Είναι Παραβίαση του Δικαιώματος Πνευματικής Ιδιοκτησίας το 'Χόρεψα και Δοκίμασα'; Εξηγώντας τις Προηγούμενες Αποφάσεις Δικαστηρίων σχετικά με τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας των Χορογραφιών

Στο YouTube, το Instagram και το TikTok συχνά αναρτώνται βίντεο με τον τίτλο «Δοκίμασα να χορέψω».

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια αύξηση στη δημοσίευση βίντεο «Δοκίμασα να χορέψω» με χρήση τραγουδιών που διαθέτουν χαρακτηριστικές χορογραφίες.

Χορογραφίες που έγιναν δημοφιλείς, όπως αυτή του τραγουδιού «Koi Suru Fortune Cookie» των AKB48, το οποίο έγινε γνωστό από ένα βίντεο με υπαλλήλους τοπικών δημόσιων οργανισμών να χορεύουν, ο χορός του τραγουδιού «Koi» του Hoshino Gen που χρησιμοποιήθηκε στο δράμα «Nigeru wa Haji da ga Yaku ni Tatsu», και ο χορός με το σκοινάκι του τραγουδιού «Make you happy» των NiziU, που προέκυψαν από το πρότζεκτ Niji, είναι ευρέως γνωστές.

Πολλοί ανεβάζουν βίντεο «Δοκίμασα να χορέψω» αντιγράφοντας αυτές τις χορογραφίες, αλλά λίγοι είναι αυτοί που έχουν σκεφτεί τα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας πριν ανεβάσουν τα βίντεο τους.

Έτσι, σε αυτό το άρθρο θα εξηγήσουμε τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των χορογραφιών που πρέπει να λάβετε υπόψη όταν ανεβάζετε βίντεο «Δοκίμασα να χορέψω».

Τι είναι το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας;

Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας αναγνωρίζεται στον δημιουργό και αφορά το αποκλειστικό δικαίωμα επί του έργου του.

Σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 1, εδάφιο 1 του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας (Japanese Copyright Law), τα έργα πνευματικής ιδιοκτησίας ορίζονται ως εξής:

（Ορισμός）
Άρθρο 2: Στο παρόν νόμο, οι όροι που αναφέρονται στα επόμενα εδάφια έχουν την ακόλουθη σημασία:
1. Έργα πνευματικής ιδιοκτησίας: Έργα που εκφράζουν δημιουργικά ιδέες ή συναισθήματα και ανήκουν στον τομέα της λογοτεχνίας, της επιστήμης, των τεχνών ή της μουσικής.

Όχι όλα τα δημιουργήματα αναγνωρίζονται ως έργα πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά μόνο εκείνα που εκφράζουν δημιουργικά ιδέες ή συναισθήματα.

Επιπλέον, τα δημιουργήματα πρέπει να ανήκουν στον τομέα της λογοτεχνίας, της επιστήμης, των τεχνών ή της μουσικής.

Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας διαφέρει από άλλα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας όπως τα δικαιώματα εμπορικών σημάτων ή τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, τα οποία απαιτούν ειδικές διαδικασίες, καθώς αναγνωρίζεται αυτόματα χωρίς την ανάγκη ειδικών διαδικασιών.

Σχετικά με το τι συγκεκριμένα περιλαμβάνεται ως έργο πνευματικής ιδιοκτησίας, το άρθρο 10, παράγραφος 1 του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας (Japanese Copyright Law) παραθέτει παραδείγματα:

Άρθρο 10: Στο παρόν νόμο, τα έργα πνευματικής ιδιοκτησίας περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο τα ακόλουθα:
1. Λογοτεχνικά έργα όπως μυθιστορήματα, σενάρια, δοκίμια, ομιλίες και άλλα γραπτά έργα
2. Μουσικά έργα
3. Έργα χορού ή παντομίμας
4. Έργα των εικαστικών τεχνών όπως ζωγραφική, χαρακτική, γλυπτική και άλλα
5. Αρχιτεκτονικά έργα
6. Έργα όπως χάρτες ή επιστημονικά σχέδια, διαγράμματα, μοντέλα και άλλα γραφικά έργα
7. Κινηματογραφικά έργα
8. Φωτογραφικά έργα
9. Έργα προγραμματισμού

https://monolith.law/corporate/intellectual-property-infringement-risk[ja]

Μπορεί η χορογραφία να προστατευτεί από το δίκαιο του δικαιώματος του δημιουργού;

Στα παραπάνω, παρουσιάσαμε μια γενική εξήγηση σχετικά με το δίκαιο του δημιουργού, αλλά τίθεται το ερώτημα αν η χορογραφία μπορεί να προστατευτεί από αυτό το δίκαιο.

Περιπτώσεις όπου η χορογραφία προστατεύεται από το δίκαιο του δημιουργού

Στο άρθρο 10 του Νόμου περί Δικαιώματος του Δημιουργού (Japanese Copyright Law), στο τρίτο σημείο, αναφέρεται ως παράδειγμα ο «χορός».

Ο χορός, ως τέχνη που εκφράζει συναισθήματα και βούληση μέσω της ρυθμικής κίνησης του σώματος σε αρμονία με τη μουσική, θεωρείται ότι περιλαμβάνει τη χορογραφία.

Υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις που αναγνωρίζουν το δικαίωμα του δημιουργού στη χορογραφία, όπως η απόφαση του Δικαστηρίου του Τόκιο στις 20 Νοεμβρίου του έτους Heisei 10 (1998) για μια χορογραφία μπαλέτου, και η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Φουκουόκα στις 26 Δεκεμβρίου του έτους Heisei 14 (2002) για μια χορογραφία Ιαπωνικού χορού.

Σε πιο πρόσφατες αποφάσεις, υπάρχει η απόφαση του Δικαστηρίου του Οσάκα στις 21 Σεπτεμβρίου του έτους Heisei 30 (2018) που αναγνώρισε το δικαίωμα του δημιουργού σε μια χορογραφία του Χαβανέζικου χορού.

Αν και οι περιπτώσεις που οι χορογραφίες φτάνουν στα δικαστήρια είναι λιγότερες σε σύγκριση με άλλα δικαιώματα, όπως τα μουσικά δικαιώματα, υπάρχουν αρκετές όπου το δικαίωμα του δημιουργού έχει αναγνωριστεί.

Περιπτώσεις όπου η χορογραφία δεν προστατεύεται από το δίκαιο του δημιουργού

Παρόλο που παρουσιάσαμε περιπτώσεις όπου η χορογραφία προστατεύεται, υπάρχουν και αποφάσεις όπου το δικαίωμα του δημιουργού αρνήθηκε.

Μια τέτοια περίπτωση είναι η υπόθεση της χορογραφίας του “Shall we Dance?” (Απόφαση του Δικαστηρίου του Τόκιο στις 28 Φεβρουαρίου του έτους Heisei 24 (2012)).

Στην υπόθεση αυτή, το ζήτημα του δικαιώματος του δημιουργού για τον «κοινωνικό χορό» έγινε αντικείμενο διαμάχης. Η απόφαση αρνήθηκε το δικαίωμα του δημιουργού, καθώς η χορογραφία που ισχυρίστηκε ο ενάγων δεν θεωρήθηκε ότι διέθετε την απαιτούμενη αυθεντικότητα.

Η χορογραφία του κοινωνικού χορού περιλαμβάνει τον συνδυασμό βασικών βημάτων και βημάτων PV, καθώς και την προσθήκη κατάλληλων ενορχηστρώσεων για τη δημιουργία μιας ροής στον χορό. Για να θεωρηθεί η χορογραφία του κοινωνικού χορού ως έργο που προστατεύεται από το δίκαιο του δημιουργού, απαιτείται να διαθέτει ένα σημαντικό χαρακτηριστικό που υπερβαίνει τον απλό συνδυασμό υπαρχόντων βημάτων, δηλαδή να έχει την απαραίτητη αυθεντικότητα. Αυτό είναι σημαντικό, διότι ο κοινωνικός χορός βασίζεται στην προϋπόθεση ότι οι υπάρχοντες βηματισμοί συνδυάζονται ελεύθερα, και είναι ευρέως διαδεδομένος τόσο μεταξύ των αθλητών όσο και των ερασιτεχνών. Αν αναγνωρίζαμε την προστασία του δικαιώματος του δημιουργού σε κάθε χορογραφία που παρουσιάζει κάποια ιδιαιτερότητα, τότε θα καταλήγαμε να προστατεύουμε αμέτρητες χορογραφίες με μικρές διαφορές, επιτρέποντας την αποκλειστικότητα σε συγκεκριμένα άτομα, κάτι που θα περιόριζε υπερβολικά την ελευθερία της χορογραφίας. Αυτό ισχύει ακόμα και όταν προστίθενται ενορχηστρώσεις στα υπάρχοντα βήματα ή όταν συνδυάζονται νέα βήματα και κινήσεις που δεν υπάρχουν στα υπάρχοντα βήματα.

Στην παραπάνω απόφαση, διαπιστώθηκε ότι οι χορογραφίες κοινωνικού χορού που απλώς συνδυάζουν υπάρχοντα βήματα και προσθέτουν κάποιες ενορχηστρώσεις δεν προστατεύονται από το δίκαιο του δημιουργού, εκτός αν διαθέτουν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό που υπερβαίνει αυτή την απλή συνδυαστική διαδικασία και εμφανίζει αυθεντικότητα.

Επιπλέον, η απόφαση αναφέρει ως λόγο ότι η ευρεία αναγνώριση του δικαιώματος του δημιουργού στις χορογραφίες του κοινωνικού χορού θα οδηγούσε σε υπερβολικό περιορισμό της ελευθερίας της χορογραφίας.

Χρειάζεται άδεια για τη χρήση χορογραφίας σε βίντεο «Δοκίμασα να χορέψω»;

Εάν μια χορογραφία δεν αναγνωρίζεται από το δίκαιο των πνευματικών δικαιωμάτων, φυσικά δεν χρειάζεται να λάβετε άδεια για τη χρήση της. Ωστόσο, εάν η χορογραφία «διαθέτει ξεχωριστά χαρακτηριστικά και πρωτοτυπία», τότε αναγνωρίζεται από το δίκαιο των πνευματικών δικαιωμάτων και απαιτείται η λήψη άδειας.

Πολλές χορογραφίες που χρησιμοποιούνται σε βίντεο «Δοκίμασα να χορέψω» αναγνωρίζονται συχνά από το δίκαιο των πνευματικών δικαιωμάτων και, κατά κανόνα, για τη δημοσίευσή τους απαιτείται η άδεια του κατόχου των δικαιωμάτων.

Συνοπτικά

Παραπάνω, εξηγήσαμε τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που πρέπει να λάβετε υπόψη όταν ανεβάζετε βίντεο με χορογραφίες “Δοκίμασα να χορέψω”.

Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στις χορογραφίες δεν έχουν συχνά αντικείμενο διαφορών στα δικαστήρια, και οι αποφάσεις διίστανται ανάλογα με την περίπτωση, γεγονός που καθιστά την ανάγκη για ειδικευμένη κρίση ακόμα πιο επιτακτική.

Ακόμη και στις περιπτώσεις που αναγνωρίζονται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε μια χορογραφία, όπως αναφέραμε στο άρθρο, μπορεί να υπάρχει η δυνατότητα χρήσης της χορογραφίας σε βίντεο “Δοκίμασα να χορέψω” χωρίς την άδεια του δικαιούχου, και αυτή η κρίση απαιτεί επίσης ειδικευμένη γνώση.

Επομένως, συνιστούμε σε όσους σκέφτονται να ανεβάσουν βίντεο “Δοκίμασα να χορέψω” και να αποκομίσουν κέρδη, να συμβουλευτούν έναν δικηγόρο με ειδικευμένες γνώσεις.