.

Αντίθετα, η ενδιάμεση απόφαση αναγνώρισε ότι η ένδειξη “Μάριο Καρτ” είναι διάσημη εντός της χώρας και η “MARIO KART” είναι διάσημη τόσο εντός όσο και εκτός Ιαπωνίας, παραβιάζοντας το άρθρο 2, παράγραφος 1, εδάφιο 2 του Νόμου (πράξεις παράνομης χρήσης διάσημων ενδείξεων). Η “διάσημη” ένδειξη σημαίνει ότι έχει υψηλότερη γνωστότητα από την “γνωστή”.

Άρθρο 2: Σε αυτόν τον νόμο, “αθέμιτος ανταγωνισμός” σημαίνει τα ακόλουθα:
Παράγραφος 1, εδάφιο 1: Η χρήση της ίδιας ή παρόμοιας ενδείξεως προϊόντων κλπ. που είναι ευρέως αναγνωρισμένη μεταξύ των καταναλωτών ως ενδείξεις τρίτων (σημαίνει το όνομα, την επωνυμία, το εμπορικό σήμα, το σήμα, το δοχείο του προϊόντος ή τη συσκευασία ή άλλες ενδείξεις που απεικονίζουν το προϊόν ή την επιχείρηση, κλπ. και προκαλούν σύγχυση με τα προϊόντα ή την επιχείρηση τρίτων
Παράγραφος 1, εδάφιο 2: Η χρήση ως ενδείξεις των δικών του προϊόντων κλπ. της ίδιας ή παρόμοιας διάσημης ενδείξεως προϊόντων κλπ. τρίτων, ή η προσφορά προϊόντων με τη χρήση αυτής της ενδείξεως

Τι σημαίνει ότι η παράβαση αφορά το εδάφιο 2 και όχι το εδάφιο 1 του άρθρου 2;

Όταν μια διάσημη ένδειξη χρησιμοποιείται χωρίς άδεια (παράνομη χρήση), ακόμη και αν δεν προκαλείται σύγχυση, ο παράνομος χρήστης μπορεί να “καβαλήσει” (free-ride) την ελκυστικότητα της διάσημης ένδειξης χωρίς να καταβάλει επιχειρηματική προσπάθεια, ενώ ταυτόχρονα αραιώνεται (διάλυση, dilution) η σύνδεση μεταξύ της διάσημης ένδειξης που έχει αποκτήσει υψηλή εμπιστοσύνη, φήμη και κύρος μέσω μακροχρόνιας επιχειρηματικής προσπάθειας και του αρχικού χρήστη.

Το άρθρο 2, παράγραφος 1, εδάφιο 2 του Νόμου Πρόληψης Αθέμιτου Ανταγωνισμού προστατεύει τις διάσημες ενδείξεις από τέτοιες πράξεις free-ride και dilution, χωρίς να απαιτείται η πιθανότητα σύγχυσης.

Η εταιρεία MARI Μοβιλιτι Ανάπτυξης ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει πιθανότητα σύγχυσης, καθώς έχει τοποθετήσει διακριτικά στα καρτ που αναφέρουν ότι “η Nintendo δεν εμπλέκεται”, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο Ιδιοκτησίας αποφάσισε ότι, καθώς το εδάφιο 2 του άρθρου 2 δεν απαιτεί την πιθανότητα σύγχυσης, η ύπαρξη τέτοιων διακριτικών δεν αντικρούει την παράβαση του Νόμου Πρόληψης Αθέμιτου Ανταγωνισμού από την εταιρεία.

https://monolith.law/corporate/intellectual-property-infringement-risk[ja]

Το Εύρος της Διακοπής Χρήσης και της Ακύρωσης Εγγραφής Ονομάτων Χώρου (Domain Names)

Στην απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου, αναφέρεται ότι η ένδειξη «マリカー» (Maricar) δεν είναι γνωστή μεταξύ ατόμων που δεν κατανοούν τα ιαπωνικά και ότι η χρήση ονομάτων χώρου που περιλαμβάνουν το «maricar» σε ιστότοπους γραμμένους μόνο σε ξένες γλώσσες δεν παραβιάζει τα εμπορικά συμφέροντα της Nintendo και, κατά συνέπεια, δεν επιτρέπεται η διακοπή της χρήσης τους.

Ωστόσο, στην πρόσφατη ενδιάμεση απόφαση, αναγνωρίστηκε ότι το «maricar» έχει ομοιότητα με την διάσημη ένδειξη «MARIO KART» τόσο εντός όσο και εκτός Ιαπωνίας.

Η εταιρεία που κατηγορήθηκε στο πρωτόδικο δικαστήριο, αναγνωρίστηκε ότι χρησιμοποίησε τα εν λόγω ονόματα χώρου με σκοπό το κέρδος από την αδικαιολόγητη ωφέλεια, προσομοιάζοντας την εμπορική ένδειξη του πρωτόδικου και την ένδειξη «MARIO KART», και κατά συνέπεια, αυτή η πράξη αποτελεί παράνομο ανταγωνιστικό συμπεριφορά σύμφωνα με το Άρθρο 2, Παράγραφος 1, Υποπαράγραφος 13 του Ιαπωνικού Νόμου για τον Αθέμιτο Ανταγωνισμό (2019), βλάπτοντας τα εμπορικά συμφέροντα του πρωτόδικου.
Απόφαση Ενδιάμεσης Κρίσης του Ανώτατου Δικαστηρίου Ιδιοκτησίας Πνευματικής Ιδιοκτησίας, 30 Μαΐου 2019

Κατά συνέπεια, αναγνωρίστηκε ότι η χρήση των ονομάτων χώρου που προσομοιάζουν το «MARIO KART» και το «マリカー» (Maricar) (maricar.jp, maricar.co.jp, fuji-maricar.jp, maricar.com) γίνεται με σκοπό την απόκτηση αδικαιολόγητου κέρδους. Έτσι, εάν το Ανώτατο Δικαστήριο Ιδιοκτησίας Πνευματικής Ιδιοκτησίας εκδώσει τελική απόφαση, είναι πιθανό να επιτρέψει τη διακοπή της χρήσης των ονομάτων χώρου σε ιστότοπους γραμμένους μόνο σε ξένες γλώσσες, καθώς και την αίτηση για ακύρωση της εγγραφής των σχετικών ονομάτων χώρου.

https://monolith.law/corporate/domain-law-registration-confuse[ja]

Αίτηση Αποζημίωσης Ζημιών κατά του Εκτελεστικού Διευθυντή της MARIモビリティ開発

Ο Ιαπωνικός Νόμος Εταιρειών ορίζει ότι, όταν ένας αξιωματούχος της εταιρείας εκτελεί τα καθήκοντά του με κακόβουλη πρόθεση ή σοβαρή αμέλεια, φέρει ευθύνη αποζημίωσης ζημιών προς τρίτους (άρθρο 429, παράγραφος 1). Η Nintendo, βασιζόμενη σε αυτή τη διάταξη, είχε επιδιώξει επίσης την ατομική ευθύνη αποζημίωσης ζημιών του εκτελεστικού διευθυντή της MARIモビリティ開発.

Σε αυτό το σημείο, η απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου απέρριψε την αίτηση αποζημίωσης ζημιών κατά του εκτελεστικού διευθυντή ατομικά, καθώς δεν έγινε δεκτό ότι ο εν λόγω διευθυντής είχε αντιληφθεί ότι ενέχεται σε παράνομο ανταγωνισμό ή παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.

Ωστόσο, στην πρόσφατη ενδιάμεση απόφαση, αναγνωρίστηκε ότι οι διευθυντές έχουν την υποχρέωση να εξασφαλίζουν ότι η εταιρεία δεν θα διαπράττει παράνομες πράξεις ανταγωνισμού και ότι ο εκτελεστικός διευθυντής της εν λόγω εταιρείας είχε παραβιάσει αυτή την υποχρέωση με κακόβουλη πρόθεση ή τουλάχιστον με σοβαρή αμέλεια, και κατά συνέπεια, εγκρίθηκε η αίτηση αποζημίωσης ζημιών κατά του εκτελεστικού διευθυντή ατομικά.

Είναι δύσκολο να εξαλειφθούν πλήρως τα στοιχεία του free-riding από τον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά όταν η πρακτική αυτή κρίνεται υπερβολικά κακόβουλη, όπως στην πρόσφατη ενδιάμεση απόφαση, υπάρχει η πιθανότητα οι διευθυντές ατομικά να κληθούν να αναλάβουν ευθύνη.

Μελλοντικές Προοπτικές

Στο μέλλον, η διαδικασία θα επικεντρωθεί στην εκδίκαση του τελικού ποσού αποζημίωσης ενόψει της τελικής απόφασης, λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της ενδιάμεσης απόφασης.

Ποσό Αποζημίωσης

Όσον αφορά το ποσό της αποζημίωσης, η Nintendo έχει αυξήσει το αιτούμενο ποσό από 10 εκατομμύρια σε 50 εκατομμύρια γιεν στο εφετείο. Τα αρχικά 10 εκατομμύρια γιεν που ζητούσε η Nintendo στην πρώτη δίκη ήταν μόνο μέρος της απαίτησης, και όχι το πλήρες ποσό της ζημίας που ισχυριζόταν η εταιρεία.

Στην πρώτη δίκη, η Nintendo ισχυρίστηκε ότι η ζημία ανέρχεται σε 74,9 εκατομμύρια γιεν και ζήτησε 10 εκατομμύρια γιεν, ενώ στο εφετείο, λαμβάνοντας υπόψη τη συνέχιση των επιχειρήσεων της MARI Mobility Development, ισχυρίστηκε ότι η ζημία ανέρχεται σε 116,6 εκατομμύρια γιεν και ζήτησε 50 εκατομμύρια γιεν.

Το Πρωτοδικείο του Τόκιο αναγνώρισε ότι η ζημία της Nintendo ανέρχεται σε 10.264.609 γιεν, ποσό ελαφρώς υψηλότερο από το αρχικά ζητούμενο στην πρώτη δίκη. Εάν δεν επιτευχθεί συμβιβασμός στο εφετείο και το Ανώτατο Δικαστήριο Πνευματικής Ιδιοκτησίας εκδώσει τελική απόφαση, θα είναι ενδιαφέρον να δούμε σε ποιο ποσό θα καταλήξει η αποζημίωση.

Επιπτώσεις της Ενδιάμεσης Απόφασης

Στην Ιαπωνία, όπου συχνά δίνονται συντομογραφίες σε προϊόντα και αυτές οι συντομογραφίες γίνονται γνωστές πέρα από τα ονόματα των προϊόντων, η απόκτηση εμπορικών σημάτων για συντομογραφίες όπως το “Μαρικάρ” αποτελεί δύσκολο ζήτημα από οικονομικής πλευράς για τη διαχείριση της εταιρικής μάρκας.

Ακόμη και όταν δεν έχει αποκτηθεί εμπορικό σήμα, ο Νόμος Πρόληψης του Αθέμιτου Ανταγωνισμού προστατεύει τις γνωστές ή διάσημες επωνυμίες. Η ενδιάμεση απόφαση που παρείχε προστασία σε ευρύτερο εύρος μέσω του Νόμου Πρόληψης του Αθέμιτου Ανταγωνισμού από την απόφαση του πρωτοδικείου, θεωρείται θετικό στοιχείο για τη διαχείριση της εταιρικής μάρκας στο μέλλον.

https://monolith.law/corporate/domain-trademark-company[ja]

Συνοπτικά

Η παρούσα απόφαση αποτελεί ένα σημαντικό δείγμα για τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν συντομογραφίες ονομάτων προϊόντων άλλων (άλλων εταιρειών) ή τα κοστούμια χαρακτήρων που εμφανίζονται σε προϊόντα, καθώς δίνει μια κρίση βασισμένη στον Ιάπωνα Νόμο Πρόληψης Αθέμιτου Ανταγωνισμού.

Από την άλλη πλευρά, η απόφαση αυτή δεν παρουσίασε ουσιαστική κρίση σχετικά με τις αξιώσεις που βασίζονται στο δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, λόγω της ανάγκης για διαταγή παύσης και της επιλογής συνδυασμού, με αποτέλεσμα να μην εξετάζεται εις βάθος το ζήτημα του κοσπλέι και των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.