ในกรณีที่มีเพียงที่อยู่อีเมล, การร้องขอเปิดเผยข้อมูลผู้ส่งจะเป็นไปได้หรือไม่ การอธิบายในกรณีที่ไม่ทราบชื่อ

หากคุณถูกหมิ่นประมาทบนอินเทอร์เน็ต คุณสามารถขอเปิดเผยข้อมูลผู้ส่ง (ผู้กระทำความผิด) ตาม “Japanese Provider Liability Limitation Act” หากการเปิดเผยข้อมูลได้รับการยอมรับ โดยทั่วไปแล้ว ชื่อ ที่อยู่ หมายเลขโทรศัพท์ หรือที่อยู่ IP จะถูกเปิดเผย

อย่างไรก็ตาม ในบางกรณี อีเมลอาจเป็นข้อมูลเดียวที่ถูกเปิดเผย โดยเฉพาะในกรณีที่การลงทะเบียนสมาชิกเพื่อสร้างเว็บไซต์ ไม่ได้ให้ข้อมูลส่วนบุคคลเช่น ชื่อ แต่ให้ที่อยู่อีเมลแทน ในกรณีเช่นนี้ ที่อยู่อีเมลจะถือว่าเป็น “ข้อมูลผู้ส่ง” ตาม “Japanese Provider Liability Limitation Act” หรือไม่

เราจะอธิบายเกี่ยวกับการตัดสินใจว่า “มีความเกี่ยวข้อง” จากศาลสูงสุดสำหรับทรัพย์สินทางปัญญาในเดือนมีนาคม 2021 (พ.ศ. 2564) เกี่ยวกับปัญหานี้

กฎหมายจำกัดความรับผิดชอบของผู้ให้บริการ

กฎหมายจำกัดความรับผิดชอบของผู้ให้บริการ (ชื่อเต็ม: กฎหมายเกี่ยวกับการจำกัดความรับผิดชอบในการชดใช้ความเสียหายและการเปิดเผยข้อมูลของผู้ส่งของผู้ให้บริการโทรคมนาคมไฟฟ้าที่เฉพาะเจาะจง) คือกฎหมายที่กำหนดความรับผิดชอบที่ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตหรือผู้ดูแลบอร์ดข้อความจะต้องรับผิดชอบเมื่อเกิดปัญหาเช่นการทำลายชื่อเสียงหรือการละเมิดลิขสิทธิ์บนอินเทอร์เน็ต ในกฎหมายนี้ กำหนดว่า ถ้ามีการโพสต์ที่เป็นการละเมิดกฎหมายหรือสิทธิ์ต่างๆ ในบริการอินเทอร์เน็ตที่อยู่ภายใต้การจัดการ ผู้ให้บริการจะมีสิทธิ์ลบโพสต์นั้น และกำหนดขอบเขตของความรับผิดชอบในการจัดการโพสต์ดังกล่าว

https://monolith.law/reputation/provider-liability-limitation-law[ja]

ผู้ส่งข้อมูล

ในมาตรา 2 ข้อ 4 ของกฎหมายจำกัดความรับผิดชอบของผู้ให้บริการ กำหนดว่า “ผู้ส่งข้อมูล” คือ

มาตรา 2 (คำจำกัดความ) ข้อ 4 ผู้ส่งข้อมูล หมายถึง ผู้ที่บันทึกข้อมูลลงในสื่อบันทึกของอุปกรณ์โทรคมนาคมไฟฟ้าที่เฉพาะเจาะจงที่ผู้ให้บริการใช้ (จำกัดเฉพาะข้อมูลที่ถูกส่งไปยังบุคคลที่ไม่ได้ระบุชื่อ) หรือผู้ที่ป้อนข้อมูลลงในอุปกรณ์ส่งของอุปกรณ์โทรคมนาคมไฟฟ้าที่เฉพาะเจาะจง (จำกัดเฉพาะข้อมูลที่ถูกส่งไปยังบุคคลที่ไม่ได้ระบุชื่อ)

นั่นคือ “ผู้ส่งข้อมูล” หมายถึง ผู้ที่โพสต์ข้อความที่เป็นการทำลายชื่อเสียงหรือผู้ที่โพสต์ข้อความที่ละเมิดลิขสิทธิ์บนอินเทอร์เน็ต

ข้อมูลของผู้ส่งข้อมูล

ในมาตรา 4 ข้อ 1 ของกฎหมายจำกัดความรับผิดชอบของผู้ให้บริการ ผู้ที่สิทธิ์ของเขาถูกละเมิดจากการกระจายข้อมูลผ่านเว็บไซต์หรืออื่นๆ มีสิทธิ์ขอให้ผู้ให้บริการเปิดเผยข้อมูลของผู้ส่งข้อมูลที่ละเมิดสิทธิ์ของเขา แต่ “ข้อมูลของผู้ส่งข้อมูล” ที่กำหนดโดยคำสั่งกระทรวงภายใน (คำสั่งที่กำหนดข้อมูลของผู้ส่งข้อมูลตามมาตรา 4 ข้อ 1 ของกฎหมายเกี่ยวกับการจำกัดความรับผิดชอบในการชดใช้ความเสียหายและการเปิดเผยข้อมูลของผู้ส่งของผู้ให้บริการโทรคมนาคมไฟฟ้าที่เฉพาะเจาะจง) ข้อ 3 มีดังนี้

1. ชื่อหรือชื่อของผู้ส่งข้อมูลหรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับการส่งข้อมูลที่ละเมิด
2. ที่อยู่ของผู้ส่งข้อมูลหรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับการส่งข้อมูลที่ละเมิด
3. หมายเลขโทรศัพท์ของผู้ส่งข้อมูล (เพิ่มเติมตามคำสั่งแก้ไขวันที่ 31 สิงหาคม 2020)
4. ที่อยู่อีเมลของผู้ส่งข้อมูล
5. IP แอดเดรสและหมายเลขพอร์ตที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลที่ละเมิด
6. รหัสประจำตัวผู้ใช้บริการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตจากเครื่องโทรศัพท์มือถือหรือเครื่อง PHS ที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลที่ละเมิด
7. หมายเลขประจำตัว SIM ที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลที่ละเมิด
8. วันที่และเวลา (timestamp) ที่ข้อมูลที่ละเมิดถูกส่งจากอุปกรณ์ในข้อ 5-7 ไปยังอุปกรณ์ที่ผู้ให้บริการที่เกี่ยวข้องใช้

นอกจากชื่อและที่อยู่แล้ว ที่อยู่อีเมลยังถือเป็นข้อมูลของผู้ส่งข้อมูลด้วย

https://monolith.law/reputation/disclosure-of-the-senders-information[ja]

การสอบถามความคิดเห็น

เพื่อป้องกันการทำลายความเป็นส่วนตัวของผู้ส่งข้อมูลอย่างไม่เหมาะสม กฎหมายจำกัดความรับผิดชอบของผู้ให้บริการกำหนดว่า เมื่อผู้ให้บริการได้รับคำขอเปิดเผยข้อมูลของผู้ส่งข้อมูล ผู้ให้บริการต้องสอบถามความคิดเห็นของผู้ส่งข้อมูลเกี่ยวกับการเปิดเผยข้อมูล

มาตรา 4 ข้อ 2 ของกฎหมายจำกัดความรับผิดชอบของผู้ให้บริการ

เมื่อผู้ให้บริการที่เกี่ยวข้องได้รับคำขอเปิดเผยตามข้อกำหนดข้างต้น ยกเว้นกรณีที่ไม่สามารถติดต่อกับผู้ส่งข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับคำขอเปิดเผยหรือมีเหตุผลพิเศษอื่นๆ ผู้ให้บริการต้องสอบถามความคิดเห็นของผู้ส่งข้อมูลเกี่ยวกับการเปิดเผย

ผู้ส่งข้อมูลสามารถแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการเปิดเผยในเวลานี้

ความเจริญของคดี

โจทก์ที่เป็นผู้จัดส่งจดหมายข่าวผ่านอีเมล์บนเว็บไซต์ของตนเอง ได้ร้องเรียนว่าเนื้อหาในจดหมายข่าวของตนถูกทำซ้ำและถูกเผยแพร่บนเว็บไซต์โดยไม่ได้รับอนุญาต ดังนั้น โจทก์ได้ร้องขอให้บริษัท Cyber Agent ซึ่งเป็นผู้ถูกฟ้อง ให้เปิดเผยข้อมูลที่ผู้สร้างเว็บไซต์ (ต่อจากนี้จะเรียกว่า X) ได้ลงทะเบียนเมื่อสร้างเว็บไซต์ โดยอ้างอิงตามกฎหมายควบคุมความรับผิดชอบของผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตของญี่ปุ่น (Japanese Provider Liability Limitation Law).

สรุปเรื่องราว

โจทก์เป็นนิติบุคคลที่ดำเนินธุรกิจสื่อผ่านบล็อกและอินเทอร์เน็ต โดยเป็นเจ้าของโดเมน ‘amebaownd.com’ และให้บริการ ‘Ameba Ownd’ ซึ่งเป็นบริการที่ทุกคนสามารถสร้างเว็บไซต์หรือสื่ออื่น ๆ ได้ฟรี

บุคคลที่ไม่ทราบชื่อ X ได้ลงทะเบียนเป็นสมาชิกที่สามารถรับบริการและสร้างเว็บไซต์บน Ameba Ownd นี้

แต่บทความที่โพสต์บนเว็บไซต์นี้เป็นการทำซ้ำจากจดหมายข่าวที่ X ที่ไม่ทราบชื่อสร้างขึ้น และทำให้ผู้ที่ไม่ระบุชื่อจำนวนมากสามารถดูได้ ซึ่งเป็นการให้บริการส่งข้อมูลสู่สาธารณะ ด้วยเหตุนี้ ผู้ฟ้องได้ขอเปิดเผยข้อมูลผู้ส่งเนื่องจากมีการละเมิดลิขสิทธิ์ (สิทธิ์การทำซ้ำ สิทธิ์การส่งข้อมูลสู่สาธารณะ) ปริมาณข้อมูลที่ขอเปิดเผยนั้นถ้าพิมพ์ออกมาบนกระดาษขนาด A4 จะมีจำนวนถึง 688 หน้า

ประเด็นที่ถกเถียงหลักคือ โดยทั่วไปที่อยู่อีเมลจะเป็นข้อมูลผู้ส่งตามที่เห็นในระเบียนที่ 3 ของกระทรวงภายในญี่ปุ่น โดยมีเป็นหลักว่า ที่อยู่อีเมลที่ใช้ในการลงทะเบียนสมาชิกเมื่อสร้างเว็บไซต์ (ในกรณีที่ไม่ได้ให้ข้อมูลส่วนตัวของผู้ลงทะเบียนเช่นชื่อ แต่ให้ที่อยู่อีเมลแทน) จะถือเป็นข้อมูลผู้ส่งหรือไม่

ศาลชั้นต้นปฏิเสธคำขอเปิดเผยข้อมูล

ศาลชั้นต้นได้ตัดสินว่า จุดประสงค์ของการระบุคำว่า “ผู้ส่ง” ในมาตรา 2 ข้อ 4 ของ “กฎหมายควบคุมความรับผิดชอบของผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตญี่ปุ่น” คือเพื่อกำหนดความหมายอย่างชัดเจนของบุคคลที่ทำให้ข้อมูลที่ละเมิดสิทธิ์ของผู้อื่นเข้าสู่กระบวนการจัดจำหน่าย และสำหรับคำว่า “ผู้ส่ง” ใน “ที่อยู่อีเมลของผู้ส่ง” ตามข้อบังคับที่ 3 ของกระทรวงภายในญี่ปุ่น ตามมาตรา 4 ข้อ 1 ก็จำกัดเฉพาะบุคคลที่บันทึกข้อมูลลงในสื่อบันทึกหรือป้อนข้อมูลลงในอุปกรณ์ส่ง ดังนั้น ในกรณีที่ไม่ได้ให้ข้อมูลส่วนตัวของผู้สมัครเช่นชื่อ แต่ให้ที่อยู่อีเมล ยังมีความสงสัยอย่างมีเหตุผลว่า ผู้สมัครได้ให้ที่อยู่อีเมลที่เป็นของตนเองจริงหรือไม่ และยากที่จะยอมรับว่าที่อยู่อีเมลที่ลงทะเบียนเป็นของตนเองจริง ดังนั้น ในกรณีนี้ ที่อยู่อีเมลไม่ถือว่าเป็น “ข้อมูลของผู้ส่ง” และศาลชั้นต้นได้ปฏิเสธคำขอเปิดเผยข้อมูล

ศาลได้ระบุว่า ในข้อกำหนดการใช้บริการนี้ มีการกำหนดว่าสมาชิกต้องไม่โพสต์ข้อมูลที่เป็นเท็จในข้อมูลการลงทะเบียนเมื่อใช้บริการนี้ แต่ไม่มีข้อกำหนดที่กำหนดวิธีการยืนยันว่าข้อมูลการลงทะเบียนเป็นข้อมูลของสมาชิกเอง และในทางกลับกัน ถ้ามีข้อมูลที่เป็นเท็จหรือที่อยู่อีเมลที่ลงทะเบียนไม่ทำงาน ผู้ถูกกล่าวหาสามารถหยุดการใช้บริการนี้ได้ ดังนั้น มีความเป็นไปได้ว่าสมาชิกหรือผู้ที่ต้องการลงทะเบียนของบริการนี้อาจจะลงทะเบียนด้วยข้อมูลของผู้อื่นหรือข้อมูลที่ไม่จริง

นอกจากนี้ สำหรับเว็บไซต์นี้ หลังจากการเปิดตั้งแต่เวลานั้น มีการคัดลอกข้อมูลจากจดหมายข่าวที่ผู้ฟ้องฟ้องสร้างโดยไม่ได้รับอนุญาตทั้งหมด ดังนั้น มีความเป็นไปได้ว่าเว็บไซต์นี้ถูกสร้างขึ้นเพื่อการกระทำที่ผิดกฎหมายดังกล่าว และมีความเป็นไปได้ว่าผู้ที่ลงทะเบียนเว็บไซต์นี้อาจจะลงทะเบียนด้วยที่อยู่อีเมลของผู้อื่นหรือที่อยู่อีเมลที่ไม่จริง

สามารถตัดสินได้ว่า ข้อมูลจะถูกเปิดเผยเฉพาะในกรณีที่ไม่มีความสงสัยอย่างมีเหตุผลว่าเป็นผู้ส่งจริง ศาลได้

ผู้ฟ้องอ้างว่า ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตผ่านทางอินเทอร์เน็ตไม่สามารถทราบผู้โพสต์ได้ ดังนั้น ถ้าต้องการให้ “ผู้ส่ง” เป็นผู้โพสต์อย่างเคร่งครัด “ที่อยู่อีเมลของผู้ส่ง” จะไม่สามารถเปิดเผยได้ตามกฎหมาย และ “ผู้ส่ง” ควรรวมถึงบุคคลที่มีความเป็นไปได้ว่าเป็นผู้ส่ง

อย่างไรก็ตาม สำหรับความหมายของ “ที่อยู่อีเมลของผู้ส่ง” ตามข้อบังคับที่ 3 คือตามที่ได้แสดงไว้ข้างต้น และด้วยลักษณะของเรื่องราว แม้ว่าจะมีการชี้แจงของผู้ฟ้องดังกล่าว ก็ยังไม่สามารถให้เหตุผลที่มีเหตุผลอย่างมีเหตุผลในการใช้การตีความที่ห่างไกลจากมาตรา 2 ข้อ 4 สำหรับคำว่า “ผู้ส่ง” การอ้างของผู้ฟ้องดังกล่าวควรถือว่าเป็นมุมมองที่เฉพาะเจาะจง และไม่ควรนำมาใช้

คำพิพากษาศาลจังหวัดโตเกียว วันที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2563 (2020)

และไม่ได้ยอมรับการอ้างของผู้ฟ้องว่า “ผู้ส่ง” ควรรวมถึง “ผู้ส่งที่เป็นไปได้” นอกจากความหมายที่เคร่งครัด และถือว่าเป็น “มุมมองที่เฉพาะเจาะจง”

อย่างไรก็ตาม ศาลไม่ได้ตอบกลับใดๆ ต่อการอ้างของผู้ฟ้องว่า ถึงแม้ว่าผู้ถูกกล่าวหาจะได้สอบถามความคิดเห็นจากผู้ที่ลงทะเบียน ถ้าผู้ที่ลงทะเบียนไม่มีสิ่งที่คิดถึง ควรได้รับสถานการณ์ดังกล่าวจากผลของการสอบถามความคิดเห็นดังกล่าว แต่ไม่มีสถานการณ์ดังกล่าวปรากฏอยู่

การตัดสินใจที่ตรงกันข้ามในศาลอุทธรณ์

ผู้ฟ้องได้ยื่นอุทธรณ์ต่อคำตัดสินในระดับแรกที่ไม่พอใจ ศาลอุทธรณ์ได้ตัดสินว่า ที่อีเมลที่ใช้ในการลงทะเบียนสมาชิกเมื่อเปิดเว็บไซต์เป็น “ข้อมูลผู้ส่ง” และสั่งให้ CyberAgent แสดงข้อมูลผู้ส่ง

ศาลอุทธรณ์ได้ชี้แจงว่า ข้อมูลที่จำเป็นในการสมัครสมาชิกบริการนี้ ได้แก่ ที่อยู่อีเมล รหัสผ่านที่เลือกได้ วันเดือนปีเกิด และเพศ ผู้ทำการลงทะเบียนนี้ได้ใส่ข้อมูลนี้เป็นที่อยู่อีเมล และทำการลงทะเบียนชั่วคราวเสร็จสิ้น โดยคลิกที่ URL ที่แสดงในอีเมลที่ส่งจากผู้ถูกอุทธรณ์เพื่อทำการลงทะเบียนเสร็จสิ้น

นอกจากนี้ บริการนี้เป็นบริการที่สมาชิกที่ลงทะเบียนต้องใส่รหัสผ่านที่ตั้งไว้ในขั้นตอนการลงทะเบียนเพื่อใช้งาน ผู้ถูกอุทธรณ์ (ผู้ถูกฟ้องในระดับแรก・CyberAgent) ได้ส่งอีเมลที่มีชื่อว่า “แจ้งขอความคิดเห็น” ไปยังที่อยู่อีเมลนี้ตามข้อ 2 ของมาตรา 4 ของ “Japanese Provider Liability Limitation Act” แต่ไม่ได้รับการตอบกลับ และไม่ได้รับการแจ้งเตือนว่าเป็นข้อผิดพลาดในการส่ง ดังนั้น ผู้ที่ทำการลงทะเบียนสมาชิกบริการนี้และผู้ใช้บริการนี้ โดยปกติแล้วควรจะเป็นคนเดียวกัน

ผู้ถูกอุทธรณ์ได้ให้เหตุผลว่า แม้ว่าที่อยู่อีเมลของผู้ทำการลงทะเบียนจริงจะถูกลงทะเบียนในขณะที่เปิดเว็บไซต์นี้ แต่หลังจากนั้นอาจมีการโอน ID และรหัสผ่าน แต่ศาลอุทธรณ์ได้ตัดสินว่า นี่เป็นเพียงความเป็นไปได้ที่คลุมเครือ และไม่สามารถเปลี่ยนแปลงการตัดสินใจที่อ้างอิงจากสถานการณ์ที่เป็นจริง

ด้วยเหตุผลเหล่านี้ ศาลอุทธรณ์ได้ตัดสินว่า

ผู้ทำการลงทะเบียน สมาชิก และผู้ที่ทำการโพสต์นี้ ทั้งหมดควรจะเป็นคนเดียวกัน และไม่มีหลักฐานที่เพียงพอที่จะปฏิเสธการสมมตินี้

ดังนั้น ข้อมูลนี้สามารถกล่าวได้ว่าเป็นที่อยู่อีเมลของผู้ที่ทำการโพสต์นี้ และข้อมูลนี้ควรจะถือว่าเป็น “ข้อมูลผู้ส่ง” ตามมาตรา 4 ข้อ 1

คำตัดสินของศาลอุทธรณ์สูงสุดสำหรับทรัพย์สินทางปัญญา วันที่ 11 มีนาคม 2021 (พ.ศ. 2564)

และสั่งให้เปิดเผยข้อมูลนี้ โดยมีเหตุผลที่จะร้องขอในการฟ้องนี้

นอกจากนี้ ผู้ถูกอุทธรณ์ได้ให้เหตุผลเกี่ยวกับความเป็นไปได้ที่บริการนี้จะถูกจัดการหรืออัปเดตโดยหลายคน แต่นี่เป็นเพียงความเป็นไปได้ที่คลุมเครือ และไม่สามารถเปลี่ยนแปลงการตัดสินใจที่อ้างอิงจากสถานการณ์ที่เป็นจริง และแม้ว่าผู้ทำการลงทะเบียนจะทำการโพสต์ร่วมกับคนอื่น ก็ไม่สามารถกล่าวได้ว่าข้อมูลนี้ไม่เป็น “ข้อมูลผู้ส่ง” ตามมาตรา 4 ข้อ 1 ของ “Japanese Provider Liability Limitation Act”

สรุป

การตัดสินใจของศาลอุทธรณ์ทรัพย์สินทางปัญญาญี่ปุ่น ในกรณีที่ไม่ได้รับข้อมูลส่วนตัวเช่น ชื่อ ณ ขณะที่สมัครสมาชิกเพื่อสร้างเว็บไซต์ แต่ได้รับอีเมลแทน อีเมลนั้นถือเป็น “ข้อมูลผู้ส่ง” ตาม “กฎหมายความรับผิดชอบของผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตญี่ปุ่น”

แม้ว่าการตัดสินจะแตกต่างกันระหว่างศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ แม้ว่าสถานการณ์ที่รับรู้จะเหมือนกัน แต่นี่เป็นกรณีที่น่าสนใจ ศาลอุทธรณ์ได้แสดงการตัดสินใจที่มีรายละเอียดมากขึ้น และเราคาดว่าจะเป็นแนวทางในการตัดสินใจในกรณีที่คล้ายกันในอนาคต

การแนะนำมาตรการจากสำนักงานทนายความของเรา

สำนักงานทนายความ Monolis คือสำนักงานที่มีความเชี่ยวชาญสูงในด้าน IT โดยเฉพาะอินเทอร์เน็ตและกฎหมาย ในปัจจุบัน ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับความเสียหายจากความเห็นที่กระจายไปในเน็ตและการดูหมิ่นประมาทเป็น “สักคิ้วดิจิตอล” ที่สร้างความเสียหายอย่างรุนแรง สำนักงานทนายความของเราให้บริการในการจัดหาวิธีแก้ปัญหาเกี่ยวกับ “สักคิ้วดิจิตอล” รายละเอียดจะอยู่ในบทความด้านล่างนี้

https://monolith.law/digitaltattoo[ja]