Η Απόκτηση και Ακύρωση Ιδίων Μετοχών στο Εταιρικό Δίκαιο της Ιαπωνίας

Η έννοια των δικών μετοχών στον Ιαπωνικό Νόμο Εταιρειών (Νόμος του έτους 2005 (Heisei 17), Νόμος αριθ. 86) διαδραματίζει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην οικονομική στρατηγική των επιχειρήσεων και στην αύξηση της αξίας των μετόχων. Οι δικές μετοχές αναφέρονται στις μετοχές που μια ανώνυμη εταιρεία έχει εκδώσει και στη συνέχεια αποκτά και κατέχει η ίδια η εταιρεία. Στο παρελθόν, κάτω από τον παλαιό Εμπορικό Νόμο της Ιαπωνίας, η απόκτηση δικών μετοχών ήταν καταρχήν απαγορευμένη, καθώς υπήρχε ο φόβος ότι θα έθετε σε κίνδυνο την περιουσιακή βάση της εταιρείας. Αυτό αντανακλούσε την αρχή της ενίσχυσης και διατήρησης του κεφαλαίου, η οποία ήταν βαθιά ριζωμένη σε ένα συντηρητικό νομοθετικό σχεδιασμό που είχε στόχο να προστατεύσει την περιουσιακή βάση της εταιρείας από την εύκολη εκροή του κεφαλαίου που είχε καταβληθεί κατά την ίδρυσή της.

Ωστόσο, με την αναθεώρηση του Εμπορικού Νόμου το 2001 και την εισαγωγή του τρέχοντος Νόμου Εταιρειών, η απόκτηση και κατοχή δικών μετοχών έγινε καταρχήν ελευθερωμένη, μετατρέποντας την σε ένα σημαντικό εργαλείο που επιτρέπει την ευελιξία στην κεφαλαιακή πολιτική της σύγχρονης επιχειρηματικής διαχείρισης. Αυτή η νομοθετική αλλαγή δεν περιορίζεται σε μια απλή τεχνική τροποποίηση, αλλά υποδηλώνει την αυξανόμενη ανάγκη των Ιαπωνικών εταιρειών να ακολουθήσουν πιο ευέλικτες οικονομικές στρατηγικές στο πλαίσιο του παγκόσμιου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, καθώς και την αυξανόμενη έμφαση στην επίτευξη του σύγχρονου στόχου της μεγιστοποίησης της αξίας των μετόχων. Στις χώρες της Δύσης, η απόκτηση δικών μετοχών ήταν ήδη μια κοινή μέθοδος επιστροφής κεφαλαίων στους μετόχους και ευρέως χρησιμοποιούνταν για συγχωνεύσεις και εξαγορές (M&A) καθώς και για την παροχή κινήτρων στους εργαζομένους. Η νομοθετική αλλαγή στην Ιαπωνία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την εναρμόνιση με αυτές τις διεθνείς επιχειρηματικές πρακτικές και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Ιαπωνικών εταιρειών. Με άλλα λόγια, αυτή η νομοθετική αλλαγή μπορεί να θεωρηθεί ως μέρος μιας βαθύτερης τάσης που προωθεί την ωρίμανση της εταιρικής διακυβέρνησης (corporate governance) και της αγοράς κεφαλαίων στο σύνολο της Ιαπωνικής οικονομίας. Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε λεπτομερώς την απόκτηση και ακύρωση δικών μετοχών όπως ορίζεται από τον Ιαπωνικό Νόμο Εταιρειών, τους σκοπούς τους, καθώς και τις νομικές απαιτήσεις και διαδικασίες.

Οι σκοποί απόκτησης ιδίων μετοχών κάτω από το Ιαπωνικό Εταιρικό Δίκαιο

Η απόκτηση ιδίων μετοχών αποτελεί μια πρακτική που χρησιμοποιείται για διάφορους στρατηγικούς σκοπούς από τις σύγχρονες εταιρείες στην Ιαπωνία. Η διαδικασία αυτή δεν εφαρμόζεται για έναν μοναδικό σκοπό, αλλά συχνά αποφασίζεται μέσα από την συνδυαστική εφαρμογή πολλαπλών εταιρικών στρατηγικών.

Πρώτον, η απόκτηση ιδίων μετοχών χρησιμοποιείται ευρέως ως μέρος της επιστροφής κερδών στους μετόχους. Όταν μια εταιρεία αγοράζει πίσω τις μετοχές της από την αγορά, το συνολικό αριθμό των εκδοθέντων μετοχών μειώνεται, αυξάνοντας το κέρδος ανά μετοχή (EPS) και το ποσοστό απόδοσης του μετοχικού κεφαλαίου (ROE), πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της τιμής της μετοχής. Αυτό θεωρείται ως επιστροφή οικονομικών οφελών στους μετόχους, παρόμοια με την πληρωμή μερισμάτων. Στο πλαίσιο της Τόκιο Χρηματιστηριακής Αγοράς, η απόκτηση ιδίων μετοχών θεωρείται ενεργητικό μέσο για την βελτίωση της αξιολόγησης από την αγορά, όπως η βελτίωση του PBR (λόγος τιμής προς λογιστική αξία της μετοχής).

Δεύτερον, λειτουργεί επίσης ως μέτρο άμυνας ενάντια σε εχθρικές εξαγορές. Η κατοχή ιδίων μετοχών από την εταιρεία μειώνει τον αριθμό των μετοχών που κυκλοφορούν στην αγορά, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο εχθρικών εξαγορών. Αυξάνοντας το ποσοστό των ιδίων μετοχών, αυξάνεται το κεφάλαιο που απαιτείται από τον εξαγοραστή για την απόκτηση της πλειοψηφίας των μετοχών, αυξάνοντας έτσι το εμπόδιο για μια εξαγορά.

Τρίτον, χρησιμοποιείται για την διαδοχή της επιχείρησης ή την ρύθμιση της σύνθεσης των μετόχων. Στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η απόκτηση ιδίων μετοχών μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέτρο για την διαδοχή της επιχείρησης. Για παράδειγμα, μπορεί να αγοραστούν μετοχές από κληρονόμους που δεν είναι διάδοχοι και να καταστραφούν, αυξάνοντας έτσι το ποσοστό των μετοχών που κατέχει ο διάδοχος και συγκεντρώνοντας την διοικητική εξουσία. Επιπλέον, σε μη εισηγμένες εταιρείες, όταν οι μέτοχοι επιθυμούν να μετατρέψουν τις μετοχές τους σε μετρητά αλλά δεν υπάρχει αγορά, η εταιρεία μπορεί να αγοράσει τις μετοχές, ανταποκρινόμενη έτσι στις ανάγκες πώλησης των μετόχων. Αυτό επιτρέπει επίσης την πρόληψη της διάσπασης των μετοχών και την σταθεροποίηση της διοίκησης.

Τέταρτον, η απόκτηση ιδίων μετοχών μπορεί να εφαρμοστεί σε στρατηγικές επιβράβευσης των υπαλλήλων και σε στρατηγικές εξαγορών και συγχωνεύσεων (M&A). Οι αποκτηθείσες ιδίες μετοχές μπορούν να δοθούν ως επιλογές μετοχών ή ως μετοχική αμοιβή σε στελέχη και υπαλλήλους, αυξάνοντας την κινητοποίησή τους και συνδέοντας την με την αύξηση της αξίας της εταιρείας. Επιπλέον, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αντάλλαγμα σε εξαγορές και συγχωνεύσεις που περιλαμβάνουν ανταλλαγή μετοχών, επιτρέποντας την προώθηση της αναδιάρθρωσης της οργάνωσης διατηρώντας ταυτόχρονα τα κεφάλαια.

Έτσι, η απόκτηση ιδίων μετοχών συχνά αποφασίζεται μέσα από την συνδυαστική εφαρμογή πολλαπλών εταιρικών στρατηγικών, όπως η επιστροφή κερδών στους μετόχους, η άμυνα από εξαγορές, η διαδοχή της επιχείρησης, οι εξαγορές και συγχωνεύσεις, και η επιβράβευση των υπαλλήλων. Για παράδειγμα, η αγορά ιδίων μετοχών κατά τη διάρκεια περιόδων χαμηλής τιμής μετοχής μπορεί να στηρίξει την τιμή της μετοχής, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει το κέρδος ανά μετοχή και ενισχύει την επιστροφή κερδών στους μετόχους, και μειώνει τον κίνδυνο εξαγοράς μειώνοντας τον αριθμό των μετοχών που κυκλοφορούν στην αγορά. Αυτή η πολυδιάστατη φύση δείχνει ότι η απόκτηση ιδίων μετοχών δεν είναι απλώς ένα θέμα λογιστικής επεξεργασίας ή διαχείρισης κεφαλαίων, αλλά ένα σημαντικό στοιχείο της εταιρικής στρατηγικής, της πολιτικής κεφαλαίων, της διακυβέρνησης και των σχεδίων διαδοχής της επιχείρησης, τα οποία ενσωματώνονται βαθιά στην μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της εταιρείας. Ειδικά για τις εισηγμένες εταιρείες, υπό το πλαίσιο της Τόκιο Χρηματιστηριακής Αγοράς, η απόκτηση ιδίων μετοχών θεωρείται ενεργητικό μέσο για την βελτίωση της αξιολόγησης από την αγορά, όπως η βελτίωση του PBR. Για τις μη εισηγμένες εταιρείες, η στρατηγική αξία της απόκτησης ιδίων μετοχών εκδηλώνεται σε διαφορετικό πλαίσιο, συμβάλλοντας στην επίλυση πιο πρακτικών και επείγοντων ζητημάτων, όπως η μετατροπή των μετοχών σε μετρητά και η ομαλή διαδοχή της επιχείρησης. Αυτό υποδηλώνει ότι η απόκτηση ιδίων μετοχών είναι ένα εργαλείο με υψηλή ευελιξία, το οποίο μπορεί να προσαρμοστεί στις συνθήκες και τις φιλοδοξίες κάθε εταιρείας.

Νομικές Προϋποθέσεις και Διαδικασίες για την Απόκτηση Ιδίων Μετοχών Κάτω από το Ιαπωνικό Δίκαιο

Η απόκτηση ιδίων μετοχών επηρεάζει την περιουσία μιας εταιρείας και γι’ αυτό ρυθμίζεται από τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών με αυστηρές νομικές προϋποθέσεις και διαδικασίες.

Οι Αρχές Ρύθμισης Πηγών Χρηματοδότησης και το Διαθέσιμο Ποσό για Διανομή

Όταν μια Κοινωνία Ανωνύμων στην Ιαπωνία αποκτά δικές της μετοχές με αντάλλαγμα μετά από συμφωνία με τους μετόχους, το συνολικό αντίτιμο δεν πρέπει να υπερβαίνει το “διαθέσιμο ποσό για διανομή” την ημέρα που το συγκεκριμένο νομικό πράγμα αποκτά ισχύ, σύμφωνα με το άρθρο 461, παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου. Αυτή η “ρύθμιση πηγών χρηματοδότησης” είναι μια σημαντική διάταξη που αποτρέπει την αδικαιολόγητη εκροή περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας και προστατεύει τους πιστωτές από ζημίες. Η απόκτηση δικών μετοχών σημαίνει ότι η εταιρεία αγοράζει πίσω μετοχές από τους μετόχους, πράγμα που συνεπάγεται επιστροφή κεφαλαίων στους μετόχους, δηλαδή εκροή περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας. Αν δεν υπήρχαν περιορισμοί σε αυτή την εκροή κεφαλαίων, η εταιρεία θα μπορούσε να αποκτήσει υπερβολικά πολλές δικές της μετοχές, με αποτέλεσμα την εξασθένιση της οικονομικής βάσης της και τον κίνδυνο οι πιστωτές να μην μπορούν να εισπράξουν τις απαιτήσεις τους.

Η “ρύθμιση πηγών χρηματοδότησης” που ορίζεται στο άρθρο 461 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου είναι μια εξαιρετικά σημαντική νομική απαίτηση που έχει θεσπιστεί για την αποφυγή αυτού του κινδύνου. Εισάγει την έννοια του “διαθέσιμου ποσού για διανομή” και καθορίζει το όριο των κεφαλαίων που μπορεί να επιστρέψει η εταιρεία στους μετόχους, προστατεύοντας τα συμφέροντα των πιστωτών και εγγυώμενη την οικονομική υγεία της εταιρείας. Το διαθέσιμο ποσό για διανομή υπολογίζεται με βάση το ποσό των πλεονασμάτων και διακυμαίνεται ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της εταιρείας. Αυτό δείχνει ότι το πνεύμα της “αρχής διατήρησης του κεφαλαίου” που υπήρχε από την εποχή του παλαιού Εμπορικού Νόμου διατηρείται, αλλάζοντας μορφή, ακόμα και στη σύγχρονη εποχή όπου η απόκτηση δικών μετοχών έχει ελευθερωθεί. Οι επιχειρήσεις έχουν την υποχρέωση να υπολογίζουν αυστηρά αυτό το διαθέσιμο ποσό για διανομή κατά τον σχεδιασμό της απόκτησης δικών μετοχών και να τηρούν τις διατάξεις, καθώς η παράβαση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρούς νομικούς κινδύνους, όπως η ευθύνη των διευθυνόντων συμβούλων και η ακυρότητα της πράξης απόκτησης. Αυτή η ρύθμιση αποτελεί τη νομική και πρακτική βάση για τις επιχειρήσεις να βρίσκουν την ισορροπία μεταξύ της ανταμοιβής των μετόχων και της προστασίας των πιστωτών.

Απόκτηση Μετοχών με Συμφωνία των Μετόχων (Συμπεριλαμβανομένων των Συναλλαγών στην Αγορά)

Οι βασικές διαδικασίες για την απόκτηση δικών της μετοχών από μια εταιρεία με αντάλλαγμα περιγράφονται ως εξής.

Απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων (Άρθρο 156 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου)

Για να αποκτήσει μια εταιρεία δικές της μετοχές με αντάλλαγμα μετά από συμφωνία με τους μετόχους, πρέπει προηγουμένως να καθορίσει τα ακόλουθα στοιχεία με μια κανονική απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων (Άρθρο 156, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου).

• Τον αριθμό των μετοχών που θα αποκτηθούν (σε περίπτωση εταιρειών που εκδίδουν μετοχές διαφόρων κατηγοριών, το είδος των μετοχών και τον αριθμό για κάθε κατηγορία)
• Το περιεχόμενο και το συνολικό ποσό του ανταλλάγματος σε χρήματα ή άλλα αντίστοιχα που θα δοθούν σε αντάλλαγμα για την απόκτηση των μετοχών
• Την περίοδο κατά την οποία μπορούν να αποκτηθούν οι μετοχές (δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έτος)

Αυτή η απόφαση θέτει το πλαίσιο για το “πόσες μετοχές, με ποιο αντάλλαγμα και για ποια διάρκεια” θα αγοράσει η εταιρεία και θεωρείται μέρος της επιστροφής κερδών στους μετόχους, παράλληλα με την καταβολή μερισμάτων.

Απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου (Άρθρο 157 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου)

Μέσα στα όρια που έχουν καθοριστεί από την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων, όταν πρόκειται να αποκτηθούν πραγματικά δικές της μετοχές, πρέπει κάθε φορά να καθορίζονται τα ακόλουθα στοιχεία με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου (Άρθρο 157, Παράγραφοι 1 και 2 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου).

• Τον αριθμό των μετοχών που θα αποκτηθούν
• Το περιεχόμενο και τον αριθμό ή το ποσό του ανταλλάγματος σε χρήματα ή άλλα αντίστοιχα που θα δοθούν για κάθε μετοχή, ή τη μέθοδο υπολογισμού αυτών
• Το συνολικό ποσό του ανταλλάγματος σε χρήματα ή άλλα αντίστοιχα που θα δοθούν για την απόκτηση των μετοχών
• Την προθεσμία υποβολής αιτήσεων για την παραχώρηση των μετοχών

Με αυτή την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου καθορίζονται οι συγκεκριμένοι όροι απόκτησης και πραγματοποιείται η αγορά.

Ειδοποίηση προς τους Μετόχους & Δημόσια Ανακοίνωση και Υποβολή Αιτήσεων για Παραχώρηση (Άρθρα 158 και 159 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου)

Αφού καθοριστούν τα στοιχεία σχετικά με την απόκτηση από το Διοικητικό Συμβούλιο, η εταιρεία ενημερώνει ή κάνει δημόσια ανακοίνωση προς τους μετόχους (Άρθρο 158 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου). Οι μέτοχοι που λαμβάνουν την ειδοποίηση υποβάλλουν αίτηση για παραχώρηση των μετοχών τους μέχρι την προθεσμία που έχει ορίσει η εταιρεία (Άρθρο 159, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου). Εάν ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων υπερβαίνει τον αριθμό των μετοχών που πρόκειται να αποκτηθούν, η αγορά γίνεται με βάση τον αναλογικό καταμερισμό.

Συναλλαγές στην Αγορά & Δημόσιες Προσφορές Αγοράς

Όταν μια εισηγμένη εταιρεία αποκτά δικές της μετοχές, υπάρχουν διάφοροι τρόποι, όπως η αγορά μέσω του Χρηματιστηρίου Τόκιο, η χρήση εκτός χρηματιστηρίου συστημάτων συναλλαγών όπως το ToSTNeT-2 και ToSTNeT-3, ή η διενέργεια δημόσιων προσφορών αγοράς μετοχών (TOB) από απροσδιόριστο αριθμό μετόχων. Οι δημόσιες προσφορές αγοράς έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά, επομένως απαιτούνται η αποκάλυψη πληροφοριών και η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών πώλησης σύμφωνα με τον Νόμο για τα Χρηματοοικονομικά Προϊόντα.

Απόκτηση Μετοχών από Συγκεκριμένους Μετόχους

Όταν μια εταιρεία αποκτά δικές της μετοχές μόνο από συγκεκριμένους μετόχους, απαιτούνται πιο αυστηρές διαδικασίες για τη διατήρηση της ισότητας μεταξύ των μετόχων.

Ειδικό Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων (Άρθρο 160 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου)

Για την απόκτηση μετοχών από συγκεκριμένους μετόχους, απαιτείται ένα ειδικό ψήφισμα της γενικής συνέλευσης των μετόχων που θα καθορίζει τα ακόλουθα στοιχεία (Άρθρο 160, Παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου):

• Τον αριθμό των μετοχών που θα αποκτηθούν
• Το περιεχόμενο και το συνολικό ποσό του χρήματος ή άλλων ανταλλαγμάτων που θα δοθούν σε αντάλλαγμα για τις μετοχές
• Την περίοδο κατά την οποία μπορούν να αποκτηθούν οι μετοχές (δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έτος)
• Την πρόθεση για απόκτηση μετοχών από συγκεκριμένους μετόχους και το όνομα ή την επωνυμία αυτών των μετόχων

Για αυτό το ειδικό ψήφισμα απαιτείται η παρουσία της πλειοψηφίας των μετόχων με δικαίωμα ψήφου και η έγκριση από τουλάχιστον τα δύο τρίτα των ψήφων των παρόντων μετόχων. Οι συγκεκριμένοι μέτοχοι δεν μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου σε αυτό το ψήφισμα (Άρθρο 160, Παράγραφος 4 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου).

Δικαίωμα Επιπλέον Αίτησης από τον Πωλητή

Στην περίπτωση απόκτησης μετοχών από συγκεκριμένους μετόχους, προκειμένου να προστατευθούν οι άλλοι μέτοχοι από τυχόν μειονεκτήματα, αναγνωρίζεται το “Δικαίωμα Επιπλέον Αίτησης από τον Πωλητή” (Άρθρο 160, Παράγραφοι 2 και 3 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου). Αυτό σημαίνει ότι, εάν η εταιρεία ενημερώσει ότι θα αποκτήσει μετοχές από συγκεκριμένους μετόχους, οι άλλοι μέτοχοι έχουν το δικαίωμα εντός μιας συγκεκριμένης περιόδου να ζητήσουν να προστεθούν ως πωλητές. Εάν υπάρξει τέτοια αίτηση, η εταιρεία πρέπει να τροποποιήσει την πρόταση λαμβάνοντας υπόψη την αίτηση.

Ωστόσο, υπό ορισμένες συνθήκες, όπως όταν η εταιρεία αποκτά μετοχές σε τιμή που δεν υπερβαίνει την τιμή αγοράς, οι διατάξεις για το Δικαίωμα Επιπλέον Αίτησης από τον Πωλητή δεν εφαρμόζονται (Άρθρο 161 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει η δυνατότητα πώλησης στην αγορά, και έτσι θεωρείται ότι το μειονέκτημα για τους άλλους μετόχους είναι μικρό.

Ο Ιαπωνικός Εταιρικός Νόμος επιβάλλει το “Ειδικό Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων” ως μια αυστηρότερη απαίτηση για την “Απόκτηση Μετοχών από Συγκεκριμένους Μετόχους” προκειμένου να προστατεύσει την αρχή της ισότητας των μετόχων, την οποία ο Ιαπωνικός Εταιρικός Νόμος θεωρεί σημαντική. Εάν ήταν εύκολο για μια εταιρεία να αποκτά μετοχές μόνο από συγκεκριμένους μετόχους, θα υπήρχε ο κίνδυνος να πραγματοποιούνται συναλλαγές που δεν είναι δίκαιες για τους άλλους μετόχους, όπως η αγορά μετοχών από αντίθετους μετόχους σε υψηλές τιμές για την ενίσχυση της εξουσίας της διοίκησης. Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανησυχίες, το Άρθρο 160 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου απαιτεί ένα ειδικό ψήφισμα για την απόκτηση μετοχών από συγκεκριμένους μετόχους και εισάγει το σύστημα του “Δικαίωματος Επιπλέον Αίτησης από τον Πωλητή”. Αυτό στοχεύει στην πρόληψη της προνομιακής μεταχείρισης συγκεκριμένων μετόχων και στην παροχή ίσων ευκαιριών πώλησης σε όλους τους μετόχους. Η διάταξη που απαγορεύει στους συγκεκριμένους μετόχους να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου (Άρθρο 160, Παράγραφος 4 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου) είναι επίσης μια σημαντική μέτρο για την εγγύηση της δικαιοσύνης. Αυτές οι αυστηρές διαδικασίες δεν είναι απλώς τυπικές απαιτήσεις, αλλά φέρουν βαθύτερη σημασία σχετικά με την προστασία των μετόχων που υποστηρίζει ο Ιαπωνικός Εταιρικός Νόμος και τη διασφάλιση της διαφάνειας και της δικαιοσύνης στην εταιρική διακυβέρνηση. Για τους ξένους επενδυτές, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κατανοήσουν πόσο μεγάλη σημασία δίνει ο Ιαπωνικός Εταιρικός Νόμος στην ισότητα μεταξύ των μετόχων σε συγκεκριμένες συναλλαγές.

Οι σκοποί της ακύρωσης ιδίων μετοχών στην Ιαπωνία

Η ακύρωση ιδίων μετοχών αναφέρεται στη διαδικασία με την οποία μια εταιρεία εξαφανίζει τις μετοχές που κατέχει, μειώνοντας έτσι τον συνολικό αριθμό των εκδοθεισών μετοχών. Η απόκτηση ιδίων μετοχών είναι προϋπόθεση για αυτή τη διαδικασία.

Η ακύρωση ιδίων μετοχών πραγματοποιείται για τους ακόλουθους σκοπούς:

Πρώτον, για την ορθολογικοποίηση του αριθμού των εκδοθεισών μετοχών και την επίδραση στην τιμή της μετοχής. Με την ακύρωση, ο αριθμός των εκδοθεισών μετοχών μειώνεται, κάτι που αυξάνει την αξία ανά μετοχή και συνεπώς, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της τιμής της μετοχής. Αυτό συμβαίνει επειδή μειώνεται η προσφορά των μετοχών που κυκλοφορούν στην αγορά, αυξάνοντας έτσι τη σπανιότητα των μετοχών. Υπάρχει επίσης ο σκοπός της αποτελεσματικότερης διαχείρισης των μετόχων μέσω της προσαρμογής του υπερβολικού αριθμού εκδοθεισών μετοχών σε ένα κατάλληλο επίπεδο.

Δεύτερον, για την αύξηση της αξίας των μετόχων και την προστασία από εχθρικές εξαγορές. Η ακύρωση ιδίων μετοχών αυξάνει το κέρδος ανά μετοχή (EPS) και ενισχύει την επιστροφή κερδών στους μετόχους. Επιπλέον, με τη μείωση του αριθμού των μετοχών που κυκλοφορούν στην αγορά, αυξάνεται το εμπόδιο για τους εχθρικούς εξαγοραστές να αποκτήσουν μετοχές, λειτουργώντας έτσι ως μέτρο άμυνας κατά των εξαγορών.

Τρίτον, για τη συγκέντρωση της διοικητικής εξουσίας κατά τη διαδικασία διαδοχής της επιχείρησης. Όπως και με την απόκτηση ιδίων μετοχών, η ακύρωση των μετοχών που έχουν αποκτηθεί από κληρονόμους που δεν είναι οι διάδοχοι, μπορεί να αυξήσει το ποσοστό των μετοχών που κατέχει ο διάδοχος, επιτρέποντας έτσι τη συγκέντρωση της διοικητικής εξουσίας.

Η απόκτηση και η ακύρωση ιδίων μετοχών είναι ανεξάρτητες διαδικασίες, αλλά στην πράξη συνδέονται στενά με την εταιρική στρατηγική. Μια εταιρεία μπορεί να κρατήσει τις αποκτηθείσες μετοχές ως “θησαυροφυλάκιο”, αλλά η απόφαση για την ακύρωσή τους εξαρτάται από τους συγκεκριμένους σκοπούς της εταιρείας. Οι μετοχές που κρατώνται ως θησαυροφυλάκιο μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκ νέου ως αντάλλαγμα σε μελλοντικές συγχωνεύσεις και εξαγορές (M&A) ή ως μετοχική αμοιβή για τους εργαζομένους. Αντίθετα, εάν επιλεγεί η ακύρωση, οι μετοχές εξαφανίζονται οριστικά από την αγορά και δεν θα κυκλοφορήσουν ποτέ ξανά. Αυτό μειώνει μόνιμα τον αριθμό των εκδοθεισών μετοχών, αυξάνοντας την αξία ανά μετοχή και ενισχύοντας την προστασία από εχθρικές εξαγορές. Η επιλογή μεταξύ “κατοχής” και “ακύρωσης” βασίζεται σε μια σειρά από διοικητικές αποφάσεις που σχετίζονται με τις βραχυπρόθεσμες ανάγκες ρευστότητας της εταιρείας, την πολιτική επιστροφής κερδών στους μετόχους, τη μακροπρόθεσμη πολιτική κεφαλαίων και τις στρατηγικές M&A ή τα σχέδια διαδοχής της επιχείρησης. Για παράδειγμα, εάν υπάρχει υψηλή πιθανότητα για μελλοντικές M&A, μπορεί να επιλεγεί η κατοχή των μετοχών ως θησαυροφυλάκιο, ενώ αν προτεραιότητα είναι η στήριξη της τιμής της μετοχής ή η σταθεροποίηση της διοικητικής εξουσίας, τότε μπορεί να επιλεγεί η ακύρωση. Αυτή η συνεργασία αποκαλύπτει το βάθος της στρατηγικής ευελιξίας που προσφέρει το σύστημα των ιδίων μετοχών στις εταιρείες.

Νομικές Απαιτήσεις και Διαδικασίες για την Ακύρωση Ιδίων Μετοχών στην Ιαπωνία

Η ακύρωση ιδίων μετοχών είναι μια διαδικασία που έχει απλοποιηθεί σε σύγκριση με την απόκτησή τους.

Ακύρωση μέσω απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου (Άρθρο 178 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου)

Μια εταιρεία με μετοχές μπορεί να ακυρώσει τις ιδίες μετοχές της. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να καθορίσει τον αριθμό των μετοχών που θα ακυρωθούν (σε περίπτωση εταιρειών που εκδίδουν μετοχές διαφορετικών κατηγοριών, το είδος των ιδίων μετοχών και τον αριθμό για κάθε κατηγορία) σύμφωνα με το άρθρο 178, παράγραφος 1 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου. Σε εταιρείες με Διοικητικό Συμβούλιο, η απόφαση για αυτή την ακύρωση πρέπει να ληφθεί μέσω απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου, σύμφωνα με το άρθρο 178, παράγραφος 2 του Ιαπωνικού Εταιρικού Νόμου.

Ενώ η “απόκτηση” ιδίων μετοχών απαιτεί την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων (και μερικές φορές ειδική απόφαση), η “ακύρωση” μπορεί να γίνει μόνο με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, κάτι που αντανακλά τη διαφορετική νομική αξιολόγηση των ιδίων μετοχών στο Ιαπωνικό Εταιρικό Νόμο. Η απόκτηση ιδίων μετοχών αποτελεί μια πράξη επιστροφής κεφαλαίων της εταιρείας στους μετόχους, η οποία μπορεί να επηρεάσει άμεσα τα συμφέροντα των πιστωτών ή άλλων μετόχων, όπως δείχνουν οι κανονισμοί για τις πηγές χρηματοδότησης. Για αυτό το λόγο, απαιτείται η πιο αυστηρή έγκριση της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων. Από την άλλη πλευρά, η ακύρωση ιδίων μετοχών αφορά την εξάλειψη μετοχών που η εταιρεία ήδη κατέχει, με αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού αριθμού των εκδοθεισών μετοχών, χωρίς όμως να μειώνεται το καθαρό κεφάλαιο της εταιρείας (υπάρχει λογιστική επεξεργασία, αλλά δεν είναι μείωση κεφαλαίου με την έννοια της χρήσης του κεφαλαίου ή των κεφαλαιακών αποθεματικών). Αντίθετα, συχνά αποτελεί οφέλος για τους υφιστάμενους μετόχους, καθώς μπορεί να αυξήσει την αξία ανά μετοχή, και γι’ αυτό ο Ιαπωνικός Εταιρικός Νόμος το αξιολογεί ως μια πράξη που δεν προκαλεί “σημαντική ζημιά” στους υφιστάμενους μετόχους και έχει απλοποιήσει τη διαδικασία, αφήνοντάς την στην απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου. Αυτή η απλοποίηση είναι το αποτέλεσμα της ευελιξίας που παρέχει ο νόμος, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν να εφαρμόζουν πιο δυναμικά την κεφαλαιακή πολιτική τους, και υποστηρίζει τη στρατηγική σημασία των ιδίων μετοχών στη σύγχρονη εταιρική διαχείριση.

Διαδικασίες Εγγραφής μετά την Ακύρωση

Όταν η ακύρωση ιδίων μετοχών οδηγεί σε μείωση του συνολικού αριθμού των εκδοθεισών μετοχών της εταιρείας, πρέπει να γίνει σχετική εγγραφή. Η εγγραφή αυτής της αλλαγής πρέπει να γίνει εντός δύο εβδομάδων από την ημερομηνία που αποκτά ισχύ. Για τις εταιρείες που εκδίδουν μετοχικά δικαιώματα, η ημερομηνία που αποκτά ισχύ είναι η ημέρα καταστροφής των μετοχών και διαγραφής των σχετικών εγγραφών και καταχωρήσεων από το μητρώο μετόχων.

Σημεία Προσοχής για Ξένους Επενδυτές στην Ιαπωνία

Όταν ξένοι επενδυτές εμπλέκονται σε συναλλαγές που σχετίζονται με την απόκτηση ή ακύρωση δικών τους μετοχών σύμφωνα με τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών, υπάρχουν σημεία προσοχής που είναι ιδιαίτερα για το Ιαπωνικό νομικό σύστημα.

Εφαρμογή του Ιαπωνικού Νόμου για το Εξωτερικό Συνάλλαγμα και το Εξωτερικό Εμπόριο (Νόμος Εξωτερικού Συναλλάγματος)

Όταν ξένοι επενδυτές πραγματοποιούν άμεσες επενδύσεις σε Ιαπωνικές εταιρείες, η επένδυση αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως “άμεση επένδυση εντός της χώρας” και να υπόκειται στους κανονισμούς του Ιαπωνικού Νόμου Εξωτερικού Συναλλάγματος. Ειδικότερα, επενδύσεις σε Ιαπωνικές εταιρείες που ασχολούνται με “καθορισμένους κλάδους” σχετικούς με την εθνική ασφάλεια, όπως η άμυνα, οι επικοινωνίες και η ενέργεια, ή η απόκτηση μετοχών που υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο ποσοστό (για παράδειγμα, πάνω από 10% των δικαιωμάτων ψήφου), απαιτούν “προηγούμενη ειδοποίηση” σε σχετικά υπουργεία όπως το Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας ή το Υπουργείο Οικονομικών, και απαιτείται έλεγχος (συνήθως 30 ημερών). Η εκτέλεση επενδύσεων χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση ή η υποβολή ψευδούς ειδοποίησης μπορεί να οδηγήσει σε ποινικές κυρώσεις, επομένως απαιτείται μέγιστη προσοχή. Υπάρχει επίσης ένα σύστημα που εξαιρεί την ανάγκη για προηγούμενη ειδοποίηση εφόσον τηρούνται ορισμένα κριτήρια, όπως η μη συμμετοχή στη διοίκηση, αλλά η τήρηση αυτών των κριτηρίων υπόκειται σε παρακολούθηση.

Φορολογικές Επιπτώσεις

Η απόκτηση δικών της μετοχών από μια εταιρεία έχει φορολογικές επιπτώσεις για τον πωλητή των μετοχών. Όταν μια εταιρεία αποκτά τις δικές της μετοχές και παρέχει αντάλλαγμα στους μετόχους, μέρος του ανταλλάγματος αυτού μπορεί να θεωρηθεί ως “υποθετική διανομή κερδών” και να φορολογηθεί. Αυτό συμβαίνει επειδή το παρεχόμενο αντάλλαγμα θεωρείται ότι αποτελείται από το μέρος της επιστροφής του κεφαλαίου και το μέρος της επιστροφής των κερδών. Ειδικά για τους μη κατοίκους, όπως ξένοι μέτοχοι ή ξένες εταιρείες, επιβάλλεται καταρχήν ένας φόρος παρακράτησης 20.42%. Ωστόσο, εάν υπάρχει συνθήκη φορολογίας μεταξύ της Ιαπωνίας και της χώρας διαμονής, ο φόρος παρακράτησης μπορεί να απαλλαγεί ή να μειωθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της συνθήκης. Επιπλέον, από την 1η Ιανουαρίου 2023, για τις αμερικανικές δημόσιες εταιρείες που πραγματοποιούν αγορές δικών τους μετοχών, εφαρμόζεται ένας ειδικός φόρος 1% (excise tax) σε ορισμένες αγορές δικών τους μετοχών, και αυτό μπορεί να εφαρμοστεί και σε Ιαπωνικές δημόσιες εταιρείες που κατέχουν θυγατρικές στις ΗΠΑ, επομένως συνιστάται η επιβεβαίωση με ειδικούς στα διεθνή φορολογικά θέματα.

Η Σημασία της Υποστήριξης από Ειδικούς στο Ιαπωνικό Δίκαιο

Ο Ιαπωνικός Νόμος των Εταιρειών καθορίζει λεπτομερείς και αυστηρές διαδικασίες για την απόκτηση και ακύρωση δικών τους μετοχών. Οι διαδικασίες αυτές είναι σαφώς καθορισμένες από τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών, αλλά όταν ξένοι επενδυτές εμπλέκονται σε αυτές τις συναλλαγές, εφαρμόζονται πολλαπλοί κανονισμοί που καλύπτουν πολλαπλούς νομικούς τομείς, όπως ο Ιαπωνικός Νόμος Εξωτερικού Συναλλάγματος και οι διεθνείς φορολογικές ρυθμίσεις. Για παράδειγμα, όταν ένας ξένος επενδυτής αποκτά μετοχές μιας Ιαπωνικής εταιρείας που ανήκει σε καθορισμένο κλάδο, πέρα από τις διαδικασίες του Ιαπωνικού Νόμου των Εταιρειών, προκύπτει και η υποχρέωση προηγούμενης ειδοποίησης βάσει του Νόμου Εξωτερικού Συναλλάγματος, και η περίοδος ελέγχου μπορεί να επηρεάσει το χρονοδιάγραμμα της συναλλαγής. Επιπλέον, εάν το αντάλλαγμα από την πώληση των μετοχών θεωρηθεί ως “υποθετική διανομή κερδών”, η φορολογική επεξεργασία του μπορεί να γίνει πολύπλοκη ανάλογα με τη χώρα διαμονής του πωλητή και την ύπαρξη ή μη συνθήκης φορολογίας.

Αυτού του είδους οι πολυεπίπεδοι νομικοί και φορολογικοί κίνδυνοι μπορούν να οδηγήσουν τους ξένους επενδυτές σε απρόβλεπτες νομικές ευθύνες, επιπλέον κόστη και ακόμα και στην ακύρωση της συναλλαγής. Για αυτό το λόγο, η εμπειρογνωμοσύνη στο Ιαπωνικό νομικό και φορολογικό σύστημα είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των κανονισμών του Νόμου Εξωτερικού Συναλλάγματος, των ειδικών αδειών ανά κλάδο και των πολύπλοκων φορολογικών διαδικασιών.

Συνοπτική Παρουσίαση

Η απόκτηση και ακύρωση δικών της μετοχών από μια εταιρεία κάτω από τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών (Japanese Companies Act) αποτελεί ένα απαραίτητο στοιχείο στην κεφαλαιακή πολιτική της επιχείρησης, υποστηρίζοντας ποικίλες διοικητικές στρατηγικές όπως η επιστροφή κεφαλαίων στους μετόχους, η άμυνα απέναντι σε εχθρικές εξαγορές, η διαδοχή της επιχείρησης και οι συγχωνεύσεις και εξαγορές (M&A). Η μετάβαση από την αρχική απαγόρευση κάτω από τον παλαιό Εμπορικό Κώδικα στην αρχή της ελευθερίας στον σύγχρονο Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών δείχνει την εξέλιξη του νομικού συστήματος, επιτρέποντας στις Ιαπωνικές εταιρείες να αναπτύσσουν πιο ευέλικτες και δυναμικές κεφαλαιακές στρατηγικές. Η απόκτηση δικών της μετοχών απαιτεί αυστηρούς κανόνες χρηματοδότησης, αποφάσεις της γενικής συνέλευσης των μετόχων και, στην περίπτωση απόκτησης από συγκεκριμένους μετόχους, ειδικές αποφάσεις και δικαιώματα πρόσθετης αξίωσης για την προστασία της αρχής ισότητας των μετόχων. Από την άλλη πλευρά, η ακύρωση δικών της μετοχών μπορεί να γίνει μόνο με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου και η διαδικασία είναι πιο απλοποιημένη.

Όταν ξένοι επενδυτές συμμετέχουν σε αυτές τις συναλλαγές, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να λάβουν υπόψη όχι μόνο τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών αλλά και τους κανονισμούς επενδύσεων του Ιαπωνικού Νόμου για το Εξωτερικό Συνάλλαγμα και το Εξωτερικό Εμπόριο (Foreign Exchange and Foreign Trade Act), καθώς και τις πολύπλοκες φορολογικές επιπτώσεις, καθώς οι κανονισμοί εφαρμόζονται σε πολλαπλά νομικά πεδία. Για να ξεπεράσουν ομαλά αυτά τα περίπλοκα νομικά και φορολογικά ζητήματα, είναι απαραίτητη η υποστήριξη από ειδικούς που γνωρίζουν καλά το Ιαπωνικό νομικό σύστημα, τις εμπορικές πρακτικές και τη διεθνή φορολογία.

Το νομικό γραφείο Monolith έχει εκτεταμένη εμπειρία στα νομικά ζητήματα που αφορούν τις μετοχές και έχει υποστηρίξει ποικιλία εγχώριων και διεθνών επιχειρήσεων και επενδυτών. Στο γραφείο μας υπάρχουν δικηγόροι που μιλούν άπταιστα Αγγλικά και έχουν ξένα δικηγορικά πτυχία, οι οποίοι μπορούν να παρέχουν υψηλής ποιότητας νομικές υπηρεσίες βασισμένες σε βαθιά ειδίκευση και πρακτική εμπειρία σχετικά με τον Ιαπωνικό Νόμο των Εταιρειών, τόσο στα Ιαπωνικά όσο και στα Αγγλικά.