Τι είναι η παραβίαση του δικαιώματος εμπορικού σήματος; Εξηγώντας το πλαίσιο για την κρίση της παρανομίας

Αποκτώντας το δικαίωμα εμπορικού σήματος για τα προϊόντα ή τα εμπορικά αγαθά της εταιρείας σας, μπορείτε να προστατεύσετε από το λεγόμενο “παραποίηση” ή “αντιγραφή”.

Ωστόσο, το δικαίωμα εμπορικού σήματος δεν σημαίνει, για παράδειγμα, το δικαίωμα να απαγορεύετε σε κάποιον να λέει “Disney”. Η απαγόρευση που επιβάλλεται από το δικαίωμα εμπορικού σήματος περιορίζεται αυστηρά στην “εμπορική χρήση”. Αναφερόμενοι στο παράδειγμα της Disney, αν ένας τρίτος δημιουργήσει μια εγκατάσταση με την ονομασία “Disney Island”, ακόμη και αν δεν σχετίζεται πραγματικά με την Disney, θα φαίνεται σαν να είναι επίσημη εγκατάσταση της Disney. Το δικαίωμα εμπορικού σήματος απαγορεύει τη χρήση με αυτόν τον τρόπο (όπως θα αναφέρουμε παρακάτω, αυτό αποκαλείται “εμπορική χρήση”).

Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ένας κάτοχος εμπορικού σήματος στο να απαγορεύει τη χρήση του σήματος στο διαδίκτυο, για παράδειγμα σε ένα ηλεκτρονικό κατάστημα ή σε έναν εταιρικό ιστότοπο; Θα αναλύσουμε αυτό το ζήτημα βάσει παραδειγμάτων από παλαιότερες υποθέσεις.

Τι απαγορεύεται από το δικαίωμα της εμπορικής μάρκας ως εμπορική χρήση

Παρόλο που υπάρχουν περιορισμοί στα ορισμένα προϊόντα, στους κατόχους των εμπορικών μαρκών παρέχεται το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης των καταχωρημένων εμπορικών τους σημάτων. Εάν ένας τρίτος χρησιμοποιήσει, χωρίς άδεια, ένα ίδιο ή παρόμοιο σήμα σε ορισμένα προϊόντα, τότε καταρχήν θεωρείται ότι παραβιάζεται το δικαίωμα της εμπορικής μάρκας.

Ωστόσο, με την αναθεώρηση του Νόμου περί Εμπορικών Σημάτων το 2014 (Έτος Χεισέι 26), ορίστηκε το άρθρο 26, παράγραφος 1, εδάφιο 6, και διευκρινίστηκε ότι σε περιπτώσεις που δεν αποτελεί ‘εμπορική χρήση’, δεν θεωρείται παραβίαση του δικαιώματος της εμπορικής μάρκας.

Άρθρο 26: Η ενέργεια του δικαιώματος της εμπορικής μάρκας δεν επεκτείνεται στα ακόλουθα σήματα (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αποτελούν μέρος άλλων σημάτων):
⑥ Εκτός από τα προηγούμενα εδάφια, σήματα που δεν χρησιμοποιούνται με τρόπο που οι καταναλωτές μπορούν να αναγνωρίσουν ότι αφορούν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες κάποιου συγκεκριμένου επαγγελματία

(Νόμος περί Εμπορικών Σημάτων, άρθρο 26, παράγραφος 1, εδάφιο 6)

Τι ακριβώς σημαίνει αυτή η ‘εμπορική χρήση’;

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η εμπορική μάρκα χρησιμοποιείται για να διακρίνει τα προϊόντα/υπηρεσίες ενός ατόμου από αυτά άλλων (λειτουργία διάκρισης προϊόντων) και για να δείχνει την προέλευση των προϊόντων (λειτουργία ενδειξης προέλευσης).

Η χρήση που διαθέτει αυτές τις λειτουργίες διάκρισης και ενδείξεως προέλευσης θεωρείται ‘εμπορική χρήση’.

Για παράδειγμα, όταν οι καταναλωτές βλέπουν τη σειρά χαρακτήρων ‘ABC’ σε ένα προϊόν και μπορούν να αναγνωρίσουν από ποια εταιρεία προέρχεται, τότε λέμε ότι η μάρκα διαθέτει λειτουργίες διάκρισης και ενδείξεως προέλευσης, και η προσάρτηση της σειράς ‘ABC’ στο προϊόν αποτελεί ‘εμπορική χρήση’.

Αντίθετα, σε περιπτώσεις όπου η χρήση δεν εκπληρώνει τις λειτουργίες διάκρισης και ενδείξεως προέλευσης, δεν θεωρείται ‘εμπορική χρήση’ και έτσι η ενέργεια του δικαιώματος της καταχωρημένης εμπορικής μάρκας δεν επεκτείνεται σε αυτήν την περίπτωση.

Για τις ποινές που επιβάλλονται όταν παραβιάζεται το δικαίωμα της εμπορικής μάρκας, αναφέρονται λεπτομέρειες παρακάτω.

https://monolith.law/corporate/penalty-for-trademark-infringement[ja]

Παραδείγματα Δικαστικών Αγώνων για Παραβίαση Εμπορικών Σημάτων

Μπορεί ο τίτλος ενός βιβλίου ή άρθρου να συνιστά παραβίαση εμπορικού σήματος; (Περίπτωση “Ασαχί Μπανάνα”)

Σε μια περίπτωση όπου ο ενάγων κατείχε τα δικαιώματα εμπορικού σήματος για την τυποποιημένη φράση “Ασαχί Μπανάνα” (“朝バナナ”), η οποία καλύπτει “περιοδικά, βιβλία, ειδικές εκδόσεις” και άλλα, ο εναγόμενος που πούλησε βιβλία με τον τίτλο “Τα 40 μυστικά επιτυχίας της δίαιτας με Ασαχί Μπανάνα” (“朝バナナダイエット成功のコツ40”) κατηγορήθηκε για παραβίαση εμπορικού σήματος. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι η φράση “Ασαχί Μπανάνα” που χρησιμοποιούσε ο εναγόμενος εμφανιζόταν απλώς ως τίτλος και όχι ως διακριτικό σήμα ή ένδειξη προέλευσης του προϊόντος, και έτσι απέρριψε την κατηγορία για παραβίαση εμπορικού σήματος.

Η παρουσίαση του σήματος του εναγόμενου στο εξώφυλλο και την κάλυψη του βιβλίου απλώς αποτελεί μέρος του τίτλου που περιγράφει το περιεχόμενο του βιβλίου και δεν χρησιμοποιείται με τρόπο που να έχει λειτουργία διακρίσεως των προϊόντων ή ένδειξης προέλευσης, επομένως δεν μπορεί να θεωρηθεί ως παραβίαση του εν λόγω εμπορικού σήματος.

(Απόφαση του Δικαστηρίου του Τόκιο, 12 Νοεμβρίου 2009 (Heisei 21))

Έτσι, ακόμη και αν ο τίτλος ενός βιβλίου περιλαμβάνει την ίδια φράση με ένα καταχωρημένο εμπορικό σήμα, εάν αυτός απλώς περιγράφει το περιεχόμενο του βιβλίου και όχι την προέλευση του προϊόντος ως εμπορικό σήμα, τότε μπορεί να κριθεί ότι “η χρήση του δεν αποτελεί χρήση ως εμπορικό σήμα”.

Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν περιοδικά ή εφημερίδες και άλλες τακτικές εκδόσεις, ή τίτλοι σειρών που παράγονται και πωλούνται επαναλαμβανόμενα υπό τον ίδιο τίτλο, μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει παραβίαση του εμπορικού σήματος.

Παραβίαση του δικαιώματος εμπορικού σήματος από προϊόντα που επωφελούνται από διάσημα εμπορικά σήματα (Υπόθεση Beretta)

Η διάσημη ιταλική εταιρεία όπλων “Beretta” είχε συνάψει συμφωνία αδειοδότησης με την κατασκευάστρια εταιρεία μοντέλων όπλων “Western Arms”, όταν άλλη εταιρεία που κατασκευάζει και πωλεί μοντέλα όπλων της “Beretta” κατηγορήθηκε για παραβίαση του άρθρου 2, παράγραφος 1, εδάφιο 1 του Νόμου περί Πρόληψης του Αθέμιτου Ανταγωνισμού (Japanese Unfair Competition Prevention Act), που αφορά στην παραπλάνηση λόγω γνωστής επωνυμίας, και απαίτησε την απαγόρευση της πώλησης και αποζημίωση για τις ζημιές.

Στην παρούσα υπόθεση, βάσει των διαπιστωμένων γεγονότων, τα προϊόντα του κατηγορούμενου αποτελούν μοντέλα όπλων που αναπαράγουν με πιστότητα την εμφάνιση του πραγματικού όπλου M92F, το οποίο δεν κυκλοφορεί στην αγορά και η κατοχή του είναι γενικά απαγορευμένη στη χώρα μας. Τα μοντέλα όπλων δεν διαθέτουν την ουσιαστική λειτουργία του πραγματικού όπλου, δηλαδή την ικανότητα πρόκλησης θανάτου ή τραυματισμού, και διακινούνται σε ξεχωριστή αγορά ως αντίγραφα, διακριτά από τα πραγματικά όπλα. Οι εμπόροι και οι καταναλωτές αναγνωρίζουν τα διάφορα μοντέλα όπλων με βάση το σχήμα και τις επιγραφές που είναι ίδιες με αυτές του πραγματικού όπλου της ενάγουσας, και επιλέγουν και αγοράζουν με βάση την απόδοση και την ποιότητα του μοντέλου όπλου, όπως αυτή παρουσιάζεται στο σώμα ή τη συσκευασία του προϊόντος. Ως εκ τούτου, ακόμη και αν τα προϊόντα του κατηγορούμενου έχουν το ίδιο σχήμα με τα προϊόντα της ενάγουσας, δεν χρησιμοποιούνται με τρόπο που να διαθέτουν λειτουργία ενδεικτική της προέλευσης ή να διακρίνουν τα προϊόντα από άλλα.

(Απόφαση του Δικαστηρίου του Τόκιο, 29 Ιουνίου 2000 (Heisei 12))

Το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, ακόμη και αν τα κατασκευασμένα και πωλούμενα μοντέλα όπλων αναπαράγουν με πιστότητα την εμφάνιση του πραγματικού προϊόντος, η μορφή του προϊόντος ως μοντέλο δεν χρησιμοποιείται με τρόπο που να διαθέτει λειτουργία ενδεικτική της προέλευσης ή να διακρίνει τα προϊόντα από άλλα.

Σε αυτή την υπόθεση, κρίθηκε ότι η εταιρεία Beretta δεν κατασκευάζει ούτε πωλεί μοντέλα όπλων και ότι υπάρχει σαφής διαφορά στην ουσιαστική λειτουργία, δηλαδή την ικανότητα πρόκλησης θανάτου ή τραυματισμού, μεταξύ των πραγματικών όπλων της εταιρείας και των μοντέλων όπλων άλλων εταιρειών, και ότι δεν υπάρχει περιθώριο για παραπλάνηση των καταναλωτών ως προς την ταυτότητα των προϊόντων. Ως εκ τούτου, αν η εταιρεία Beretta η ίδια κατασκευάζει και πωλεί μοντέλα όπλων και είχε δώσει άδεια στην εταιρεία Western Arms να χρησιμοποιεί το σχέδιο και το εμπορικό σήμα της, τότε τα προϊόντα της Western Arms θα μπορούσαν να αναγνωριστούν ως έχοντα λειτουργία ενδεικτική της προέλευσης και άλλα αντίγραφα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως παραβιάσεις του δικαιώματος εμπορικού σήματος.

Μπορεί ένα σλόγκαν να αποτελέσει παραβίαση του δικαιώματος εμπορικού σήματος; (Η περίπτωση “Always Coca-Cola”)

Η εταιρεία Coca-Cola χρησιμοποίησε το σλόγκαν “Always Coca-Cola” στα κουτιά των αναψυκτικών της για την προώθηση των πωλήσεων. Ο ενάγων, ο οποίος είχε κατοχυρώσει το “Always” ως εμπορικό σήμα για προϊόντα όπως αναψυκτικά στην παλαιά κατηγορία 29, ζήτησε την απαγόρευση της χρήσης του “Always” και αποζημίωση για παραβίαση του δικαιώματος εμπορικού σήματος.

Η λέξη “Always”, που σημαίνει “πάντα, κάθε φορά”, μπορεί να κατανοηθεί ως μια έκφραση που αυξάνει την αγοραστική δύναμη του προϊόντος, καθώς προκαλεί στους καταναλωτές την επιθυμία να πίνουν πάντα Coca-Cola. Επειδή αναγνωρίζεται ως μέρος ενός σλόγκαν προώθησης πωλήσεων και όχι ως μέσο για την ταυτοποίηση του προϊόντος ή την ένδειξη της προέλευσής του, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι χρησιμοποιείται ως εμπορικό σήμα. Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος εμπορικού σήματος.

(Απόφαση του Δικαστηρίου του Τόκιο, 22 Ιουλίου 1998 (Heisei 10))

Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι η λέξη “Always”, η οποία εμφανίζεται μικρή στο επάνω αριστερό μέρος του λογοτύπου “Coca-Cola” στα κουτιά, αποτελεί απλώς μέρος ενός σλόγκαν προώθησης πωλήσεων και όχι μέσο για την ταυτοποίηση του προϊόντος ή την ένδειξη της προέλευσής του, και κατά συνέπεια δεν αποτελεί χρήση εμπορικού σήματος.

Επιπλέον, τα σλόγκαν μπορούν να κατοχυρωθούν ως εμπορικά σήματα.

Παραδοσιακά, οι φράσεις που χρησιμοποιούνται στη διαφήμιση και την προώθηση, όπως τα σλόγκαν, συχνά χρησιμοποιούνται γενικά και διαφορετικά για πολλά προϊόντα ή υπηρεσίες, κάνοντας δύσκολο για τους καταναλωτές να διακρίνουν ποιανού είναι το προϊόν ή η υπηρεσία, γεγονός που οδηγούσε συνήθως σε απόρριψη της κατοχύρωσης του εμπορικού σήματος.

Ωστόσο, με την αναθεώρηση των κριτηρίων εξέτασης το 2016 (Heisei 28), διατυπώθηκε ότι “εάν το εμπορικό σήμα που έχει υποβληθεί για κατοχύρωση μπορεί να αναγνωριστεί όχι μόνο ως διαφήμιση ή ως έκφραση της εταιρικής φιλοσοφίας ή της διοικητικής πολιτικής, αλλά και ως ένας νεολογισμός, τότε δεν θα θεωρηθεί ότι ανήκει σε αυτή την κατηγορία” και έτσι δεν θα απορρίπτεται.

Επομένως, εάν ένα σλόγκαν περιέχει στοιχεία που μπορούν να το καταστήσουν ένα διακριτικό σήμα για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες, όπως η χρήση νεολογισμών ή η ενσωμάτωση του ονόματος της μάρκας, τότε μπορεί να κατοχυρωθεί ως εμπορικό σήμα ακόμη και αν πρόκειται για ένα σλόγκαν.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, δεν μπορούμε να καταλήξουμε απερίφραστα ότι η χρήση ενός κατοχυρωμένου εμπορικού σήματος ως σλόγκαν αποκλείει αυτόματα την διακριτική ικανότητα και δεν αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος εμπορικού σήματος. Εάν η χρήση του κατοχυρωμένου εμπορικού σήματος εκπληρώνει τη λειτουργία ταυτοποίησης των προϊόντων και την ένδειξη της προέλευσης, τότε η χρήση του σε ένα σλόγκαν μπορεί να θεωρηθεί ως εμπορική χρήση.

Αυτή η νομική αρχή ισχύει επίσης για τη χρήση εμπορικών σημάτων στο διαδίκτυο, όπως για παράδειγμα στη χρήση εμπορικών σημάτων σε διαφημίσεις λίστινγκ.

https://monolith.law/reputation/listing-ads[ja]

Συνοπτικά

Ειδικά στην αγορά του διαδικτύου, όπου υπάρχει πλημμυρίδα πληροφοριών για αμέτρητα προϊόντα και υπηρεσίες, δεν είναι σπάνιο να βρει κανείς προϊόντα που πωλούνται με σήματα παρόμοια με το εγγεγραμμένο εμπορικό σήμα της εταιρείας του ή να λάβει ειδοποίηση για παραβίαση εμπορικού σήματος από άλλη εταιρεία σχετικά με τα προϊόντα που πωλεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι συνηθισμένο να βιάζεται κανείς να λάβει μέτρα όπως η διαγραφή.

Ωστόσο, όπως έχουμε αναφέρει μέχρι τώρα, η χρήση ενός εγγεγραμμένου εμπορικού σήματος δεν συνεπάγεται αυτομάτως παραβίαση του εμπορικού σήματος. Είναι απαραίτητο να κρίνουμε αν η χρήση αυτή αποτελεί εμπορική χρήση ή όχι και αν πρόκειται για παραβίαση του εμπορικού σήματος, βάσει των συγκεκριμένων περιστάσεων και μιας πολυδιάστατης προσέγγισης. Για αυτόν τον λόγο, συνιστούμε τη συμβουλή από ειδικούς στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.