Η Διαγραφή Άρθρων Σύλληψης και το Δικαίωμα στην 'Λήθη' και τα 'Συμφέροντα που Δεν Πρέπει να Εμποδίζουν την Αποκατάσταση

Πληροφορίες που δεν θέλετε να γίνουν γνωστές στο περιβάλλον σας μπορεί να εμφανιστούν κατά την αναζήτηση στο διαδίκτυο. Ειδικά, η προηγούμενη σύλληψη ή ποινικό σας μητρώο μπορεί να γίνει γνωστό στους γύρω σας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αντιξοότητες.

Το δικαίωμα στην “αποχή από τη μνήμη”, το οποίο έχει υιοθετηθεί στην ΕΕ, έχει γίνει συχνό θέμα συζήτησης σε ειδήσεις και εφημερίδες. Μήπως όμως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το δικαίωμα για να διαγράψετε άρθρα που σας είναι δυσμενή;

Εδώ θα αναλύσουμε τις διαφορές μεταξύ του δικαιώματος στην “αποχή από τη μνήμη” και του προηγούμενου δικαιώματος στην “ανεμπόδιστη αποκατάσταση”, καθώς και τις προοπτικές για το μέλλον.

Το Δικαίωμα στην Λήθη

Στο διαδίκτυο, όπου τεράστιες ποσότητες πληροφοριών συσσωρεύονται συνεχώς, ο ρόλος των μηχανών αναζήτησης γίνεται όλο και πιο σημαντικός, τόσο στην ανάρτηση όσο και στην προβολή περιεχομένου.

Απέναντι σε αυτό, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνώρισε το 2014 το δικαίωμα των πολιτών της ΕΕ στην λήθη (right to be forgotten) και απαίτησε από την Google να διαγράψει από τα αποτελέσματα αναζήτησης πληροφορίες και χρέη που είχαν δημοσιευτεί νόμιμα.

Το Δικαστήριο της ΕΕ διευκρίνισε ότι οι υποκείμενοι των δεδομένων μπορούν να ζητήσουν τη διαγραφή τους, εάν οι πληροφορίες είναι «ακατάλληλες, άσχετες ή υπερβολικές σε σχέση με τους σκοπούς επεξεργασίας» και ότι μπορούν να ζητήσουν από τις μηχανές αναζήτησης να διαγράψουν τους συνδέσμους σε ιστοσελίδες με δεδομένα που αρχικά ήταν νόμιμα αλλά πλέον δεν είναι απαραίτητα. Αυτό το δικαίωμα στην λήθη έχει προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον και στην Ιαπωνία.

Περισσότερες λεπτομέρειες για τις δικαστικές αποφάσεις που αφορούν τη διαγραφή αποτελεσμάτων αναζήτησης της Google μπορείτε να βρείτε στο παρακάτω άρθρο.

https://monolith.law/reputation/delete-google-search[ja]

Ένας άνδρας, ο οποίος είχε καταδικαστεί σε πρόστιμο 500.000 γιεν για παράβαση του Ιαπωνικού νόμου κατά της παιδικής πορνογραφίας και της παιδεραστίας, αφού πέρασαν πάνω από τρία χρόνια από το συμβάν, ζήτησε από την Google να διαγράψει τις πληροφορίες σχετικά με τη σύλληψή του, οι οποίες εμφανίζονταν στα αποτελέσματα αναζήτησης όταν κάποιος έψαχνε με το όνομα και την περιοχή του. Το αίτημά του έγινε δεκτό τον Ιούνιο του 2015.

Σχετικά με την αίτηση για ακύρωση αυτής της απόφασης, το Δικαστήριο της Σαϊτάμα εξέδωσε τον Δεκέμβριο του 2015 μια προσωρινή διαταγή επικύρωσης, διατάσσοντας εκ νέου την Google να προβεί στη διαγραφή.

Αυτή η απόφαση έλαβε μεγάλη προσοχή ως η πρώτη στην Ιαπωνία που αναφέρθηκε στο δικαίωμα στην λήθη.

Η απόφαση αυτή αναγνώρισε το δικαίωμα στην λήθη για τη διαγραφή από τα αποτελέσματα αναζήτησης μετά από περίπου τρία χρόνια από την εκτέλεση της ποινής για παιδική πορνογραφία και παιδεραστία.

Ακόμη και ένας εγκληματίας που έχει γίνει γνωστός στην κοινωνία μέσω της δημοσιότητας της σύλληψής του, διαθέτει το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής ως προσωπικότητα και έχει το συμφέρον να μην εμποδίζεται η αποκατάστασή του, επομένως, ανάλογα με τη φύση του εγκλήματος, μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, έχει το δικαίωμα να «ξεχαστεί» από την κοινωνία για το παρελθόν του εγκλήματος.

Δικαστήριο της Σαϊτάμα, απόφαση 22 Δεκεμβρίου 2015

Εάν θεωρήσουμε ότι η επανένταξη ενός ατόμου που έχει διαπράξει εγκλήματα στην κοινωνία μετά από καταδίκη ή έκτιση ποινής και η ήρεμη ζωή που ακολουθεί αποτελεί μέρος της διαδικασίας της αποκατάστασής του, τότε η εμφάνιση του ιστορικού των συλλήψεων για ένα άτομο που δεν έχει επαναλάβει εγκλήματα και έχει περάσει ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζει το συμφέρον του να μην εμποδίζεται η αποκατάστασή του.

Το «Δικαίωμα στην Ανεμπόδιστη Αποκατάσταση» ή το «Δικαίωμα να Ξεχαστεί»

Μέχρι σήμερα, σε άρθρα που αφορούν τέτοιου είδους εγκλήματα, έχει εξεταστεί αν η δημοσίευση πληροφοριών που σχετίζονται με προηγούμενες καταδίκες παραβιάζει το «Δικαίωμα στην Ανεμπόδιστη Αποκατάσταση», δηλαδή το δικαίωμα του ατόμου να μην εμποδίζεται η νέα, ήσυχη κοινωνική του ζωή. Αυτό συγκρίνεται με την ανάγκη δημοσίευσης των γεγονότων που σχετίζονται με προηγούμενες καταδίκες με χρήση του πραγματικού ονόματος σε ένα έργο λογοτεχνίας. Εάν το πρώτο θεωρηθεί υπέρτερο, τότε η δημοσίευση των πληροφοριών γίνεται παράνομη, όπως έχει καθοριστεί από το πλαίσιο σύγκρισης και εκτίμησης (Ανώτατο Δικαστήριο, απόφαση της 8ης Φεβρουαρίου 1994, στην υπόθεση του μη μυθοπλαστικού έργου “Ανατροπή”).

Ωστόσο, η πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της Σαϊτάμα προχώρησε ένα βήμα πέρα από το «Δικαίωμα στην Ανεμπόδιστη Αποκατάσταση» που είχε προηγουμένως καθοριστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο, εισάγοντας την έννοια του «Δικαίωμα να Ξεχαστεί», και αυτό προκάλεσε μεγάλη προσοχή.

Οι κριτήρια που καθόρισε το Δικαστήριο της Σαϊτάμα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

1. Οι άνθρωποι που έχουν αναφερθεί στα μέσα για σύλληψη έχουν «Δικαίωμα στην Ανεμπόδιστη Αποκατάσταση».
2. Μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, υπάρχει το «Δικαίωμα να Ξεχαστεί» από την κοινωνία σχετικά με παλαιότερα εγκλήματα.
3. Όταν οι πληροφορίες σύλληψης εμφανίζονται στο διαδίκτυο, πρέπει να ληφθεί υπόψη πόσο δύσκολο είναι να διαγραφούν αυτές οι πληροφορίες και να ζήσει κανείς μια ήσυχη ζωή, για να κριθεί αν πρέπει να διαγραφούν τα αποτελέσματα αναζήτησης.
4. Ο άνδρας έχει τον κίνδυνο το παρελθόν του να γίνει εύκολα προσβάσιμο, και οι συνέπειες είναι δυσανάλογα βαριές και δύσκολο να αναστραφούν.

Η Άρνηση του Δικαιώματος στην Λήθη;

Σε αυτό το πλαίσιο, το Εφετείο του Τόκιο, στη διαδικασία της αναστολής της εκτέλεσης, τον Ιούλιο του 2016 (Έτος Heisei 28),

αναγνώρισε ότι μπορεί να γίνει δεκτό το αίτημα να μην είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα αναζήτησης, βάσει του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα, αλλά

1. Το ιστορικό σύλληψης για παιδική εγκληματικότητα σχετίζεται με το δημόσιο συμφέρον

2. Ακόμη και με την πάροδο του χρόνου, η δημοσιότητα της πληροφορίας σύλληψης δεν έχει χαθεί

Απόφαση του Εφετείου του Τόκιο, 12 Ιουλίου 2016

Με βάση αυτά, κατέληξε ότι «η αγοραπωλησία ανηλίκων αποτελεί σοβαρό θέμα ενδιαφέροντος για τους γονείς και, παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει περίπου πέντε χρόνια από το περιστατικό, η δημοσιότητα δεν έχει χαθεί», και έτσι ακύρωσε την απόφαση του Δικαστηρίου της Σαϊτάμα που είχε αναγνωρίσει το «δικαίωμα στην λήθη» και είχε εγκρίνει τη διαγραφή, απορρίπτοντας το αίτημα του άνδρα.

Όσον αφορά το «δικαίωμα στην λήθη», το δικαστήριο κατέληξε ότι «δεν πρόκειται για δικαίωμα νομικά καθορισμένο και ότι το αίτημα διαγραφής βάσει αυτού του δικαιώματος δεν διαφέρει από το αίτημα διαγραφής που βασίζεται στο παραδοσιακό δικαίωμα στην ιδιωτικότητα».

Εκείνη την εποχή, η είδηση ότι «το Εφετείο του Τόκιο αρνήθηκε το δικαίωμα στην λήθη» έγινε θέμα συζήτησης στα μέσα ενημέρωσης.

Η Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου

Τον Ιανουάριο του 2017 (Έτος Heisei 29), το Ανώτατο Δικαστήριο αναγνώρισε ότι «το συμφέρον να μην δημοσιεύονται απρόσκοπτα προσωπικά δεδομένα που αφορούν το απόρρητο της ιδιωτικής ζωής πρέπει να θεωρηθεί ως κάτι που αξίζει νομική προστασία», και στη συνέχεια παρουσίασε την ακόλουθη κρίση.

Εάν η πράξη της παροχής πληροφοριών όπως οι διευθύνσεις URL ιστοσελίδων που περιέχουν άρθρα με προσωπικά δεδομένα στα αποτελέσματα αναζήτησης είναι παράνομη ή όχι, πρέπει να κρίνεται με βάση τη φύση και το περιεχόμενο των γεγονότων, το εύρος της μετάδοσης των προσωπικών δεδομένων μέσω της παροχής των πληροφοριών URL και τον βαθμό της συγκεκριμένης ζημιάς που υφίσταται το άτομο, την κοινωνική θέση και την επιρροή του ατόμου, τον σκοπό και τη σημασία των άρθρων, την κοινωνική κατάσταση κατά τη δημοσίευση των άρθρων και τις μεταβολές που ακολούθησαν, καθώς και την αναγκαιότητα της αναφοράς των γεγονότων στα άρθρα. Συγκρίνοντας και αξιολογώντας τις περιστάσεις αυτές με τους λόγους που δικαιολογούν την παροχή των πληροφοριών URL ως αποτελέσματα αναζήτησης, εάν είναι σαφές ότι το νομικό συμφέρον να μην δημοσιεύονται τα γεγονότα υπερισχύει, τότε είναι δίκαιο να ζητηθεί από τους φορείς αναζήτησης να αφαιρέσουν τις πληροφορίες URL από τα αποτελέσματα αναζήτησης.

Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, 31 Ιανουαρίου 2017

Το Ανώτατο Δικαστήριο παρουσίασε τα παραπάνω κριτήρια κρίσης και σε αυτή την περίπτωση δήλωσε ότι, δεδομένου ότι «η αγορά παιδιών για σεξουαλικούς σκοπούς θεωρείται σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση των παιδιών και αποτελεί αντικείμενο έντονης κοινωνικής κατακραυγής, και απαγορεύεται με ποινικές κυρώσεις, αυτό παραμένει ένα θέμα που αφορά το δημόσιο συμφέρον», και ότι «τα αποτελέσματα αναζήτησης είναι μέρος των αποτελεσμάτων αναζήτησης όταν χρησιμοποιούνται ως κριτήρια το όνομα του ατόμου και η περιοχή κατοικίας του, έτσι το εύρος της μετάδοσης των γεγονότων είναι σε κάποιο βαθμό περιορισμένο», δεν μπορεί να θεωρηθεί σαφές ότι το νομικό συμφέρον να μην δημοσιεύονται τα γεγονότα υπερισχύει, και έτσι δεν ενέκρινε την αφαίρεση των αποτελεσμάτων αναζήτησης.

Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου λαμβάνει υπόψη διάφορες περιστάσεις και τελικά καταλήγει σε ένα συμπέρασμα με βάση τη συγκριτική αξιολόγηση, δηλαδή «ποιοι λόγοι υπερισχύουν, οι λόγοι για την αφαίρεση (το νομικό συμφέρον να μην δημοσιεύονται τα γεγονότα) ή οι λόγοι κατά της αφαίρεσης (οι λόγοι για την παροχή των πληροφοριών URL ως αποτελέσματα αναζήτησης)».

Οι λόγοι που αποτελούν βάση για το νομικό συμφέρον να μην δημοσιεύονται τα γεγονότα

• Το εύρος της μετάδοσης των προσωπικών δεδομένων μέσω της παροχής των πληροφοριών URL
• Ο βαθμός της συγκεκριμένης ζημιάς που υφίσταται το άτομο

Περιστάσεις που μπορεί να είναι διαφορετικές ανά περίπτωση

• Η φύση και το περιεχόμενο των γεγονότων
• Η κοινωνική θέση και η επιρροή του ατόμου
• Η κοινωνική κατάσταση κατά τη δημοσίευση των άρθρων και οι μεταβολές που ακολούθησαν

Οι λόγοι που δικαιολογούν την παροχή των πληροφοριών URL ως αποτελέσματα αναζήτησης

• Ο σκοπός και η σημασία των άρθρων
• Η αναγκαιότητα της αναφοράς των γεγονότων στα άρθρα

Συγκριτική Εκτίμηση και το “Δικαίωμα στην Λήθη”

Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου καθόρισε ότι, σε περιπτώσεις όπου “είναι σαφές ότι το νομικό συμφέρον να μην δημοσιευτεί ένα γεγονός υπερισχύει”, μπορεί να ζητηθεί η “διαγραφή της σχετικής πληροφορίας URL κλπ. από τα αποτελέσματα αναζήτησης”, ορίζοντας έτσι τα κριτήρια συγκριτικής εκτίμησης με μια αυστηρή διατύπωση “σαφώς”, αλλά παράλληλα καθορίζοντας σαφώς τις προϋποθέσεις για διαγραφή ενός άρθρου.

Επιπλέον, η διαγραφή από τα αποτελέσματα αναζήτησης θεωρείται ως μέρος του γενικότερου δικαιώματος στην ιδιωτικότητα, και δεν αναφέρεται καθόλου στο “Δικαίωμα στην Λήθη”.

Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι αυτό αποτελεί απόρριψη του “Δικαιώματος στην Λήθη”. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της απόφασης του Εφετείου του Τόκιο, υπήρξαν αναφορές ότι το “Δικαίωμα στην Λήθη” απορρίφθηκε, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η απόφαση βασίστηκε απλώς στην εφαρμογή των υφιστάμενων κριτηρίων συγκριτικής εκτίμησης, και γι’ αυτό δεν υπήρξε ανάγκη να αναφερθεί ειδικά στο “Δικαίωμα στην Λήθη”.

Διαγραφή Άρθρων Εγκληματικής Αναφοράς

Η διαγραφή άρθρων εγκληματικής αναφοράς αποτελεί μια δύσκολη πρόκληση. Αντίθετα με τις περιπτώσεις όπου εξετάζεται η συκοφαντική δυσφήμιση ή η δυσφήμηση, τα άρθρα εγκληματικής αναφοράς βασίζονται στην αλήθεια. Επειδή το ίδιο το άρθρο είναι αληθινό, η αίτηση για διαγραφή του αναγκαστικά θέτει ζητήματα ισορροπίας με την ελευθερία του τύπου.

Σε περιπτώσεις όπου διεκδικήθηκε αν η απαγόρευση εκτύπωσης και διανομής ενός έντυπου μέσω προσωρινής διαταγής του δικαστηρίου (προληπτική απαγόρευση) ήταν παράνομη, το Ανώτατο Δικαστήριο έχει αποφανθεί:

Ένα άτομο που έχει παράνομα πληγεί στην τιμή του, δηλαδή στην αντικειμενική κοινωνική αξιολόγηση του χαρακτήρα, της αρετής, της φήμης, της εμπιστοσύνης και άλλων προσωπικών αξιών, μπορεί (συντομευμένο) να ζητήσει από τον παραβάτη να σταματήσει την τρέχουσα παράνομη πράξη ή να προλάβει μελλοντικές παραβιάσεις, βασιζόμενος στο δικαίωμα της τιμής ως προσωπικό δικαίωμα.

Ανώτατο Δικαστήριο, 11 Ιουνίου 1986 (Σόουα 61)

Σύμφωνα με αυτή την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, για να είναι δυνατή η απαγόρευση, πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις ότι «το περιεχόμενο της έκφρασης δεν είναι αληθινό και δεν είναι καθαρά για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος, και ότι υπάρχει φόβος ότι το θύμα θα υποστεί σοβαρή και σημαντικά δύσκολη σε ανάκαμψη ζημιά».

Έτσι, σε περιπτώσεις όπως αυτή του Δικαστηρίου της Σαϊτάμα, όπου αφορούν άρθρα σχετικά με συλλήψεις, το άρθρο είναι αληθινό και δεν πληροί την προϋπόθεση ότι «το περιεχόμενο της έκφρασης δεν είναι αληθινό», ενώ στην περίπτωση των μέσων ενημέρωσης όπως οι εφημερίδες, αναγνωρίζεται και ο σκοπός του δημοσίου συμφέροντος. Γι’ αυτό, το Δικαστήριο της Σαϊτάμα ίσως να έκρινε ότι χρειάζεται να εφαρμοστεί μια διαφορετική νομική δομή και να εισάγει το «δικαίωμα στη λήθη».

Φυσικά, το γεγονός ότι ένα άρθρο είναι αληθινό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να διαγραφεί. Υπάρχουν περιπτώσεις διαρροής προσωπικών δεδομένων ή εκδικητικού πορνό. Η διαγραφή άρθρων για παρελθοντικά εγκλήματα θεωρείται ότι εμπίπτει στο πλαίσιο του γενικού δικαιώματος στην ιδιωτικότητα.

https://monolith.law/reputation/delete-arrest-history[ja]

Συνοπτικά

Αν και η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου δεν αναφέρει τη φράση “δικαίωμα στη λήθη”, η έννοια του “δικαιώματος στη λήθη” εμφανίστηκε επειδή το Ίντερνετ έχει γίνει ευρέως διαδεδομένο, και στην ακόμα ρευστή γενική κατάσταση που αφορά αυτό το θέμα, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η απόφαση δεν έχει ληφθεί ακόμη και αναβάλλεται για μελλοντική κρίση.

Στο μέλλον, αναμένεται ότι οι αποφάσεις σχετικά με τα αιτήματα διαγραφής από τα αποτελέσματα αναζήτησης θα συσσωρεύονται σύμφωνα με την αναλογική κρίση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Ειδικότερα, το στοιχείο του “χρόνου που πέρασε” και πόσος χρόνος πρέπει να περάσει πριν οι πληροφορίες προσωπικής ιδιωτικότητας μην θεωρούνται πλέον ως “θέματα δημόσιου συμφέροντος”, ενδέχεται να αποκτήσει αυξημένη σημασία στις μελλοντικές νομικές αποφάσεις.