【Εφαρμογή από Μάιος του Έτους Reiwa 7 (2025)】Εξήγηση του νέου συστήματος του νόμου για την αντιμετώπιση πλατφορμών διακίνησης πληροφοριών (Τροποποιημένος νόμος για τον περιορισμό της ευθύνης των παρόχων)

Η παραβίαση δικαιωμάτων στο διαδίκτυο, όπως η φήμης ή η συκοφαντία, έχει γίνει ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Αντιμετωπίζοντας αυτή την κατάσταση, από τον Μάιο του έτους Reiwa 7 (2025) ο “Νόμος για τον Περιορισμό της Ευθύνης των Παρόχων” θα αλλάξει το όνομά του σε “Νόμος για την Αντιμετώπιση των Πλατφορμών Διανομής Πληροφοριών” και θα τροποποιηθεί για να παρέχει αποτελεσματική δικαστική προστασία στα θύματα.

Στον τροποποιημένο νόμο, οι μεγάλες πλατφόρμες που έχουν οριστεί ως υπόχρεοι φορείς θα πρέπει να καθορίσουν κριτήρια διαγραφής αναρτήσεων και να δημοσιεύουν το σύστημα ανταπόκρισής τους, ενώ θα επιβάλλονται και ποινικές κυρώσεις.

Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε τα κριτήρια που καθορίζουν τους “μεγάλους πλατφορμοπαρόχους” και τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις τους, εξηγώντας τα κύρια σημεία του τροποποιημένου νόμου.

Τι είναι ο “Νόμος για την Αντιμετώπιση Πλατφορμών Διακίνησης Πληροφοριών” στην Ιαπωνία;

Ο “Νόμος για την Αντιμετώπιση Πλατφορμών Διακίνησης Πληροφοριών (Νόμος περί Μέτρων για την Παραβίαση Δικαιωμάτων μέσω Ειδικών Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών)” αποτελεί τη δεύτερη μεγάλη αναθεώρηση από την έκδοση του “Νόμου για τον Περιορισμό της Ευθύνης των Παρόχων (Νόμος περί Περιορισμού της Ευθύνης για Αποζημίωση των Παρόχων Ειδικών Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών και της Αποκάλυψης Πληροφοριών των Αποστολέων)” το έτος Heisei 13 (2001). Μετά την κοινωνικοποίηση του προβλήματος των παραβιάσεων δικαιωμάτων στο διαδίκτυο, έγινε εισαγωγή νέου συστήματος για τους “μεγάλους παρόχους πλατφορμών” προκειμένου να επιτευχθεί αποτελεσματική αποκατάσταση των θυμάτων, και έτσι ο νόμος μετονομάστηκε.

Το έτος Reiwa 3 (2021), πολλά θύματα άρχισαν να κάνουν “αιτήσεις αποκάλυψης πληροφοριών αποστολέων”, κάτι που έφερε στο προσκήνιο το βάρος των δικαστικών διαδικασιών. Για την ταχεία διάσωση των θυμάτων, δημιουργήθηκε μια εξωδικαστική διαδικασία που επέτρεπε την αποκάλυψη πληροφοριών αποστολέων μέσω ενός μόνο βήματος, και ο νόμος αναθεωρήθηκε. Ωστόσο, είχαν επισημανθεί ζητήματα όπως η “απαίτηση για προφανή παραβίαση δικαιωμάτων” και οι όροι χρήσης ξένων εταιρειών που δεν λάμβαναν υπόψη την ιαπωνική νομοθεσία ή την πραγματική κατάσταση των θυμάτων, δείχνοντας ότι το σύστημα δεν λειτουργούσε πάντα αποτελεσματικά.

Στην αναθεώρηση του Reiwa 6 (2024), ο νόμος σχεδιάστηκε έτσι ώστε να ζητείται από τους παρόχους να διασφαλίσουν την κατάλληλη λειτουργία του συστήματος με πρωτοβουλία τους. Στους “μεγάλους παρόχους πλατφορμών” που έχουν οριστεί, επιβλήθηκαν υποχρεώσεις όπως η κατάρτιση κριτηρίων διαγραφής και η δημοσίευση της κατάστασης ανταπόκρισης, καθώς και προβλέπονται ποινικές κυρώσεις.

Οι βασικές αλλαγές είναι οι εξής:

1. Αλλαγή του ονόματος του νόμου
2. Ορισμός και δήλωση των “μεγάλων παρόχων πλατφορμών” (άρθρα 20, 21)
3. Υποχρέωση για ταχεία ανταπόκριση σε πληροφορίες που παραβιάζουν δικαιώματα (άρθρα 22-25)
4. Υποχρέωση διαφάνειας στη λειτουργία (άρθρα 21-29)
5. Εισαγωγή νέων συστάσεων και ποινικών κυρώσεων (άρθρα 35-38)

Οι πληροφορίες που αφορούν τα μέτρα πρόληψης αποστολής (διαγραφή) περιλαμβάνουν πληροφορίες που παραβιάζουν δικαιώματα και πληροφορίες που παραβιάζουν τη νομοθεσία, αλλά λαμβάνοντας υπόψη ότι η εμπλοκή της διοίκησης δεν είναι κατάλληλη (ισοδυναμεί με λογοκρισία, ζήτημα ουδετερότητας), η ουσιαστική νομική κρίση προϋποθέτει ότι θα γίνεται από τους “μεγάλους παρόχους πλατφορμών” με πρωτοβουλία τους.

Η αναθεώρηση του “Νόμου για τον Περιορισμό της Ευθύνης των Παρόχων” παρουσιάζεται ως εξής:

Πηγή: Υπουργείο Εσωτερικών και Επικοινωνιών της Ιαπωνίας | Σκέψεις σχετικά με τον Νόμο για την Αντιμετώπιση Πλατφορμών Διακίνησης Πληροφοριών και τις Σχετικές Οδηγίες[ja]

Απαιτήσεις για Μεγάλους Παρόχους Πλατφορμών στην Ιαπωνία

Οι απαιτήσεις για να καταταγεί κάποιος ως «Μεγάλος Πάροχος Πλατφορμών» σύμφωνα με τον Νόμο για την Αντιμετώπιση Πλατφορμών Διακίνησης Πληροφοριών στην Ιαπωνία είναι οι εξής τρεις:

• Πάνω από 10 εκατομμύρια μηνιαίοι αποστολείς μηνυμάτων (εγχώριοι) και πάνω από 2 εκατομμύρια μηνιαίες παρατάσεις (εγχώριες).
• Τεχνική δυνατότητα λήψης μέτρων για την πρόληψη της μετάδοσης παραβατικών πληροφοριών (διαγραφή).
• Να πρόκειται για υπηρεσίες που δεν είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν παραβίαση δικαιωμάτων, δηλαδή όχι υπηρεσίες που έχουν ως κύριο σκοπό την αλληλεπίδραση μεταξύ απροσδιόριστων χρηστών ή που παρέχονται συμπληρωματικά σε κοινωνικά δίκτυα που δεν έχουν ως κύριο σκοπό την αλληλεπίδραση μεταξύ απροσδιόριστων χρηστών.

Οι «Μεγάλοι Πάροχοι Πλατφορμών», συμπεριλαμβανομένων των ξένων εταιρειών, έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν αναφορά στον Υπουργό Εσωτερικών Υποθέσεων (άρθρο 21).

Υποχρέωση Επιτάχυνσης της Ανταπόκρισης σε Πληροφορίες Παραβίασης Δικαιωμάτων

Στο νέο σύστημα, οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται στους “μεγάλους πάροχους πλατφορμών” διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: την επιτάχυνση της ανταπόκρισης σε πληροφορίες παραβίασης δικαιωμάτων και τα μέτρα που αφορούν τη διαφάνεια της λειτουργίας τους.

Παρακάτω, αναλύουμε τα σημεία που έχουν καταστεί υποχρεωτικά.

Δημοσίευση του Τρόπου Υποβολής Αιτήσεων Διαγραφής από Παραβιασμένους

Επιβλήθηκε η υποχρέωση δημιουργίας και δημοσίευσης ενός σημείου επικοινωνίας για την υποβολή αιτήσεων διαγραφής από τους παραβιασμένους. Τα σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι τα εξής (άρθρο 22):

• Η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων διαγραφής online (και στα Ιαπωνικά)
• Η διαδικασία να μην επιβαρύνει υπερβολικά τον αιτούντα
• Η αναγραφή της ημερομηνίας και ώρας υποβολής της αίτησης στον αιτούντα

“Να μην επιβαρύνει υπερβολικά τον αιτούντα” σημαίνει, για παράδειγμα, ότι η φόρμα αίτησης διαγραφής πρέπει να είναι εύκολα εντοπίσιμη, ότι άτομα που δεν μπορούν να αποκτήσουν λογαριασμό λόγω ηλικιακών περιορισμών πρέπει επίσης να μπορούν να υποβάλουν αίτηση διαγραφής, και ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η μη παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιωτικότητας και άλλων.

Επιλογή και Αναγγελία “Ειδικού Ερευνητή Πληροφοριών Παραβίασης”

Οι “μεγάλοι πάροχοι πλατφορμών” πρέπει, όταν λάβουν αίτηση διαγραφής πληροφοριών παραβίασης από παραβιασμένους, να διεξάγουν άμεσα την απαραίτητη έρευνα σχετικά με τις πληροφορίες παραβίασης (άρθρο 23).

Για την ορθή διεξαγωγή των ερευνών που αφορούν νομικά ζητήματα, πρέπει να επιλέγεται ένας “Ειδικός Ερευνητής Πληροφοριών Παραβίασης” με επαρκή γνώση και εμπειρία στην αντιμετώπιση παραβιάσεων δικαιωμάτων που προκύπτουν μέσω του Ίντερνετ.

Συγκεκριμένα, ως “Ειδικός Ερευνητής Πληροφοριών Παραβίασης” θεωρείται κατάλληλος ένας νομικός ειδικός, όπως ένας δικηγόρος, με επαρκή γνώση και εμπειρία στα Ιαπωνικά πολιτιστικά και κοινωνικά ζητήματα (περιορισμένο σε φυσικά πρόσωπα).

Ο αριθμός των “Ειδικών Ερευνητών Πληροφοριών Παραβίασης” πρέπει να είναι τουλάχιστον ένας για κάθε 10 εκατομμύρια μέσους όρους μηνιαίων χρηστών ή ένας για κάθε 2 εκατομμύρια μέσους όρους μηνιαίων επισκέψεων. Σε περίπτωση που επιλέγεται ή αλλάζεται ένας “Ειδικός Ερευνητής Πληροφοριών Παραβίασης”, πρέπει να γίνεται αναγγελία στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Ειδοποίηση προς τον Αιτούντα της Διαγραφής

Οι “μεγάλοι πάροχοι πλατφορμών” πρέπει, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, να αποφασίσουν εάν θα λάβουν μέτρα για την πρόληψη της μετάδοσης πληροφοριών παραβίασης και να ειδοποιήσουν τον αιτούντα εντός 14 ημερών από την ημέρα υποβολής της αίτησης για τα εξής:

• Όταν οι πληροφορίες παραβίασης διαγράφονται, το γεγονός αυτό
• Όταν οι πληροφορίες παραβίασης δεν διαγράφονται, το γεγονός αυτό και οι λόγοι

Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η ειδοποίηση εντός της προθεσμίας για τους παρακάτω δικαιολογημένους λόγους, πρέπει να γίνεται ειδοποίηση χωρίς καθυστέρηση:

• Όταν απαιτείται η άκροαση της γνώμης του δημιουργού των πληροφοριών παραβίασης για την έρευνα
• Όταν η έρευνα ανατίθεται σε ειδικό ερευνητή
• Όταν υπάρχουν άλλοι αναπόφευκτοι λόγοι

Υποχρέωση Διαφάνειας στη Διαχείριση

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, παραδοσιακά υπήρχε το ζήτημα της «απαίτησης προφανούς παραβίασης δικαιωμάτων», καθώς και η ανησυχία ότι οι όροι χρήσης ξένων εταιρειών δεν λάμβαναν υπόψη την ιαπωνική νομοθεσία ή την πραγματική κατάσταση των θυμάτων, και ότι οι προμηθευτές υπηρεσιών ίσως διαγράφουν περιεχόμενο κατά τρόπο αυθαίρετο, γεγονός που δημιουργούσε ανησυχίες για την ανεπαρκή λειτουργία του συστήματος.

Για την αποφυγή αυτών των προβλημάτων, είναι σημαντικό οι πάροχοι να καθορίσουν διαφανή κριτήρια διαγραφής και να εφαρμόζουν δίκαιες και συνεπείς πρακτικές. Απαιτήθηκε νομοθετική αναθεώρηση ώστε οι αυτόνομες διαγραφές περιεχομένου από τους επιχειρηματίες, βάσει των όρων χρήσης, να γίνονται με ταχύτητα και καταλληλότητα.

Δημοσίευση Κριτηρίων Εφαρμογής Διαγραφής

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι πληροφορίες που αποτελούν αντικείμενο διαγραφής είναι εκείνες που παραβιάζουν δικαιώματα ή νομοθεσία, αλλά η ουσιαστική κρίση για το ποιες πληροφορίες (ή εκφράσεις) πρέπει να διαγραφούν εναπόκειται στην αυτονομία των “Μεγάλων Πλατφορμών”.

Οι πληροφορίες που παραβιάζουν δικαιώματα ή νομοθεσία αντιστοιχούν σε εγκλήματα που καλύπτονται από τον ποινικό κώδικα, αλλά η έκφραση διαφέρει. Επομένως, οι “Μεγάλες Πλατφόρμες” υποχρεούνται να καθορίσουν τα συγκεκριμένα κριτήρια που θα καθορίζουν τις πληροφορίες που θα διαγράφονται. Τα “Κριτήρια Εφαρμογής Διαγραφής” πρέπει να συμμορφώνονται με τα εξής:

• Να καθορίζουν συγκεκριμένα τις κατηγορίες πληροφοριών που θα διαγράφονται, ανάλογα με την αιτία που οι “Μεγάλες Πλατφόρμες” έγιναν ενήμερες για την κυκλοφορία των πληροφοριών
• Να καθορίζουν συγκεκριμένα τα κριτήρια εφαρμογής των μέτρων διακοπής παροχής υπηρεσιών, όταν αυτά εφαρμόζονται
• Να χρησιμοποιούν εκφράσεις που είναι εύκολα κατανοητές από τους αποστολείς και τους σχετικούς φορείς
• Να λαμβάνουν υπόψη τη συνέπεια με τη νομοθεσία που καθορίζει την υποχρέωση προσπάθειας για την εφαρμογή διαγραφής

Οι “Μεγάλες Πλατφόρμες” μπορούν να διαγράψουν πληροφορίες βάσει των κριτηρίων που έχουν θέσει αυτόνομα, αλλά υπάρχουν εξαιρέσεις όπου μπορούν να διαγράψουν πληροφορίες ακόμα και αν αυτές δεν είναι ρητά αναφερόμενες στα κριτήρια:

• Όταν οι “Μεγάλες Πλατφόρμες” είναι οι αποστολείς των πληροφοριών που επιθυμούν να διαγράψουν
• Όταν υπάρχει νομική υποχρέωση για τη διαγραφή πληροφοριών που αποτελούν αδικαιολόγητη παραβίαση
• Σε περιπτώσεις επείγουσας ανάγκης για διαγραφή, όταν ο τύπος των πληροφοριών που πρόκειται να διαγραφούν δεν μπορεί να προβλεφθεί κανονικά και επομένως δεν αναφέρονται ρητά στα κριτήρια

Η περίοδος προειδοποίησης για τα “Κριτήρια Εφαρμογής Διαγραφής” είναι μέχρι δύο εβδομάδες πριν από την εφαρμογή της διαγραφής.

Επιπλέον, μία φορά το χρόνο, οι “Μεγάλες Πλατφόρμες” πρέπει να δημιουργήσουν και να δημοσιεύσουν ένα έγγραφο που οργανώνει τα παραδείγματα πληροφοριών που έχουν αποκλειστεί βάσει των κριτηρίων, τα οποία θα είναι χρήσιμα για τους αποστολείς και άλλους σχετικούς φορείς.

Από την άλλη πλευρά, στις δικαστικές αιτήσεις διαγραφής, ο αιτών πρέπει να αποδείξει την “Εμφανή Παραβίαση Δικαιωμάτων (Άρθρο 5, Παράγραφος 1)”, κάτι που αποτελεί βάρος για τον ίδιο. Η αίτηση διαγραφής δεν έχει τόσο υψηλά εμπόδια όσο η αίτηση αποκάλυψης πληροφοριών του αποστολέα, αλλά όσον αφορά αυτή την “Εμφανή Παραβίαση Δικαιωμάτων”, η άποψη ότι “δεν είναι δίκαιο να απαιτείται από τον αιτούντα μια απόδειξη που να πλησιάζει τα όρια του αδύνατου” έχει επικρατήσει, και δεν συμπίπτει πλήρως με την κρίση για τα εμπόδια παράνομης πράξης στις “Αγωγές Αποζημίωσης”. Υπάρχει ένα παράδειγμα από το Εφετείο του Τόκιο (Απόφαση 9 Δεκεμβρίου του έτους Reiwa 2 (2020)) που ανατρέπει την απόφαση πρώτου βαθμού.

Αυτή η δίκη αφορούσε την ερμηνεία της απαίτησης για “Εμφανή Παραβίαση Δικαιωμάτων” στο πλαίσιο του “Συστήματος Αιτήσεων Αποκάλυψης Πληροφοριών Αποστολέων” και έκρινε ότι δεν απαιτείται να φτάσει στο σημείο να ακυρώσει τον σκοπό του συστήματος.

Ειδοποίηση προς τον αποστολέα σε περίπτωση εφαρμογής διαγραφής

Σε περίπτωση που προβούμε σε εθελοντική ή υποχρεωτική διαγραφή πληροφοριών ενός αποστολέα, υπάρχει η υποχρέωση να ειδοποιήσουμε άμεσα τον αποστολέα για το γεγονός και τους λόγους της διαγραφής (σχέση μεταξύ της διαγραφής και των κριτηρίων διαγραφής), καθώς και να τοποθετήσουμε τις πληροφορίες σε μια κατάσταση όπου ο αποστολέας μπορεί εύκολα να τις γνωρίζει (με έναν λογικό και κατάλληλο τρόπο ώστε το περιεχόμενο να είναι αναγνωρίσιμο από τον ίδιο).

Δημοσίευση της Κατάστασης Εφαρμογής των Διαγραφών

Οι “Μεγάλοι Πάροχοι Πλατφορμών” στην Ιαπωνία υποχρεούνται να δημοσιεύουν ηλεκτρονικά, μία φορά το χρόνο (εντός δύο μηνών μετά το πέρας του κάθε οικονομικού έτους), την κατάσταση εφαρμογής των διαγραφών βάσει των παραπάνω υποχρεώσεων.

Τα στοιχεία που πρέπει να δημοσιευτούν είναι τα εξής:

• Η κατάσταση αποδοχής των αιτημάτων διαγραφής
• Η κατάσταση εφαρμογής των ειδοποιήσεων σε σχέση με τα αιτήματα διαγραφής
• Η κατάσταση εφαρμογής των ειδοποιήσεων προς τους αποστολείς σε περίπτωση διαγραφής
• Η κατάσταση εφαρμογής των διαγραφών
• Αυτοαξιολόγηση σχετικά με τα παραπάνω θέματα
• Θέματα που καθορίζονται από τον Κανονισμό του Υπουργείου Εσωτερικών και Επικοινωνιών ως απαραίτητα για την αποσαφήνιση της κατάστασης εφαρμογής των διαγραφών (κριτήρια αυτοαξιολόγησης, περιεχόμενο και λόγοι για τυχόν αλλαγές στα κριτήρια αξιολόγησης)

Ποινές στην Αντιμετώπιση των Πλατφορμών Πληροφοριακής Διακίνησης Κάτω από το Ιαπωνικό Δίκαιο

Όταν οι «Μεγάλοι Πάροχοι Πλατφορμών» παραβιάζουν τις υποχρεώσεις τους (άρθρα 22, 24 έως 28), ο Υπουργός Εσωτερικών μπορεί να συστήσει τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για τη διόρθωση της παράβασης.

Εάν δεν ληφθούν τα μέτρα που συνιστώνται, ο Υπουργός Εσωτερικών έχει την εξουσία να εκδώσει εντολή για τη λήψη τους (άρθρα 30, 31).

Σε περίπτωση παράβασης αυτής της εντολής, η ποινή μπορεί να φτάσει έως ένα έτος κράτησης ή πρόστιμο έως 1.000.000 γιεν (άρθρο 35).

Επιπλέον, υπάρχει διάταξη για την τιμωρία και των νομικών προσώπων, όπου σε περίπτωση παράβασης των άρθρων 21, 35, μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο έως 100.000.000 γιεν (άρθρο 37).

Συνοπτικά: Η αναμενόμενη επιτάχυνση της αντίδρασης σε παραβιάσεις δικαιωμάτων μέσω του νόμου για τις πλατφόρμες διακίνησης πληροφοριών

Παραπάνω, αναλύσαμε τα κύρια σημεία της αναθεωρημένης “Νομοθεσίας για τις Πλατφόρμες Διακίνησης Πληροφοριών” στην Ιαπωνία.

Για τους μεγάλους παρόχους πλατφορμών, είναι απαραίτητο να διαμορφώσουν το διαδικτυακό περιβάλλον λαμβάνοντας υπόψη την ισορροπία μεταξύ της “ελευθερίας της έκφρασης” των δημοσιευτών και της “δικαστικής προστασίας” των θυμάτων που έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά τους.

Με την πρόσφατη αναθεώρηση, αναμένεται ότι η αντίδραση των παρόχων σε περιπτώσεις δυσφήμισης και ζημίας από φήμες στο διαδίκτυο θα επιταχυνθεί. Για την αφαίρεση δημοσιεύσεων που περιέχουν δυσφήμιση, παρακαλούμε να συμβουλευτείτε έναν έμπειρο δικηγόρο.

Οδηγίες για τα Μέτρα του Δικηγορικού μας Γραφείου

Το Δικηγορικό Γραφείο Monolith είναι ένα γραφείο με πλούσια εμπειρία στον τομέα της πληροφορικής και ειδικότερα στο διαδίκτυο και το δίκαιο. Στις μέρες μας, η διασπορά πληροφοριών που προκαλούν φήμες ή συκοφαντίες στο διαδίκτυο μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές, γνωστές ως “ψηφιακά τατουάζ”. Το γραφείο μας προσφέρει λύσεις για την αντιμετώπιση των “ψηφιακών τατουάζ”. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες λεπτομέρειες στο παρακάτω άρθρο.

Τομείς εξειδίκευσης του Δικηγορικού Γραφείου Monolith: Digital Tattoo[ja]